- sznury, liny i powrozy... czyli firma Ignacego Rassalskiego.

Budynek dawnej fabryki lin i powrozów, ulica Przybyszewskiego 12. 

Pod tym adresem mieściła się firma, której powstanie i rozwój związane są z rodziną Rassalskich, którzy przybyli do Łodzi z Piątku w pierwszej połowie XIX wieku. Ignacy, urodzony 26 października 1887 roku, był przedstawicielem trzeciego z kolei pokolenia tej rodziny, osiadłej w naszym mieście. Nie został jednak, jak jego ojciec (również Ignacy) i dziadek - rzeźnikiem.

Informator handlowo-przemysłowy, rok 1909.

Rassalscy prowadzili zakład masarski przy ulicy Konstantynowskiej 319 (później numer 12, dziś ulica Legionów 12, w domu własnym), mieli też sklep przy ulicy Piotrkowskiej 54.  

"Rozwój", rok 1911.

"Rozwój", rok 1911.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1908.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1910.

"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny "Kuriera Łódzkiego", rok 1935.

Piotrkowska 54

Ignacy ożenił się Almą Martą Jeenel, córką Franciszka, właściciela niewielkiego przedsiębiorstwa, zajmującego się produkcją lin transmisyjnych dla przemysłu włókienniczego oraz dla baskijskiego zagłębia naftowego. Firma ta mieściła się w Rudzie Pabianickiej przy ulicy św. Jana 1 (dziś róg ulicy Anieli Krzywoń i Komunalnej). Rassalski odkupił ją od teścia w 1912 roku. 

Po przerwie spowodowanej I wojną światową firma wznowiła produkcję. 

W 1920 roku firma stała się częścią spółki z ograniczoną odpowiedzialnością o nazwie: Przemysł Powroźniczy Dresslerowie, Rassalski, Amer i Gessner, mieszczącej się przy Piotrkowskiej 165.

"Rozwój", rok 1920.

"Rozwój", rok 1920.

W 1920 roku firma zmieniła nazwę na: Przemysł Powroźniczy "Napęd". 

"Rozwód", rok 1922.

Kalendarz-informator, rok 1922.

Kalendarz-informator, rok 1923.

Kalendarz informacyjny m. Łodzi, rok 1923.

Podręczny Rejestr Handlowy, rok 1926.

Ignacy Rassalski dysponował w firmie 48 spośród 171 udziałów. Spółka kupiła w 1922 roku dwie nieruchomości, zlokalizowane przy ulicy Przybyszewskiego 12 (dawniej Napiórkowskiego 20/22) oraz Piotrkowskiej 196. Ta ostatnia swym dłuższym bokiem ciągnęła się wzdłuż ulicy Wigury (dawniej ulica Pusta).

Na placu przy Przybyszewskiego wzniesiono w latach 1923-1925 fabrykę lin i sznurów, natomiast parcelę przy ulicy Wigury, oznaczoną numerami 4/6/8, spółka sprzedała w 1923 roku Ignacemu Rassalskiemu. 

W 1925 roku ukończono tu budowę willi.

Kalendarz informacyjny m. Łodzi, rok 1923.

W październiku 1926 roku Rassalski wystąpił ze spółki "Napęd" i przez kilka lat prowadził własną mechaniczną przędzalnię konopi i fabrykę lin w Rudzie Pabianickiej. Jej biuro znajdowało się przy ulicy Wigury.

Kalendarz handlowo-przemysłowy, rok 1926.

We wrześniu 1930 roku nastąpiło ponowne połączenie "Napędu" i firmy Rassalskiego, tym razem już pod nazwą Przemysł Powroźniczy Ignacy Rassalski i S-ka, spółka z o.o. Oznaczało to koniec istnienia odrębnego przedsiębiorstwa w Rudzie Pabianickiej, które oficjalnie wykreślono z rejestru w 1937 roku. 

W fabryce przy Przybyszewskiego produkowano wszelkiego rodzaju sznury i liny, bawełniane i konopne, (także przędzę sizalową i szpagat do snopowiązałek), które w tamtych czasach były niezbędne w transporcie i przemyśle. 

