baedeker łódzki: MONIUSZKOWCY, czyli Stowarzyszenie Śpiewacze im. Stanisława Moniuszki w Łodzi

Stowarzyszenie powstało w roku 1894 i działało początkowo jako chór sumowy przy parafii Św. Józefa w Łodzi.

Stowarzyszenie Śpiewacze im. Stanisława Moniuszki 1894-1934,

krótki zarys Stowarzyszenia za ostanie 10 lat.

Do czasu ukończenia murowanej świątyni pw. Wniebowzięcia NMP nabożeństwa odbywały się przy ulicy Ogrodowej, tu występował też chór sumowy.

Kościół pw. św. Józefa przy ulicy Ogrodowej 22

Stowarzyszenie Śpiewacze im. Stanisława Moniuszki 1894-1934,

krótki zarys Stowarzyszenia za ostanie 10 lat.

Gdy chór wrócił na Stare Miasto, przy drewnianej świątyni pw. św. Józefa utworzono nowy zespół, który przyjął imię Stanisława Moniuszki. Trzeba pamiętać, że w końcu XIX stulecia władze carskie niechętnym okiem spoglądały na polskie inicjatywy kulturalne, a kościół był miejscem, gdzie uczono patriotyzmu. Chór Moniuszkowców odegrał w tym względzie ważną rolę. W 1905 roku zespół po raz pierwszy wystąpił z koncertem poza świątynią. W końcu udało się formalnie zarejestrować Towarzystwo Śpiewacze im. Stanisława Moniuszki.

Ustawa Łódzkiego Stowarzyszenia muzyczno-dramatycznego

im. Stanisława Moniuszki, rok 1912.

"Rozwój", rok 1913.

"Rozwój", rok 1914.

Stowarzyszenie Śpiewacze im. Stanisława Moniuszki 1894-1934,

krótki zarys Stowarzyszenia za ostanie 10 lat.

"Rozwój", rok 1914.

Po zakończeniu I wojny światowej śpiewacy podjęli starania o uzyskanie własnej siedziby. Dzięki pomocy dyrekcji fabryki Poznańskiego zakupiono niewielką posesję przy ulicy Ogrodowej 34 i w roku 1920 przystąpiono do wznoszenia budynku.

"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny do "Kuriera Łódzkiego", rok 1924.

Stowarzyszenie Śpiewacze im. Stanisława Moniuszki 1894-1934,

krótki zarys Stowarzyszenia za ostanie 10 lat.

"Rozwój", rok 1921.

Na szczytowej ścianie od strony ulicy dodano popiersie patrona chóru, a w 1935 roku tablicę poświęconą Józefowi Piłsudskiemu, niestety, zniszczoną później przez Niemców.

"Rozwój", rok 1922.

"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny do "Kuriera Łódzkiego", rok 1924.

Józef Wolczyński (1880-1954) – polski działacz spółdzielczy, społeczny i samorządowy, minister, poseł i senator II RP. Dyrektor fabryki włókienniczej „I.K. Poznański” przy ulicy Ogrodowej, był prezesem zarządu Towarzystwa Śpiewaczego im. S. Moniuszki w Łodzi (1906–1936).

"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny "Kuriera Łódzkiego", rok 1924.

"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny "Kuriera Łódzkiego", rok 1930.

Józef Wolczyński urodził się 1 kwietnia 1880 w Opatówku, w powiecie kaliskim jako syn Antoniego Marii z d. Bujnowicz. Był absolwentem szkoły przemysłowo-handlowej i kursów tkackich w Łodzi. W kwietniu 1918 roku został wybrany członkiem Rady Stanu Królestwa Polskiego. Na początku lat 30. XX wieku został mianowany dyrektorem naczelnym jednych z największych zakładów włókienniczych (przemysł bawełniany) – „I.K. Poznański” przy ul. Ogrodowej (dziś kompleks handlowo-rozrywkowy „Manufaktura”). Był nim do października 1939 roku. W latach 30. był jednym z najbardziej popularnych działaczy społeczno-politycznych w Łodzi, stąd zapraszany do licznych stowarzyszeń, towarzystw, kół. Uczestniczył w każdej większej uroczystości, spotkaniu na terenie Łodzi. 2 maja 1923 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Stowarzyszenie Śpiewacze im. Stanisława Moniuszki 1894-1934,

krótki zarys Stowarzyszenia za ostanie 10 lat.

Na początku okupacji niemieckiej w Łodzi podczas II wojny światowej, 13 września 1939 roku, został aresztowany. Był przetrzymywany i maltretowany w więzieniu przy ul. Sterlinga 16, z którego został zwolniony 2 listopada 1939 roku. Zmarł 1 listopada 1954 w Łodzi, pochowany został w części katolickiej cmentarza przy ul. Ogrodowej w Łodzi. W 2017 jego grób i pomnik zostały gruntownie odnowione staraniem Towarzystwa Opieki nad Starym Cmentarzem w Łodzi.

Jego nazwisko znajduje się na tablicy pamiątkowej ku czci Józefa Pilarskiego (Łódź, ul. Ogrodowa 18), wspomniany jako współzałożyciel teatru „Popularnego”.

"Echo", rok 1929.

"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny "Kuriera Łódzkiego", rok 1932.

Stowarzyszenie Śpiewacze im. Stanisława Moniuszki 1894-1934,

krótki zarys Stowarzyszenia za ostanie 10 lat.

Historia chóru jest bardzo bogata, a jego działalność nie została przerwana nawet przez II wojnę światową.

Zdjęcie chóru z 1902 roku.

Zespół śpiewaczy prowadzony przez wielu wybitnych dyrygentów, m.in. Karola Prosnaka i Tomasza Kiesewettera, zdobywał na przestrzeni lat wiele wyróżnień i nagród, dawał corocznie wiele koncertów.

Stowarzyszenie Śpiewacze im. Stanisława Moniuszki 1894-1934,

krótki zarys Stowarzyszenia za ostanie 10 lat.

"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny "Kuriera Łódzkiego", rok 1932.

Tak jest do dziś. Za długoletnią owocną działalność Zarząd Główny PZChiO w Warszawie przyznał zespołowi Złotą Odznakę z Laurem. W roku 1980 chór otrzymał Honorową Odznakę Miasta Łodzi, a w 1985 Dyplom Uznania Ministra Kultury i Sztuki z okazji Jubileuszu 90-lecia istnienia zespołu. W 1988 roku „Moniuszkowcy” nawiązali współpracę z chórem parafii św. Mikołaja Alpen-Veen z Niemiec. Wspólne koncerty miały miejsce w Łodzi w roku 1988 i 1994 oraz w Alpen-Veen w 1989 i 1992.
Szereg znaczących sukcesów chór odnosił i odnosi w Łódzkim Turnieju Chóralnym (obecnie Łódzki Festiwal Chóralny „Cantio Lodziensis”) organizowanym co roku przez Oddział Łódzki PZChiO. Najbardziej cenne zdobycze to pierwsze miejsca w latach 1978 i 1979 oraz 1988, 1993, 1994, 1997, 1998 i 2000 roku.

Każdego roku zespół daje koncerty kolęd w łódzkich kościołach oraz okolicznościowe występy w domach kultury. Do znaczących wydarzeń należał wspólny występ wraz chórem żydowskim z Bostonu w Łódzkim Domu Kultury w roku 1999.
W ostatnich latach Stowarzyszenie zdobyło wyróżnienie w Festiwalu Pieśni religijnej „Cantate Deo” w Rzeszowie w roku 2001, w roku 2004 drugą, a w 2005 roku pierwszą nagrodę na V. Wrześniowych Spotkaniach z Pieśnią Chóralną im. Bohaterów Walk Nad Bzurą w Sochaczewie. Chór otrzymał również Nagrodę Specjalną Marszałka Województwa Mazowieckiego za najlepsze wykonanie utworu obowiązkowego na tychże spotkaniach.
Od grudnia 2010 współpracuje z chórem Magdalena Szymańska, absolwentka Uniwersytetu Łódzkiego na Wydziale Nauk o Wychowaniu, specjalność Edukacja Artystyczna oraz studiów magisterskich Łódzkiej Akademii Muzycznej na wydziale Wokalno-Aktorskim w klasie wykł. Doroty Wójcik-Błaszczyk.

Chór Stowarzyszenia Śpiewaczego im. Stanisława Moniuszki w pałacu Poznańskiego. Koncert Jubileuszowy z okazji 120-lecia istnienia chóru, rok 2014.
źródło: YouTube.pl

Chór Stowarzyszenia wykonuje zarówno muzykę sakralną (kilkadziesiąt tytułów polskich i zagranicznych, w tym cała Missa Brevis in B Wolfganga Amadeusza Mozarta) jak i świecką (pieśni polskich kompozytorów, pieśni patriotyczne, gospel, utwory ludowe różnych krajów, utwory rozrywkowe) oraz kolędy.