ściśle poufne
TAJNE!
Założenie getta w m. Łodzi
Liczbę Żydów zamieszkujących dzisiaj w mieście Łodzi szacuje się na blisko 320 000. Wszystkich ich nie da się ewakuować jednocześnie. Wszechstronna analiza sytuacji przeprowadzona przez odnośne władze wykazała, że niemożliwe jest skoncentrowanie wszystkich w jednym zamkniętym getcie. Tymczasowo kwestię tych Żydów rozwiązuje się następująco:
- Wszyscy Żydzi zamieszkujący na północ od linii wytyczonej przez ulicę 11 listopada, plac Wolności i ulicę Pomorską muszą być ulokowani w zamkniętym getcie w taki sposób, aby, po pierwsze, silne niemieckie centrum wokół placu Wolności zostało tym samym odżydzone oraz, po drugie, aby getto objęło także te północne części miasta, które już teraz są zamieszkałe prawie wyłącznie przez Żydów.
- Zdolnych do pracy Żydów mieszkających w innych częściach Łodzi zorganizuje się w specjalne oddziały robocze i ulokuje w barakach pozostających pod ścisłym nadzorem.
Przygotowanie i wykonanie tego planu należy do sztabu, w skład którego wejdą przedstawiciele następujących organów:
- NSDAP (Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników)
- Przedstawiciel Łodzi przy prezydium rejencji w Kaliszu
- Wydział mieszkaniowy, wydział pracy i wydział zdrowia miasta Łodzi
- Policja porządkowa
- Policja bezpieczeństwa
- SS-Totenkopf (Oddziały Trupiej Główki)
- Biura przemysłu i handlu
- Urząd finansowy
Ponadto winny być podjęte następujące wstępne kroki:
- Oszacowanie, jakich działań wymaga zamknięcie ulic i zatarasowanie wejść i wyjść z różnych budynków, et cetera.
- Oszacowanie, czego trzeba do rozmieszczenia służby wartowniczej wzdłuż granic getta.
- Zaopatrzenie w materiały z urzędu miasta niezbędne do zamknięcia samego getta.
- Działania przygotowujące opiekę sanitarną w getcie, zwłaszcza pod kątem zapobiegania epidemiom, tzn. sprowadzenie niezbędnych leków i sprzętu medycznego.
- Przygotowanie regulacji dotyczących usuwania z getta śmieci i odpadów oraz transportu zwłok na cmentarz żydowski, lub założenie takiego cmentarza w obrębie getta.
- Zaopatrzenie w niezbędną ilość opału dla potrzeb getta.
Skoro powyższe wstępne kroki zostaną podjęte i będę dysponował dostateczną liczbą wartowników, wyznaczę datę założenia getta; to znaczy: wyznaczone wcześniej granice o określonej porze obsadzi służba wartownicza, a ulice zostaną odcięte drutem kolczastym i innymi zaporami. Jednocześnie fasady domów zostaną zamurowane lub zablokowane w inny sposób przez robotników z wewnątrz getta. W samym getcie zostanie powołany żydowski samorząd. W jego skład wejdzie Przełożony Starszeństwa Żydów i poszerzony Zarząd Gminy [kehila].
Łódzki wydział aprowizacji będzie zaopatrywać getto w żywność i opał, dostarczając je do specjalnych miejsc w getcie, gdzie je będzie przejmować administracja żydowska. Konieczna jest przy tym zasada, że getto płaci za żywność i opał wyłącznie towarami: tkaninami, wyrobami tekstylnymi itp. Tym sposobem wyfrenujemy z Żydów wszystkie te dobra, które zgromadzili przez swoje malwersacje.
Trzeba koniecznie przeszukać inne części miasta, tak aby wszyscy zdolni do pracy Żydzi mogli być przeniesieni na teren getta w momencie jego powstania albo zaraz potem. Umieści się ich w specjalnych oddziałach roboczych, w strzeżonych barakach, zbudowane przez władze miejskie i gestapo.
W związku z powyższym trzeba sformułować następujący wniosek. W skład oddziałów roboczych wchodzą tylko Żydzi mieszkający poza gettem. Ci spośród Żydów ulokowanych w barakach, którzy okażą się niezdolni do pracy albo zachorują, muszą zostać przeniesieni do getta. Ci Żydzi z getta, którzy nadal są zdolni do pracy, wykonują roboty potrzebne w samym getcie. O tym, czy zdolni do pracy Żydzi mają być przeniesieni z getta do baraków, zadecyduję później.
Założenie getta jest oczywiście rozwiązaniem tymczasowym. Zastrzegam sobie prawo do decyzji, kiedy i w jaki sposób miasto Łódź ma zostać oczyszczone z Żydów. tak czy inaczej, wszystko zmierza ku jednemu: ten ropiejący wrzód musi zostać raz na zawsze doszczętnie wypalony.
[podpisane]
Friedrich Übelhör
Friedrich Übelhör (prezydent rejencji łódzkiej w okresie od 10 kwietnia 1940 do 15 grudnia 1942) zapowiedział "konieczność ustanowienia zamkniętej i ściśle izolowanej dzielnicy żydowskiej". Na bazie tych wytycznych dzielnica powstała 8 lutego 1940 r. zarządzeniem prezydenta policji w Łodzi – Johanna Schäfera. Szefem biura ekonomiczno-żywnościowego, które w październiku 1940 przekształcono w "Zarząd Getta" (Ghettoverwaltung), został Hans Biebow, a szefem administracji żydowskiej Przełożony Starszeństwa Żydów w Litzmannstadt (Łodzi) (Judenratu, choć nazwa ta w tym getcie nie była używana) – Chaim Rumkowski.
Chaim Mordechaj Rumkowski (1877-1944)
Ghetto Litzmannstadt, również Litzmannstadt-Getto, (jidysz לאדזשער געטא; Lodżer geto; ליצמאנשטאטער געטא; Licmansztoter geto) formalnie zostało utworzone 8 lutego 1940, odgrodzone od reszty miasta i ostatecznie zamknięte 30 kwietnia 1940 roku. W pierwszej kolejności zamknięto w nim pozostających w tym czasie na obszarze miasta Żydów – około 140 tys. osób. W późniejszym okresie, w latach 1941–1942, przesiedlano tu ludność żydowską, najpierw głównie z terenu województwa łódzkiego, z likwidowanych tu sukcesywnie gett w innych miastach.
Pierwsze w pełni odizolowane od reszty miasta na obszarze okupowanej Polski, jedyne, które przetrwało prawie do końca okupacji niemieckiej na ziemiach Polski (zlikwidowane w sierpniu 1944 roku).
Przeczytaj jeszcze:
LITZMANNSTADT GETTO - CZERWONY DOMEK "KRIPO"
LITZMANNSTADT GETTO - OBÓZ CYGAŃSKI I KUŹNIA ROMÓW
