Piłka nożna w Łodzi - jak to się zaczęło?

 Teren przy ulicy Wodnej 4...

W TYM MIEJSCU ZACZĘŁA SIĘ HISTORIA

POLSKIEJ LIGI PIŁKARSKIEJ

NA ISTNIEJĄCYM TU W LATACH 1912-1939

BOISKU KLUBU TURYSTÓW

ROZEGRANO 3 KWIETNIA 1927 O GODZ. 15

PIERWSZY MECZ LIGOWY W POLSCE

I PADŁA PIERWSZA BRAMKA:

TURYŚCI ŁÓDŹ - ŁKS 0:2

Sport piłkarski dotarł do Łodzi w pierwszych latach XX wieku. Prekursorami gry w piłkę nożną w mieście byli najlepsi nauczyciele, jakich mogli sobie zażyczyć łódzcy adepci tej nieznanej do tej pory gry. Wywodzili się oni z ojczyzny nowoczesnego footballu – Anglii.

Anglicy stosunkowo licznie przyjeżdżali do Łodzi na początku XX wieku jako specjaliści maszyn włókienniczych, które przemysłowcy łódzcy nabywali na Wyspach Brytyjskich dla modernizacji swoich fabryk.

Ten nowy sport, demonstrowany przez Anglików w chwilach wolnych od pracy, gdy grali między sobą przywiezioną z Anglii piłką na przyfabrycznych placach, wywołał spore zainteresowanie łódzkiego środowiska sportowego, zwłaszcza wśród młodzieży szkolnej.

"Gazeta łódzka", rok 1913.

W początkowym okresie, w latach 1903-1905, piłka nożna jako dyscyplina sportowa nie przypadła jednak do gustu starszemu pokoleniu łodzian. Nie posiadała bowiem owej zewnętrznej efektywności co na przykład kolarstwo, gimnastyka bądź strzelectwo. Zafascynowała się tym nowym sportem wyłącznie młodzież szkolna, gdyż odpowiadał jej dynamizm gry oraz w miarę tani sprzęt i powszechna dostępność.

"Gazeta łódzka", rok 1913.

Pierwsze łódzkie „osady” (zespoły piłkarskie) zawiązały się latem 1904 roku w niemieckich stowarzyszeniach sportowych: Towarzystwie Cyklistów-Turystów („Touring-Club”) oraz w Stowarzyszeniu Sportowym „Union”. 

"Gazeta łódzka", rok 1913.

Poznawanie tajników gry, tak zwanego trainingu, odbywało się na placu gry urządzonym wewnątrz toru kolarskiego w parku Helenów. 

Park Helenów dzisiaj.

Na tymże boisku w sierpniu 1906 roku rozegrany został pierwszy w historii piłkarstwa łódzkiego „match”, w którym zmierzyły się osady łódzkich klubów Stowarzyszenia Sportowego „Union” i „Touring-Club” - wynik 1:0. Rówmież pierwsze mecze międzynarodowe, w których przeciwnikami łódzkich piłkarzy były drużyny zagraniczne z Breslau (Wrocławia), Drezna czy Krakowa rozgrywane były w Helenowie.

"Gazeta Łódzka", rok 1914.

Dynamiczny rozwój piłki nożnej w Łodzi – według przepisów i zasad angielskiej Football Asociation, preferowanej w mieście przez przebywających tu nadal Anglików – miał miejsce w latach 1907-1910. Utworzono wówczas 7 nowych piłkarskich osad w klubach: „Kraft” (1907), „Victoria” (1908), ŁKS (1908), „Newcastle” (1909), „Anker” (1909) oraz TMRF (Towarzystwo Miłośników Rozwoju Fizycznego) w Widzewie i ŁTSG (Łódzkie Towarzystwo Sportowo-Gimnastyczne) – obie drużyny w 1910 roku. 

"Gazeta Łódzka", rok 1914.

Od 1910 roku były rozgrywane piłkarskie mistrzostwa Łodzi. Do wybuchu I wojny światowej odbyły się cztery edycje mistrzostw. Tytuły mistrzowskie zdobyli piłkarze „Kraftu” w 1910 roku, „Newcastle” w 1911 roku oraz ŁKS-u w 1912 i 1913 roku. 

Jubileuszowa jednodniówka Łódzkiego Klubu Sportowego, rok 1913.

Wybuch konfliktu światowego w 1914 roku przerwał na długo dynamicznie rozwijający się sport piłkarski w Łodzi. Sporadycznie rozgrywano pojedyncze mecze bądź kadłubowe mistrzostwa Łodzi i okolic.

"Gazeta Łódzka", rok 1916.

W okresie międzywojennym piłka nożna uprawiana była w 79 łódzkich stowarzyszeniach sportowych, najliczniej ze wszystkich dyscyplin.

Jubileuszowa jednodniówka Łódzkiego Klubu Sportowego.

Koordynatorem życia piłkarskiego w mieście i okręgu był, utworzony 18 kwietnia 1920 roku, Łódzki Związek Okręgowy Piłki Nożnej (od 1928 roku nazwa ŁOZPN, i ŁZPN, czyli Łódzki Związek Piłki Nożnej). Na czele zarządów związku w poszczególnych kadencjach stali:

Alfred Grohman (1920-1923)

oraz:

płk dypl. Orest Dżułyński (1923)

gen. Stanisław Nałęcz-Małachowski (1924)

kpt. Piotr Zabłocki (1925-1926)

Zygmunt Krachulec (1927)

Heliodor Konopka (również 1927)

ponownie Piotr Zabłocki (1928)

Zbigniew Skibicki (1929-1930)

oraz ponownie i najdłużej Heliodor Konopka (1931-1939).

Heliodor Konopka (1931-1939).

"Głos Poranny", rok 1929.

"Głos Poranny", rok 1929.

"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny "Kuriera Łódzkiego", rok 1933.

Łódź zaliczana była w dwudziestoleciu międzywojennym do grona najsilniejszych okręgów piłkarskich w kraju, obok Krakowa, Lwowa, Śląska i Warszawy. Łódzkie zespoły brały udział w rozgrywkach w utworzonej w 1927 roku Polskiej Ligi Piłkarskiej (ŁKS, Klub Turystów, ŁTSG, „Union-Touring”).

 "Głos Poranny", rok 1936.

Piłkarze z Łodzi byli powoływani do składu reprezentacji Polski, startowali między innymi w igrzyskach olimpijskich (Wawrzyniec Cyll – w 1924 roku i Antoni Gałecki – w 1936 roku) oraz w mistrzostwach świata (Antoni Gałecki) w 1938 roku.

 "Głos Poranny", rok 1936.

Źródło:

Andrzej Bogusz. Dawna Łódź sportowa 1824-1945.

Archiwalia pochodzą ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej oraz Narodowego Archiwum Cyfrowego.

"Dziennik Łódzki", rok 1950.

Fot. współczesne Monika Czechowicz