baedeker łódzki: 11/15/16

Jedno z ostatnich zdjęć Henryka Sienkiewicza – pisarz podczas przeglądania gazet w hollu hotelu w Vavey (Szwajcaria).

15 listopada 1916 roku, w Vavey w Szwajcarii zmarł nagle na zawał serca Henryk Sienkiewicz, powszechnie znany pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla z rok 1905.

Vevey. Wystawienie trumny ze zwłokami Henryka Sienkiewicza w kościele katolickim. Trumna nakryta całunem z Orłem Białym.

"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny "Kuriera Łódzkiego", rok 1924.

"Republika", rok 1924.

19 listopada łódzkie rady opiekuńcze, okręgowa i miejska, powołują wspólną komisję do organizacji obchodów ku czci pisarza. Na fasadzie domu „Siemensa” przy Piotrkowskiej 96, stanowiącym wówczas siedzibę obu rad, zawieszono flagę narodową z żałobnymi szarfami, zaś w oknie wystawiono oświetlony, otoczony zielenią i przepasany kirem portret pisarza.

Dawny dom Siemensa, Piotrkowska 96.

20 listopada w kościele św. Krzyża o godzinie 10 ksiądz kanonik Karol Szmidel odprawił żałobną mszę za duszę Henryka Sienkiewicza. Nabożeństwo zamówiło Stowarzyszenie Nauczycieli Chrześcijańskich w Łodzi. Uczestniczyli w nim uczniowie szkół średnich oraz prywatnych szkół niższych. O godzinie 11 rozpoczęła się uroczystość żałobna z tej samej okazji, zorganizowana samorzutnie przez duchowieństwo łódzkie. Uroczystości przewodniczył ksiądz infułat Henryk Przeździecki, wzięły w niej udział tłumy mieszkańców oraz reprezentacje cechów rzemieślniczych z chorągwiami i godłami cechowymi.

Kościół Podwyższenia św. Krzyża, dzisiejsza ulica Sienkiewicza 38 (na przełomie XIX/XX wieku i dzisiaj).

21 listopada grono wydawców, redaktorów gazet i prezesów stowarzyszeń powołało Komitet Obchodu Żałobnego ku Czci Henryka Sienkiewicza, zrzeszający najwybitniejsze osobistości w mieście, między innymi księży Henryka Przeździeckiego i Wincentego Tymienieckiego, Leona i Henryka Grohmannów, baronową Annę Heinzel, Stefana Barcińskiego. Zadaniem komitetu była organizacja uroczystości ku czci zmarłego pisarza.

23 listopada Komitet Obchodu Żałobnego uchwala wniosek do magistratu o nadanie ulicy Mikołajewskiej oraz parkowi Mikołajewskiemu imienia Henryka Sienkiewicza. W parku zamierzano ustawić pomnik sławnego pisarza.

Mikołajewski ogród miejski, dzisiejszy park im. Henryka Sienkiewicza (tuż po założeniu i dzisiaj).

Główne uroczystości żałobne odbyły się w Łodzi w sobotę, 25 listopada. W tym dniu w wielu witrynach sklepowych i na balkonach pojawiły się portrety Sienkiewicza z żałobnymi szarfami. Już o 9 rano, w kościele św. Krzyża odprawiono nabożeństwo żałobne ku czci Henryka Sienkiewicza przeznaczone dla uczniów miejskich szkól elementarnych. Uczestniczył w nim w stroju galowym niemiecki Inspektor Szkół, radca szkolny (Schulrat) Sakobielski. Po nabożeństwie delegacje szkół udały się do 4-klasowej szkoły przy ulicy Targowej 16, gdzie uczniowie przygotowali specjalną uroczystość z deklamacjami, odczytami i śpiewem.

Wnętrze kościoła św. Stanisława Kostki przed rozpoczęciem nabożeństwa.

O godzinie 11 kościele św. Stanisława Kostki rozpoczęło się uroczyste nabożeństwo żałobne.

Uczestniczyły w nim tylko osoby posiadające rozprowadzane wcześniej bilety. Przewodniczył mu ksiądz Wincenty Tymieniecki z liczną asystą, a do zgromadzonych przemówił ksiądz infułat Henryk Przeździecki. Pośrodku głównej nawy ustawiono symboliczny katafalk.

Symboliczny katafalk Henryka Sienkiewicza.

Po nabożeństwie odsłonięto wmurowaną w ścianę tablicę z następującym napisem:

Mocarzowi ducha i słowa

Wielkiemu synowi ojczyzny

Henrykowi Sienkiewiczowi

Miasto Łódź

Ziemie: brzezińska, łaska i łódzka

Tablicę, z różowo-ceglastego marmuru wykonał miejscowy zakład kamieniarski Józefa Urbanowskiego.

Wieczorem w wielu instytucjach i stowarzyszeniach odbyły się akademie żałobne. W Sali Koncertowej odbyła się patriotyczna akademia połączona z występami chórów, której gospodarzem była Łódzka Miejscowa Rada Opiekuńcza z jej prezesem, Antonim Stamirowskim. Uczestniczyli w niej także, dopiero co przybyli do Łodzi oficerowie legionowi.

Kilka dni później, 1 grudnia 1916 roku Magistrat uchwala zmianę nazwy ulicy Mikołajewskiej oraz znajdującego się przy niej parku na ulicę i park im. Henryka Sienkiewicza. Jednocześnie zmieniono nazwy istniejących wcześniej ulic, noszących od 1906 roku nazwisko pisarza. Ulicę Sienkiewicza na Bałutach nazwano Oblęgorską, zaś ulicę Sienkiewicza na Chojnach – ulicą Henryka. Zmiany weszły w życie 23 lutego 1917 roku po zaaprobowaniu ich przez Prezydium Policji.