Założony
w Warszawie w 1924 roku Bank Gospodarstwa Krajowego (powstały z przekształcenia
wcześniejszego Banku dla Handlu i Przemysłu) należał do najważniejszych
instytucji międzywojennej Polski. Jego zadaniem było wspieranie polskiego
przemysłu i inwestycji miejskich związanych z tworzeniem infrastruktury oraz
budownictwem mieszkaniowym.
Obligacja Komunalna Banku Gospodarstwa Krajowego. Emisja z 1 kwietnia 1930 roku.
W
1923 roku rozpoczęła się budowa jego łódzkiej siedziby, jeszcze jako banku dla
handlu i Przemysłu, przy al. Kościuszki 63. Projekt zamówiono u ówczesnego
seniora łódzkich architektów Dawida Landego, autora wielu obiektów z przełomu
XIX i XX wieku.
W
końcowej fazie prac w kilku szczegółach zmienił go architekt Wacław Kowalewski.
Ukończony
w 1928 roku gmach łódzkiej filii Banku Gospodarstwa Krajowego usytuowany został
w centrum miasta, na wąskiej wydłużonej działce, przylegającej od południa do
Gimnazjum Niemieckiego. Skomponowany został z piętrowego budynku frontowego i
parterowej części tylnej, zawierającej salę operacyjną otoczoną pomieszczeniami
biurowymi. Całość tworzyła plan wydłużonego prostokąta.
Niewielki
w skali obiekt otrzymał bogatą fasadę nawiązującą do modnego w połowie lat
dwudziestych „stylu dworkowego”. Styl ten był powrotem do polskiej tradycji
architektonicznej, do motywów zarówno renesansowych jak i barokowych czy
klasycznych, a miał podkreślać odrębność polskiej kultury i sztuki. Motywy
dworkowe znajdowały zastosowanie w budownictwie mieszkalnym, w gmachach
rządowych i w budynkach szkolnych, czego znakomite przykłady mamy też w
architekturze łódzkiej (więcej czytaj TUTAJ).
Dawid
Lande umiejętnie wprowadził takie formy do swojego projektu dzieląc regularnie
fasadę półkolumnami, zdobiąc ją historyzującym detalem i wieńcząc wysokim
barokowym dachem.
Równie
bogaty wystrój otrzymały wnętrza, przede wszystkim nakryta świetlikiem sala
operacyjna, choć wprowadzono w niej w trakcie prac zmiany idące w kierunku
uspokojenia i zgeometryzowania form, zgodnie z duchem modnej około 1927 roku
Art. Deco. Autorem tych przekształceń był Wacław Kowalewski. Kolejne adaptacje
zniszczyły niestety większość dawnych form, zachowany został jedynie biegnący
górą fryz i świetlik sali.
Rok 1942. Budynek przejęty przez niemieckiego okupanta - wówczas Reichsbank.
Po
II wojnie światowej miejsce Banku Gospodarstwa Krajowego zajął Narodowy Bank
Polski, który ulokował w budynku swój V Oddział. W końcu lat osiemdziesiątych
XX wieku obiekt stał się siedzibą łódzkiego, V Oddziału oraz Centralnego
Oddziału Regionalnego Powszechnego Banku Kredytowego PBK SA z Warszawy.
Kameralny,
ale pełen wdzięku budynek, który zachował się do dziś w dobrym stanie jest
prawdziwą perełką architektury łódzkiej lat dwudziestych.
Dzisiaj siedziba łódzkiego oddziału Banku Pekao SA Polska Kasa Opieki SA (STRONA TUTAJ).
Przeczytaj jeszcze:
D jak DWÓR i DWORKOWY STYL
Dzisiaj siedziba łódzkiego oddziału Banku Pekao SA Polska Kasa Opieki SA (STRONA TUTAJ).
Przeczytaj jeszcze:
D jak DWÓR i DWORKOWY STYL
źródło:
Krzysztof
Stefański. Gmachy użyteczności publicznej dawnej Łodzi.
Fot.
Monika Czechowicz