Zakończenie roku szkolnego 25 czerwca 1916 roku, czyli Łódź 100 lat temu…

25 czerwca 1916 roku w ogrodzie Brauna przy ulicy Przędzalnianej 68 odbył się podwieczorek muzyczny zorganizowany przez Szkołę Fabryczną Nr 1 zakładów Scheiblera dla swoich uczniów i ich rodzin z okazji zakończenia roku szkolnego.

Przy ulicy Przędzalnianej 68 (dawniej 64) znajdował się klub pracowniczy zakładów Scheiblera (zbudowany w latach 1884-1885, rozbudowany w 1894 roku), mieszczący bibliotekę, czytelnię, restaurację, salę taneczną zwaną „salą Bauma” (później „salą Brauna”) , w latach 1888-1889 teatr dla robotników i wspomniany ogród.

Szkoła Fabryczna Nr 1 na Księżym Młynie.

Atrakcją koncertu w ogrodzie Brauna były popisy muzyczne trójki łódzkiego rodzeństwa Bacewiczów: 7-letniej Grażynki (skrzypce), 10-letniego Vitautasa (skrzypce) i 12-letniego Kejstutisa (fortepian). Dzieci grały utwory Chopina, Mozarta i Beethovena.

Grażyna Bacewicz, kompozytorka i skrzypaczka.

Urodziła się w Łodzi, 5 lutego 1909 roku. Początkowo gry na fortepianie i skrzypcach uczył ją ojciec Vincas Bacevičius (Wincenty Bacewicz). Od 1919 roku kontynuowała edukację muzyczną w Konserwatorium Muzycznym Heleny Kijeńskiej-Dobkiewiczowej w Łodzi, gdzie kształciła się w zakresie gry na skrzypcach, fortepianie oraz teorii muzyki.

 W 1923 roku wraz z całą rodziną przeniosła się do Warszawy. Od 1924 roku uczęszczała do Konserwatorium Warszawskiego. Studiowała kompozycję w klasie Kazimierza Sikorskiego, grę na skrzypcach pod kierunkiem Józefa Jarzębskiego i grę na fortepianie u Józefa Turczyńskiego.

Dawny pałac Karola Poznańskiego, u zbiegu ulic Gdańskiej i 1go Maja. Od 1946 roku Państwowa Wyższa Szkoła Muzyczna w Łodzi, w 1982 otrzymała nazwę Akademii Muzycznej, która w 1999 roku przyjęła imię Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów.

Grażyna Bacewicz podjęła równocześnie studia filozoficzne na Uniwersytecie Warszawskim, z których jednak po półtora roku zrezygnowała. Przerwała także dalszą naukę gry na fortepianie. W 1932 ukończyła Konserwatorium, uzyskując dwa dyplomy - z zakresu gry na skrzypcach i kompozycji. W tym samym roku dzięki hojności Ignacego Jana Paderewskiego otrzymała stypendium na studia kompozytorskie w Ecole Normale de Musique w Paryżu, które odbyła w latach 1932-33 pod kierunkiem Nadii Boulanger. Uczęszczała tam również na prywatne lekcje gry na skrzypcach do Henri Toureta. Ponownie wyjechała do stolicy Francji w 1934 roku, aby kształcić się u węgierskiego skrzypka - Carla Flescha.

źródło: YouTube.pl

Jako solistka zaczęła odnosić sukcesy już w 1935 roku, kiedy otrzymała pierwsze wyróżnienie na 1. Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. Henryka Wieniawskiego w Warszawie. W latach 1936-38 współpracowała z warszawską Orkiestrą Polskiego Radia (obecnie: Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia), zorganizowaną przez Grzegorza Fitelberga, w której grała partię pierwszych skrzypiec. Praca w orkiestrze dała jej możliwość wzbogacenia wiedzy w zakresie instrumentacji.

Przed II wojną światową również wiele koncertowała - często wspólnie z bratem Kiejstutem, znanym pianistą - w wielu krajach, m.in. na Litwie, we Francji i Hiszpanii. Podczas okupacji niemieckiej występowała na koncertach konspiracyjnych i koncertach Rady Głównej Opiekuńczej. Po wojnie kontynuowała działalność koncertową do 1953 roku. Dawała recitale w Belgii, Czechosłowacji, ZSRR, Rumunii, na Węgrzech i we Francji. Równocześnie w 1945 podjęła pracę w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Łodzi, gdzie wykładała przedmioty teoretyczne i prowadziła klasę skrzypiec.

W latach 50. poświęciła się prawie wyłącznie kompozycji i nauczaniu. Od 1966 (od 1967 jako profesor zwyczajny) aż do śmierci pracowała w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie, prowadząc klasę kompozycji. Ponadto często brała udział - jako juror - w konkursach skrzypcowych i kompozytorskich, m.in. w Liège, Paryżu, Moskwie, Neapolu, Budapeszcie, Poznaniu i Warszawie. W latach 1955-57 i 1960-69 pełniła również funkcję wiceprezesa Związku Kompozytorów Polskich.

