baedeker łódzki: WILLA GUSTAWA WILHELMA LANGE. ULICA GDAŃSKA 84.

Przy ulicy Gdańskiej 84 (dawna ulica Długa) znajduje się dom rezydencjonalny, który pierwotnie należał do Gustawa Langego.

W 1911 roku, bracia Fryderyk i Gustaw kupili działkę od Edwarda i Berty Zellerów, która znajdowała się w bardzo bliskim sąsiedztwie ich fabryki. Nabyli ją z myślą o budowie domu dla jednego z nich. Rok później zdobiony budynek, nakryty dachem mansardowym był już gotowy. Zamieszkał w nim Gustaw wraz z żoną Emilią i dziećmi.

Bracia Fryderyk i Gustaw Wilhelm Lange zajmowali się produkcją maszyn włókienniczych i rowerów o nazwie "Original Comet", produkowali je od 1895 roku.

Fryderyk Lange

Data powstania firmy, prowadzonej przez braci Fryderyka i Gustawa Wilhelma Lange, nie jest dokładnie znana. Nie był nią z pewnością rok 1844, umieszczony na winiecie zakładów.

W tym czasie obydwóch przyszłych przedsiębiorców nie było jeszcze na świecie, a ich ojciec Fryderyk mieszkał w Konstantynowie i wykonywał zawód szewca. Jako początek istnienia przedsiębiorstwa należy przyjąć raczej rok 1875. Nie była to wówczas fabryka maszyn. W 1880 roku bracia Lange nabyli place przy ulicy Andrzeja, na których dwa lata później rozpoczęli wznoszenie piętrowej tkalni ręcznej. Popadli przy tym w tarapaty finansowe. Niedokończoną fabrykę wraz z maszynami musieli sprzedać, gdyż nie byli w stanie zapłacić za kupioną cegłę. Uzyskali jednak prawo dokończenia budowy i wykorzystywania wzniesionego częściowo obiektu na potrzeby swojej firmy przez następne sześć lat.

Łodzianin, kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1893.

Po nieudanej próbie rozpoczęcia produkcji tkanin przestawili się na wytwarzanie maszyn włókienniczych. Były to początkowo proste warsztaty tkackie i nicielnice konstruowane z drewna.

Czas, kalendarz informacyjny, rok 1900.

Ten rodzaj wytwórczości zapewnił im sukces ekonomiczny i możliwość rozbudowy wykupionej wcześniej fabryki. Kolejne obiekty wznoszone przez braci Lange powstawały również przy ulicy Gdańskiej oraz Wólczańskiej. Pod koniec XIX wieku zakłady wyposażone we własną odlewnię produkowały maszyny tkackie mechaniczne i ręczne krosna żakardowe, a także niezbędne do nich rysunki oraz kartony z odpowiednimi wzorami.

Czas, kalendarz informacyjny, rok 1900.

W 1913 roku firma zatrudniała 330 robotników. Po pierwszej wojnie światowej kontynuowano produkcje maszyn włókienniczych, a od 1923 roku przystąpiono do fabrykacji pieców przemysłowych przeznaczonych do termicznej obróbki metali. Zakłady nosiły wówczas nazwę Bracia Lange fabryka maszyn i odlewnia żelaza. W 1928 roku firma została przekształcona w spółkę akcyjną o kapitale zakładowym 1,2 mln zł. W jej kierownictwie zasiadał m.in. Karol Lange syn zmarłego w 1924 roku Fryderyka. Od lat 30 XX wieku fabryka zajmowała się także wytwarzaniem blach na potrzeby lotnictwa oraz produkcją pieców do azotowania silników lotniczych.
Wielki kryzys gospodarczy poważnie ograniczył produkcję i zatrudnienie w przedsiębiorstwie. Na pokrycie strat przeznaczono wówczas część kapitału zakładowego, obniżając go do poziomu 780 tys. zł. Tuż przed wybuchem II wojny światowej doszło do poważnych konfliktów pomiędzy właścicielami zakładów, co doprowadziło do nałożenia na firmę sekwestru sądowego.
Podczas okupacji hitlerowskiej nie przerwano produkcji.

Kalendarz Informacyjny m. Łodzi na rok 1922.

Po zakończeniu II wojny światowej dawną fabrykę braci Lange upaństwowiono.

W obiektach dawnej fabryki braci Lange znajdowało się najpierw Przedsiębiorstwo Traktorów i Maszyn Rolniczych, a następnie Centralne Biuro Techniczne Przemysłu Maszyn Włókienniczych, przekształcone w Ośrodek Badawczo- Rozwojowy Maszyn Włókienniczych „Polmatex- Cenaro”.

W willi umieszczono przyzakładowy żłobek, niszcząc przy okazji część zabytkowego wystroju wnętrz. Obecnie funkcjonuje w niej Przedszkole Miejskie nr 208.

Zabytkowa willa była objęta programem "Mia100 Kamienic" i w 2015 roku odzyskała dawny blask.

źródła:

Jacek Kusiński, Ryszard Bonisławski, Maciej Janik. Księga fabryk Łodzi.

Polska Niezwykła http://www.polskaniezwykla.pl

Fot. archiwalne:

Zbiory Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Józefa Piłsudskiego w Łodzi.

Jacek Kusiński, Ryszard Bonisławski, Maciej Janik. Księga fabryk Łodzi.