Urodził się w rodzinie ziemiańskiej, w majątku Domaniewie. Po ukończeniu gimnazjum wybrał karierę wojskową: w 1914 roku wstąpił do Wileńskiej Szkoły Wojskowej, którą ukończył z trzecią lokatą 31 stycznia 1915 roku i został mianowany chorążym. Następnie służył w Armii Imperium Rosyjskiego. Od stycznia 1918 roku był w I Korpusie Polskim w Rosji, a od września tego roku w 4 Dywizji Strzelców Polskich gen. Żeligowskiego. Od lipca 1919 roku w 28 Pułku Strzelców Kaniowskich. Był autorem wierszy lirycznych.
Poległ
15 sierpnia 1920 roku w Zamostkach Wólczyńskich pod Radzyminem, w
czasie bitwy warszawskiej, prowadząc do ataku I batalion 28 Pułku
Strzelców Kaniowskich.
Za
okazane na polu walki męstwo odznaczony został pośmiertnie Krzyżem
Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari oraz awansowany na kapitana.
"Ilustrowana Republika", rok 1926.
Pochowany na Starym Cmentarzu w Łodzi, w grobowcu z sylwetką rycerza w zbroi husarskiej, wykonanym przez Wacława Konopkę, a ufundowanym przez łodzian.
Pomnik kapitana Pogonowskiego na Starym Cmentarzu przy ulicy Ogrodowej - ze skrzydłami i... bez skrzydeł. Niestety pomnik został zdewastowany, a skrzydła skradzione. Na szczęście dzisiaj pomnik prezentuje się już tak jak dawniej.
"Echo", rok 1928.
"Echo", rok 1929.
Komitet
budowy pomnika kapitana Stefana Pogonowskiego otrzymał opinię generała Lucjana
Żeligowskiego o znaczeniu nocnego ataku pod Radzyminem w nocy z 14 na 15
sierpnia 1920 roku przez batalion ciężkich karabinów maszynowych pod dowództwem
Pogonowskiego:
"Dnia 15 sierpnia o godz. 1-szej w
nocy, prowadząc swe dzielne kompanie do zwycięskiego ataku na pozycje
nieprzyjacielskie pod Radzyminem padł dowódca 1-go batalionu 28-go pułku
piechoty ś. p. kapt. Pogonowski....w chwili kiedy nieprzyjaciel otworzył sobie
wejście do stolicy. Pogonowski z batalionem odosobnionym, w miejscu najbardziej
zbliżonym do tyłów nieprzyjaciela, uderzył nań w nocy pod Wólką Radzymińską,
dzięki czemu nieprzyjaciel, który już doszedł do Kątów Węgierskich, czuł się
zagrożony na swoich tyłach...W samorzutnej inicjatywie ś. p. kapt.
Pogonowskiego leży wielkość jego czynu. Był to...moment zwrotny w historii tej
wojny. Psychologia klęski, cofania się, ciągłych odwrotów została nareszcie
przełamana. Odwróciła się karta historii.- W tym przełomie psychologicznym jest
wielka treść czynu i śmierci ś. p. kapt. Pogonowskiego.”
Gen.
Lucjan Żeligowski przypisuje natarciu kapitana Pogonowskiego doniosłe
znaczenie. Rosjanie widzieli ze swoich pozycji ognie i światła Warszawy. Droga
do stolicy wydawała się być otwarta. Oto co zapisał gen. Żeligowski w swych
wspomnieniach:
Gen. Lucjan Żeligowski
Młodzież szkoły rzemieślniczej (salezjańskiej) z ulicy Wodnej, kierownicy odlewni i twórca pomnika, artysta rzeźbiarz Wacław Konopka.
Spiżowy towarzysz pancerny strzegący miejsca wiecznego spoczynku kapitana Stefana Pogonowskiego, dowódcy I batalionu 28 Pułku Strzelców Kaniowskich, zwanego „Dziećmi Łodzi”.
"Rozwój", rok 1920.
W 2002 roku powstał dokumentalny film poświęcony kapitanowi Pogonowskiemu – "Stefan Pogonowski" w reżyserii Andrzeja B. Czuldy.
Andrzej Czulda - reżyser dokumentu "Stefan Pogonowski".
źródło: YouTube.pl
źródła:
Bohdan
Olszewski. Łódź moje miasto. Przewodnik po dawnej Łodzi.
Jerzy Pogonowski. Bohater Radzymina.
pl.wikipedia.org
Fot. współczesne Monika Czechowicz
Fot. archiwalne ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi
i inn.
Fot. archiwalne ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi
i inn.
YouTube.pl