Przez
wiele lat fontanna była ozdobą ogrodu otaczającego willę rodziny Urbanowskich
na ulicy Cmentarnej. Po drugiej wojnie światowej w willi mieścił się
Specjalistyczny Zespół Opieki Zdrowotnej Gruźlicy i Chorób Płuc. Dopiero w roku
1997 (lub 1998) fontanna została przeniesiona, jako dziesięcioletni depozyt, do
ogrodu spadkobiercy byłej rezydencji fabrykanta Ignacego Rassalskiego na ul.
Wigury 4. W roku 2007 właściciel fontanny - Wojewódzki Zespół Opieki Zdrowotnej
- Centrum Leczenia Chorób Płuc i Rehabilitacji w Łodzi przekazał ją, w formie
daru, Muzeum Historii Miasta Łodzi (obecnie Muzeum Miasta Łodzi).
Po gruntownej
konserwacji - mającej na celu przywrócenie obiektu do stanu pierwotnego –
usytuowana w ogrodzie pałacowym fontanna przynosi latem wytchnienie
zwiedzającym muzeum łodzianom.
Fontanna,
której autorem jest najprawdopodobniej Wacław Konopka (1881-1938), datowana
przez J. Dominikowskiego na lata 1903-1910, została zrealizowana w jednym z
najstarszych w Łodzi, a w roku 1913 także największym i najbardziej nowoczesnym
w całym Królestwie - zakładzie budowlano-kamieniarskim Antoniego Urbanowskiego
(1853-1908). Zakład założony w roku 1874 początkowo zlokalizowany przy ulicy Konstantynowskiej 27, a w roku 1880 przeniesiony na ulicę Cmentarną 8, po śmierci
jego założyciela przejął, zachowując jego nazwę, syn Józef Urbanowski
(1875-1952) – gruntownie wykształcony artysta, który studiował rzeźbę w
Dreźnie, Monachium i Rzymie.
Józef Urbanowski w ogrodzie willi na ulicy Cmentarnej (fot. z archiwum rodziny, źródło:http://www.muzeum-lodz.pl/) i fontanna dzisiaj, w ogrodzie przy dawnym pałacu Izraela Poznańskiego (obecnie siedziba Muzeum Miasta Łodzi).
Firma Urbanowskich posiadała własny kamieniołom czerwonego piaskowca w Wąchocku, w różnych
okresach zatrudniała od 25 do 60 pracowników. Przedsiębiorstwo zajmowało
wyjątkową pozycję także dzięki wysokiemu poziomowi artystycznemu wychodzących z
zakładu realizacji. Było to możliwe dzięki współpracującym z firmą najlepszym,
łódzkim rzeźbiarzom, takim jak: Wacław Konopka, Władysław Czapliński czy Anastazy Lepla. Zakład
działał do roku 1938 kiedy to zadłużony w okresie kryzysu został przejęty, a
następnie zlikwidowany przez Państwowy Bank Rolny.
W
końcu XIX wieku i na początku wieku XX zainteresowanie zamożnych obywateli
Łodzi sztuką rzeźbiarską - bez podtekstów użytkowych - było zjawiskiem
niezwykle rzadkim do tego stopnia, że przypadki zakupu dzieł sztuki
rzeźbiarskiej odnotowywała miejscowa prasa. Z niewielkimi wyjątkami, rzeźba
była wykorzystywana przez łódzkich nuworyszy – fabrykantów i bankierów głównie
do zamanifestowania swojej zamożności i podniesienia prestiżu. Nie może więc
dziwić, że najbardziej, w tym okresie, rozwijała się rzeźba architektoniczna i
ogrodowa, kamieniarka fasad i wnętrz oraz rzeźba nagrobna, której liczne
przykłady, dobrze świadczące o kunszcie łódzkich rzeźbiarzy, znajdujemy na
Starym Cmentarzu przy ulicy Ogrodowej oraz Cmentarzu Żydowskim przy ulicy Brackiej.
O
nienajlepszym guście łódzkiej elity świadczyła, tak wówczas pożądana i w
związku z tym masowo produkowana, tzw. galanteria ogrodowa: liliputy, sarny,
jelenie, łabędzie, żaby i grzyby, itp., ale także cementowe lub terakotowe
fontanny. Na tym tle fontanna w ogrodzie Muzeum Miasta Łodzi wykonana z
wąchockiego piaskowca jest przykładem wysokiego poziomu artystycznego łódzkiego
rzeźbiarza Władysława Konopki oraz zakładu budowlano-kamieniarskiego Antoniego
i Józefa Urbanowskich.
"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy na rok 1912.
Obiekt
składa się z kilku części – czaszy (złożonej z płaskiej, okrągłej misy o
średnicy ok. 270 cm osadzonej na kielichowej podstawie), cokołu (w formie
rozszerzającej się ku dołowi, czworobocznej kolumny zakończonej podstawą w
kształcie prostopadłościanu o szerokości ściany frontowej 65 cm, bocznej ok. 85
cm), rzeźby figuralnej, kompozycji z ciosanych kamieni (z tyłu cokołu) oraz
dwóch kamiennych stopni.
Usytuowana po lewej stronie cokołu rzeźba figuralna
przedstawia nagą, młodą kobietę w lekkim kontrapoście z rękoma wspartymi na
lewym biodrze. Fontanna otoczona jest wtórnym, cementowym murem, który tworzy
basen.
Opracowała
Krystyna Knapik, Muzeum Miasta Łodzi, Dział Sztuki.
Fontanna
ogrodowa z postacią młodej kobiety
Sygnatura:
MHMŁ/R/130
Czas powstania: 1903 – 1910 rok, niedatowana i niesygnowana
Materiał: czerwony piaskowiec wąchocki
Technika: kucie, gładzenie
Wymiary: wysokość ok. 300 cm, średnica ok. 270 cm
Sposób nabycia: dar Wojewódzkiego Zespołu Opieki Zdrowotnej - Centrum Leczenia Chorób Płuc i Rehabilitacji w Łodzi, ul. Okólna 181
Czas powstania: 1903 – 1910 rok, niedatowana i niesygnowana
Materiał: czerwony piaskowiec wąchocki
Technika: kucie, gładzenie
Wymiary: wysokość ok. 300 cm, średnica ok. 270 cm
Sposób nabycia: dar Wojewódzkiego Zespołu Opieki Zdrowotnej - Centrum Leczenia Chorób Płuc i Rehabilitacji w Łodzi, ul. Okólna 181
źródło:
Przeczytaj
jeszcze:
