Kościół pw. Najświętszego Serca Jezusowego, ulica Retkińska 127.

Historia wsi Retkinia sięga pierwszych wieków drugiego tysiąclecia chrześcijaństwa. W XII wieku na terenie Kasztelanii Chrobskiej wzdłuż rzek Ner, Dobrzynka, Grabia, Wolbórka rozwinęło się osadnictwo. W 1398 roku w dekrecie erekcyjnym parafii św. Mateusza w Pabianicach wymieniona jest wieś Retkinia. Przez sześć wieków należała ona do Kapituły krakowskiej i parafii św. Mateusza. Od roku 1797 przeszła na własność skarbu pruskiego. W wieku XIX kolejno należała do Prus, Księstwa Warszawskiego, Królestwa Polskiego i Caratu Rosyjskiego (jako cząstka dóbr narodowych ekonomii Pabianice). W roku 1839 skarb Królestwa Polskiego odsprzedał Retkinię Janowi i Konstantemu Siemiętkowskim. Następnymi właścicielami byli: Mateusz Lubowiecki, w roku 1854 Retkinię nabył Wilhelm Nęcki (liczyła wówczas 50 domów, 650 osób, 946 mórg ziemi ornej). Podczas komasacji ziemi w roku 1875 powstało nowe zagospodarowanie, dzielące Retkinię na Zagrodniki, Brzózki, Działy i Długą Kolonię. Od tego czasu wzmogły się starania mieszkańców Retkini u władz państwowych i kościelnych o własny kościół. Zezwolenie otrzymano w roku 1910.

"Rozwój", rok 1908.

Kościół pw. Najświętszego Serca Jezusowego to najstarszy kościół na osiedlu Retkinia, zbudowany po tym, jak 18 maja 1910 roku, po wieloletnich staraniach mieszkańców, biskup kujawsko-kaliski Stanisław Zdzitowiecki erygował parafię pw. Najświętszego Serca Jezusowego w ówczesnej podłódzkiej wsi Retkinia. 

"Rozwój", rok 1913.

Kościół ten zastąpił istniejącą od 1907 roku tymczasową, drewnianą kaplicę. Wzniesiono niewielki murowany kościół, w stylu neogotyckim. Była to świątynia z jedną nawą długości 26 m i szerokości 11 m. Poprzeczne ramię krzyża stanowiły kaplice boczne o pow. 20 m2. Czworokątną wieżę gotycką dobudowano po poświęceniu kościoła.

Przez następne dekady była to niewielka świątynia w niewielkiej parafii…

Kościół pw. Najświętszego Serca Jezusowego, zdjęcie z lat 70. XX wieku. Fot. Andrzej Tłoczek.

W latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku, kiedy to na terenie parafii powstało prawie stutysięczne osiedle mieszkaniowe, potrzeby duszpasterskie zmuszały administrację kościelną do wybudowania nowego obiektu sakralnego, na co nie chciała się zgodzić lokalna władza państwowa. Posłużono się niemalże fortelem, bowiem uzyskawszy zgodę jedynie na rozbudowę starego kościoła, w latach 1978-1982 wybudowano nawy boczne (znacznie poszerzające kubaturę świątyni) i w ostatniej fazie rozebrano stare mury, zostawiając jedynie starą wieżę z głównym wejściem. Kaplicę wewnątrz rozebrano w okresie od 22 czerwca do 27 lipca 1982 roku. 

W roku 1978 władze państwowe pozwoliły na rozbudowę istniejącego kościoła z zachowaniem starej wieży. Usytuowanie bryły tej budowli było uzależnione od warunków zewnętrznych ograniczających rozbudowę: należało uwzględnić adaptację starej wieży stojącej blisko granicy działki oraz fakt, że stary kościół musiał funkcjonować przez cały czas budowy aż do pokrycia dachu. Problem ten rozwiązał architekt, który zaproponował dwukondygnacyjny kościół zaplanowawszy usytuowanie kościoła górnego na wysięgach, co znacznie zwiększyło jego powierzchnię. Inwestorem budowy był proboszcz ks. Jan Sobczak, architektem mgr Marian Sordyl, konstruktorem dr Jan Frey, kierownikiem budowy inż. mgr Edward Stefanowicz.