Jako wykształcona i koncertująca skrzypaczka, Bacewicz szczególną uwagę poświęciła muzyce na skrzypce oraz inne instrumenty smyczkowe. Była autorką siedmiu koncertów skrzypcowych, dwóch koncertów wiolonczelowych i koncertu altówkowego. Napisała także siedem kwartetów smyczkowych, pięć sonat na skrzypce i fortepian oraz dwie sonaty na skrzypce solo. Przynajmniej niektóre z tych kompozycji, obok kilku innych dzieł kameralnych, a także symfonicznych, konkurują na estradach koncertowych z "męskimi" utworami z pełnym powodzeniem do dzisiaj.

Kiejstut Bacewicz – pianista, kameralista i pedagog.

Urodził się 13 czerwca 1904 roku w Łodzi. W latach 1914-24 studiował grę na fortepianie w klasie Antoniego Dobkiewicza i teorię muzyki u Kazimierza Sikorskiego w Konserwatorium Muzycznym Heleny Kijeńskiej-Dobkiewiczowej w Łodzi, w latach 1924-26 pod kierunkiem u Antoniego Dobkiewicza (fortepian), Romana Statkowskiego i Piotra Rytla (kompozycja) w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Warszawie. W 1931 ukończył studia filozoficzne na Uniwersytecie Warszawskim.
W latach 1931-35 przebywał w Kownie, a od 1935 do 1945 roku w Warszawie, gdzie działał jako pedagog, publicysta i kameralista.
Po II wojnie światowej powrócił do Łodzi. W latach 1945-50 sprawował funkcję dyrektora Państwowej Średniej Szkoły Muzycznej w Łodzi i prowadził jednocześnie zajęcia - do 1991roku  - z zakresu akompaniamentu, kameralistyki i przedmiotów humanistycznych w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Łodzi. W roku 1950 został dziekanem Wydziału Instrumentalnego, a w latach 1957-69 sprawował funkcję rektora łódzkiej uczelni. W 1957 przyczynił się do powstania Katedry Teorii Muzyki, Katedry Fortepianu oraz Katedry Instrumentów Orkiestrowych, zaś w roku 1959 powołał do życia pierwszą w Polsce Katedrę Muzyki Kameralnej, którą kierował od 1969 do 1974. W latach 1952-53 wykładał także w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie.

Oberek. Grażyna Bacewicz - skrzypce, Kiejstut Bacewicz - fortepian.

źródło: YouTube.pl

Kiejstut Bacewicz równolegle prowadził działalność koncertową. Występował m.in. ze skrzypkami - Eugenią Umińską, Ireną Dubiską, Barbarą Górzyńską, Zenonem Płoszajem, siostrą Grażyną Bacewicz (z którą dokonał wielu prawykonań i nagrał jej utwory kameralne), śpiewakami - Stanisławą Korwin-Szymanowską, Olgą Olginą-Mackiewicz, Teresą Żylis-Garą, Andrzejem Hiolskim, altowiolistą - Mieczysławem Szaleskim w kraju oraz za granicą (Francja, Wielka Brytania, Niemcy, Związek Radziecki).
Publikował również prace naukowe na temat kameralistyki fortepianowej.
W 1993 Akademia Muzyczna w Łodzi  nadała mu tytuł doktora honoris causa.

Vitautas Bacewicz (Vytautas Bacevičius) – pianista i kompozytor.

Brat Kiejstuta, Grażyny i Wandy Bacewiczów.

Urodził się w Łodzi 9 września 1905 roku. Po maturze i dyplomie w łódzkim Konserwatorium Heleny Kijeńskiej-Dobkiewiczowej (fortepian - m.in. u Józefa Turczyńskiego, teoria i kompozycja u Kazimierza Sikorskiego i Kazimierza Wiłkomirskiego) wyjechał do ojca na Litwę. Tutaj, a potem od 1927 roku w Paryżu, studiował filozofię, fortepian i kompozycję. Po powrocie na Litwę rozwinął aktywność twórczą, pianistyczną i publicystyczną. Był orędownikiem nowych prądów w sztuce, założył czasopismo "Muzika ir teatras", przewodniczył Sekcji Litewskiej Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej. W lecie 1939 roku wyjechał na tournée koncertowe do Ameryki Południowej i tutaj, w Buenos Aires, zastał go wybuch II wojny światowej. Nie wrócił do Europy, lecz udał się do Nowego Jorku, gdzie po trzydziestu latach zmarł na serce 15 stycznia 1970. Witold Bacewicz jest autorem 75 opusowanych utworów, w tym opery Vaidilutë, 7 symfonii, 5 koncertów fortepianowych, 4 kwartetów smyczkowych i licznych utworów fortepianowych. W Polsce po roku 1939 muzyka Bacevičiusa zabrzmiała dopiero w 1985 roku podczas festiwalu i seminariów "Wrzesień Muzyczny na Zamku" w Baranowie Sandomierskim. 

Gazeta "Rozwój", rok 1900.

źródła:

http://culture.pl/

Małgorzata Kosińska. Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich.

http://muzyka.onet.pl/
YouTube.pl

Gazeta "Rozwój", rok 1909.

Fot. archiwalne ze stron:

www.geni.com

meakultura.pl 

Narodowe Archiwum Cyfrowe
Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Józefa Piłsudskiego w Łodzi.

Fot. współczesne Monika Czechowicz