Osady, wsie i miasta, które uczestniczyły w powstaniu miasta Łódź

miasto Łęczyca

Prawa miejskie otrzymała przed 1267 rokiem. Łęczyca była ośrodkiem władzy już za czasów Bolesława Krzywoustego, Kazimierza Sprawiedliwego, Władysława Łokietka, Kazimierza Wielkiego oraz Władysława Jagiełły. W Królestwie Kongresowym Łęczyca była siedzibą obwodu, któremu administracyjnie podlegał powiat zgierski i znajdujące się na jego terenie miasto Łódź. To głównie z Łęczycy przybyli do Łodzi geometrzy i budowniczowie, którzy uczestniczyli w tworzeniu Łodzi.

miasto Zgierz

Miasto otrzymało prawa miejskie w 1288 roku. Zgierz zawsze był miastem większym i aktywniejszym niż Łódź. Wcześniej niż Łódź rozpoczął sprowadzanie zagranicznych fachowców - już w 1817 roku w Zgierzu było 30 majstrów sukienniczych. W 1821 roku w Zgierzu opracowano i podpisano tzw. Umowę Zgierską ustalającą prawa i obowiązki przybywających z zagranicy specjalistów. Korzystali z niej również łódzcy fachowcy. To właśnie ze Zgierza sprowadzono do Łodzi pierwszego zagranicznego fachowca - był nim farbiarz Karol Saenger. Na początku XIX wieku Zgierz był stolicą polskiego sukiennictwa. W 1828 roku wysłano ze Zgierza do Rosji 27 722 postawy sukna (staropolska jednostka miary tkanin, zwykle o długości 32 łokci). W tym czasie Łódź wysłała tylko 358 postawów. Zgierz był dla Łodzi miastem powiatowym.

osada Łodzia
Obsługiwała komorę celną na rzece Ostrodze przy skrzyżowaniu z traktem piotrkowskim. W 1332 roku na mocy immunitetu księcia Władysława Garbatego stała się wsią kościelną.

wieś Ostroga
Powstała około 1408 roku. Położona była przy kościele po prawej stronie rzeki Ostroga, naprzeciw dawnej książęcej wsi Łodzia. Obsługiwała oddziały wojskowe zmierzające na punkt zborny do Wolborza przed bitwą pod Grunwaldem. W 1414 roku została podniesiona do rangi miasta kościelnego i przejęła nazwę Łodzia. Dotychczasową wieś Łodzia zaczęto nazywać Stara Wieś i przekształcono w folwark biskupi.

miasto Łodzia

W 1423 roku otrzymało królewskie prawa miejskie i przyjęło nazwę Łodzia.

wieś Wólka
Położona była przy trakcie piotrkowskim nad rzeką Jasień. Grunty tej wsi w 1823 roku przejęto w celu urządzenia na nich nowej osady Łódka, która w przyszłości stała się częścią miasta Łódź. Ludność wsi Wólka przeniesiono do wsi Widzew i Zarzew. Część ludności Wólki pozostała w nowej osadzie, aby uprawiać ogrody sprowadzonych tu z zagranicy osadników.

wieś Widzew (Widzewnica)
Od 1327 roku wchodziła w skład sołectwa wsi Łodzia. W 1534 roku zamieszkiwało w niej 5 wieśniaków, a w 1792 roku gospodarował tu jeden kmieć. W 1825 roku teren wsi powiększono trzykrotnie, urządzając na nim nowe gospodarstwa dla przenoszonych ze wsi Wólka rolników.

wieś Zarzew
Od 1825 roku przygotowywano ją do przyjęcia przesiedleńców ze wsi Wólka. Nadano jej kształt "luźnej rzędówki". Podobnie jak w Widzewie, tak i tu uzupełnieniem gruntów ornych były parcele leśne. Nowe parcele w Zarzewie były przeznaczone dla zamożnych kmieci.

źródło:

Jan Kanty Chrzanowski. Historia Łodzi do 1865 roku.