Świątynię poświęcił 28 listopada 1982 roku bp Józef Rozwadowski.

Kościół NSJ jest świątynią dwukondygnacyjną, pod główną salą kościoła, tzw. kościołem górnym znajduje się nieco mniejszy kościół dolny, w którym także odbywają się nabożeństwa.

Dwukondygnacyjność jako rozwiązanie architektoniczne, które zaproponowano w latach 70. wynikała z tego, iż nawet mimo rozbudowy świątynia, w której w każdą niedzielę odbywało się ok. 8 mszy, nie byłaby w stanie pomieścić w górnym kościele wszystkich wiernych z bardzo licznej parafii, obejmującej szybko rozwijające się osiedle oraz skupiska domów jednorodzinnych.

Mimo istnienia dwu kondygnacji liczba osób biorących udział w nabożeństwach, zwłaszcza w dni ważnych świąt kościelnych była tak duża, iż wierni musieli tłoczyć się, a także stać w przedsionkach kościoła, lub wręcz na schodach, jako że 1985 roku na terenie parafii Najświętszego Serca Jezusowego zamieszkiwało blisko 80 tysięcy mieszkańców.

Oddanie do użytku nowego kościoła wraz z salkami katechetycznymi nie rozwiązało problemu lokalowego dla katechezy i duszpasterstwa z całej Retkini. Na terenie parafii wyłoniło się sześć skupisk bloków, zwanych osiedlami: Zagrodniki, Piaski, Hufcowa, Balonowa, Śródmieście Retkini, Kusocińskiego, Pienista i część Karolewa. Na katechezę uczęszczało ok. 16 tysięcy dzieci i młodzieży. Powstała potrzeba utworzenia nowych parafii i zbudowania nowych ośrodków duszpasterskich.

Już wkrótce po przebudowaniu budynku z terenu podległej parafii wyodrębniono kolejne jednostki organizacyjne: parafię pw. Chrystusa Króla (1982), Najświętszej Eucharystii (1987), Wniebowstąpienia Pańskiego (1989) i św. Rodziny (1990). Spowodowało to znaczące zmniejszenie liczby parafian kościoła, a także spadek uczestników mszy, gdyż nowo erygowane parafie w krótkim czasie otrzymały własne obiekty sakralne. 

Po ustaleniu granic 4 nowych parafii, wokół parafii NSJ Ks. Biskup Ordynariusz dekretem z dnia 6 grudnia 1990 roku powołał nowy Dekanat Łódź-Retkinia, jeden z większych dekanatów łódzkich. Jego erygowanie stworzyło warunki do stabilizacji duszpasterstwa na osiedlu. Retkinia, oddzielona od centrum miasta torami kolejowymi, jedna kiedyś parafia, teraz zostaje ponownie połączona dekanatem. Pierwszym Dziekanem nowego Dekanatu został mianowany Ks. Jan Sobczak - proboszcz parafii NSJ, Wicedziekanem został Ks. Edward Dudziński - proboszcz parafii Chrystusa Króla, Ojcem Duchownym Ks. Andrzej Baran – wikariusz parafii NSJ.