Dziś trudno uwierzyć, że fabryka należała do największych w kraju, zatrudniała ok.160 robotników (w 1938 roku już 200 robotników) i przerabiała rocznie 750 tysięcy kilogramów surowca (konopi, juty, sizalu itp.) 

Fabryka była podstawowym dostawcą lin okrętowych, wszystkie polskie statki były cumowane linami od Rossalskich. Miała swój sklep przy Piotrkowskiej 164.

Dziś wśród wielu tabliczek wiszących na budynku jest też ta należąca do spadkobierców firmy. 

Księga adresowa m. Łodzi i województwa łódzkiego, 1937-1939.

W latach 1939-1945 firma funkcjonowała nadal pod nazwą Seilenindustrie Ignaz Rassalski et. Co. GmbH. Zarząd komisaryczny rozciągnięto tylko nad większościowym pakietem udziałów Rassalskiego, gdyż pozostali wspólnicy byli obywatelami niemieckimi.

Grób rodziny Rassalskich, Cmentarz Stary przy ulicy Ogrodowej.

Po wojnie, mimo nacjonalizacji, dawną polską nazwę przedsiębiorstwa utrzymano do 1949 roku. Od 1950 roku przy ulicy Przybyszewskiego mieściły się już Państwowe Zakłady Lin i Powrozów. W 1961 roku zostały przemianowane na Łódzką Fabrykę Lin i Sznurów "Technolin", którą w 1971 roku połączono z Zakładami Wyrobów Wulkanizowanych "Płytolex".

Dawna fabryka lin i powrozów Rassalskich przykuwa uwagę swą niebanalną architekturą.

Upływ czasu nie oszczędził budynków fabryki, ale nadal można oglądać charakterystyczną, wąską i długą prawą oficynę, w której ongiś znajdowała się skręcalnia lin. 

Obecnie w części dawnych zabudowań fabrycznych mieszczą się hurtownie i magazyny, natomiast od ulicy znajduje się sklep "Galeria Staroci", do odwiedzenia którego zachęcam miłośników przedmiotów "z duszą i przeszłością".

Wróćmy jeszcze na chwilę do willi stojącej przy ulicy Wigury 4/6.  Wybudował ją Ignacy Rassalski w 1925 roku.

Księga adresowa m. Łodzi i województwa łódzkiego, 1937-1939.

Po wojnie w pałacyku mieściły się między innymi: siedziba PPS-u, prokuratura i przedszkole. 

W 1992 roku budynek wrócił w ręce właścicieli. Remont wykonano pod nadzorem wojewódzkiego konserwatora zabytków. 

Przez kilka lat mieściła się tutaj restauracja Ziemia Obiecana połączona z niewielkim pensjonatem Deja Vu. 

W wystroju wnętrza wykorzystano elementy dekoracji z wnętrza sklepu Wedla z 1922 roku. Kiedyś przez drewniane drzwi można było przejść do urządzonego w stylu rosyjskim pubu Anastazja.

Dziś w pięknie i gustownie urządzonym budynku wraz z ogrodem znajduje się pensjonat i restauracja Revelo.

Wnętrza restauracji "zagrały" w bardzo łódzkim filmie "Wspólna kamienica" w reżyserii Agnieszki Podkówki. 

Na zdjęciu: Jadwiga Jankowska-Cieślak (Janka), Mirosława Marcheluk (Olga) i Ewa Szykulska (Estera).

Fot. baedeker łódzki

Na zakończenie warto jeszcze przyjrzeć się detalom elewacji.

źródła:
Jacek Kusiński, Ryszard Bonisławski, Maciej Janik. Księga fabryk Łodzi.
Ryszard Bonisławski, Joanna Podolska. Spacerownik łódzki.
https://piotrkowska-nr.pl

Fot. współczesne Monika Czechowicz

Fot. archiwalne pochodzą ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi.

"Głos Poranny", rok 1939.

MAPY GOOGLE:

WILLA

FABRYKA