Po zakończeniu podziałów parafia NSJ mogła skoncentrować się na wykończeniu własnego kościoła i stabilizowaniu duszpasterstwa. Działania podjęto w dwóch zasadniczych dziedzinach: przygotowania wnętrza kościoła do konsekracji i organizowania stałych zespołów duszpasterskich. Opóźnienie wystroju wnętrza kościoła z powodu budowy kaplic dla nowych parafii okazało się korzystne. Zaistniały nowe możliwości doboru materiałów i technologii. W tym czasie plastycy przygotowali bardziej dojrzałą koncepcję wystroju wnętrza. Do ich grona należeli: architekt kościoła Marian Sordyl, plastyczka Barbara Osińska, Stanisław Janiszewski, rzeźbiarze Krystyna i Tadeusz Solscy, Beata Mirowska, Wojciech Gryniewicz, Kazimierz Żuk, Przemysław Pawłowicz. Wykonawcami byli: Zbigniew Piętkowski, Jan Tomaszewski, firma ABLADOR. Pierwszym etapem przygotowania kościoła do konsekracji było wykonanie i instalacja organów.
Wykończeniem chóru i organów zajęli się architekt kościoła, organmistrz Jan Kokot, Antoni Góralczyk, Jacek i Ryszard Kasprowicz, Sławomir Sjota i Wiesław Niżnik.

Organy w kościele NSJ:

http://www.organy.art.pl/instrumenty.php?instr_id=155

Zamierzone prace związane z usakralnieniem wnętrza kościoła zostały zakończone. W uroczystość Najświętszego Serca Jezusowego roku 30 czerwca 2000 roku, w 90 rocznicę erygowania parafii, Ks. Arcybiskup Władysław Ziółek dokonał konsekracji kościoła. Wzięło w niej udział około 60 kapłanów i licznie zgromadzeni wierni całej Retkini.

Kościół posiada konstrukcję nośną z żelbetu, natomiast ściany osłonowe są z cegły.

Obecną świątynię wzniesiono według projektu architekta Mariana Sordyla. Kościół wybudowano na planie elipsy z wachlarzowym rozwinięciem okien.

W górnej kondygnacji budynek zamyka się formą zbliżoną do kopuły.

Kościół dolny jest połączony z wieńcem sal katechetycznych na obrzeżu oraz kaplicą pogrzebową.

Księgarnia parafialna, połączona z kawiarenką oraz usługami krawieckimi. Odbywa się tu kolportaż prasy i innych wydawnictw religijnych. 

Na dole, czyli na pierwszej kondygnacji istnieje prawdziwy „pasaż” gdzie swoje siedziby mają różne instytucje i projekty związane z kościołem: biblioteka, księgarnia, kawiarenka i inne.

Grupy i wspólnoty parafialne działające przy kościele pw. Najświętszego Serca Jezusowego w Łodzi:

AKCJA KATOLICKA

APOSTOLSTWO POMOCY DUSZOM CZYŚĆCOWYCH

ASYSTA PARAFIALNA

CHÓR PARAFIALNY

DOMOWY KOŚCIÓŁ - OAZA RODZIN

DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE

GRUPA MIŁOSIERDZIA BOŻEGO

Klubik Filmowy

KRĄG BIBLIJNY – KATECHEZY DLA DOROSŁYCH

MINISTRANCI

OAZA - Ruchu Światło-Życie

PARAFIALNA PRACOWNIA KOMPUTEROWA

PARAFIALNY ZESPÓŁ CHARYTATYWNY

RODZINA RADIA MARYJA

RYCERSTWO NIEPOKALANEJ

SCHOLA DZIECIĘCA

STOWARZYSZENIE RODZIN KATOLICKICH

WIECZORNIK MODLITW ZA KAPŁANÓW

ZESPÓŁ MŁODZIEŻOWY – MUZYCZNY

ŻYWA RÓŻA

Strona parafii: http://archidiecezja.lodz.pl/nsj/

Interesujący jest zespół płaskorzeźb przedstawiający drogę krzyżową, które zostały wkomponowane w mur otaczający kościół:

Poniżej Krzyż pamięci z 1983 roku znajdujący się na terenie parafii:

Jest to krzyż misyjny postawiony na pamiątkę "Misji Roku Świętego 9-20.XI.1983 rok", pod którym wmurowano "Znicz pamięci i modlitwy 2.04.2005" na pamiątkę śmierci Jana Pawła II-go. 

Na cokole krzyża znajduje się księga z czarnego granitu z wizerunkiem Papieża-Polaka i Jego dedykacją dla Parafii "Do końca ich umiłował. J.13. Jan Paweł II papież. III wizyta duszpasterska w Polsce 8.-14.VI.1987".

Krzyż pamięci z 1996 roku na terenie parafii Najświętszego Serca Jezusowego.

Warto zwrócić uwagę na rzeźbę usytuowaną tuż przy wejściu do kancelarii

… i napis pod nią:

ŚWIĘTY MICHALE ARCHANIELE

BROŃ NAS W WALCE. PRZECIW NIEGODZIWOŚCI

I ZASADZKOM ZŁEGO DUCHA BĄDŹ NAM OBRONĄ.

NIECH GO BÓG POSKROMI, POKORNIE BŁAGAMY,

A TY, KSIĄŻĘ ZASTĘPÓW NIEBIESKICH MOCĄ

BOŻĄ STRĄĆ DO PIEKŁA SZATANA

I INNE DUCHY ZŁE, KTÓRE NA ZGUBĘ

DUSZ KRĄŻĄ PO ŚWIECIE.

AMEN.

Rzeźba przedstawia Archanioła godzącego mieczem w szatana (niesamowity jest jego wizerunek).

Niedaleko, zaskakujący nieco, bo "podwójny" Ichthys. 

Ichthys pisany też ichtys – w języku starogreckim znaczy „ryba” (ἰχθύς, ΙΧΘΥΣ). Jest znakiem pierwszych chrześcijan i symbolizuje Jezusa Chrystusa. To akrostych, czyli słowo, które można utworzyć z pierwszych liter wyrazów w zdaniu. Ichthys (ΙΧΘΥΣ) składa się ze starogreckich słów:

ΙΗΣΟΥΣ (Iēsoûs) – Jezus

ΧΡΙΣΤΟΣ (Christós) – Chrystus

ΘΕΟΥ (Theoû) – Boga

ΥΙΟΣ (Hyiós) – Syn

ΣΩΤΗΡ (Sōtér) – Zbawiciel

A przed wejściem głównym – granitowe koło z krzyżem i napisem "1910-2010. Sto lat Parafii Najświętszego Serca Jezusowego na Retkini".

Przy wejściu na teren parafii stoi obelisk z żelaznym krzyżem, ustawiony tu ku czci poległych za ojczyznę. Na cokole znajduje się kilka pamiątkowych tablic.

Od strony jezdni zawieszone są trzy tablice. Na samej górze wisi tablica z czarnego granitu, na której umieszczono orła w koronie i datę "1919". Pośrodku widoczna jest tablica z napisem "Bóg-Honor-Ojczyna". I ostatnia, na której możemy przeczytać napis: "W I rocznicę odzyskania Niepodległości Polski. Mieszkańcy Retkini".

Po przeciwnej stronie kapliczki, zawieszona jest duża tablica z czarnego granitu, na której znajdują się dedykacje:

"W 100 lecie powstania Kółka Rolniczego i Koła Gospodyń Wiejskich w Retkini 1912. W 95 rocznicę powstania Ochotniczej Straży Pożarnej 1917. 

Ufundowali Członkowie kółka Rolniczego, koła Gospodyń Wiejskich, Ochotniczej Straży Pożarnej i rodowici Retkinianie".

Od strony wejścia na teren parafii znajduje się granitowa tablica z napisem:

"W hołdzie w 50 rocznicę Września 1939 poległym i zamordowanym obrońcom wiary i Ojczyzny". Tablica została ufundowana w 1989 roku przez retkińskich parafian.

Kościół pw. Najświętszego Serca Jezusowego; po rozbudowie z początku lat 80. XX wieku, z pierwotnego neogotyckiego charakteru budowli zachowała się tylko część ściany frontowej wraz z dzwonnicą.

źródła:

Marek Budziarek. Świątynie Łodzi.

Strona parafii: http://archidiecezja.lodz.pl/nsj/

Wikipedia.pl
Fot. archiwalne pochodzą ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi.

Fot. Monika Czechowicz