baedeker łódzki: grudnia 2022

Łódź, 1961.

Prace Benona Liberskiego, artysty dziś nieco zapomnianego, a przecież jednego z czołowych przedstawicieli tzw. łódzkiej szkoły realizmu, znajdują się między innymi w zbiorach Muzeum Sztuki w Łodzi.

Łódź, 1962.

Urodzony w 1926 roku w Łodzi Liberski studia artystyczne rozpoczął w 1948 roku w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych, a kontynuował je na Wydziale Grafiki w Katowicach (w filii krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych). Tam w 1954 roku uzyskał dyplom.

Debiutował jeszcze w 1951 roku na Międzynarodowej Wystawie z okazji Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów w Berlinie, gdzie zdobył I Nagrodę za grafikę w dziale polskim.

Od połowy lat 50. nasilała się jego aktywność podczas wystaw plastycznych w kraju i za granicą. W 1956 roku wziął udział w Wystawie ośmiu - czyli w łódzkiej replice Ogólnopolskiej Wystawy Młodej Plastyki "Przeciw wojnie - przeciw faszyzmowi" (zwanej też potocznie "Arsenałem" w CBWA "Zachęta", gdzie również prezentował swe prace).

Oprócz antymilitarnego przesłania, "Arsenał" jest ważnym punktem w historii sztuki polskiej, był bowiem jednym z pierwszych niezależnych wystąpień przeciw promowanej jako obowiązująca stylistyce socrealizmu (a także przeciw koloryzmowi).

Partyzanci, 1962.

"Dziennik Łódzki", rok 1964.

Wraz z początkiem kolejnej dekady Benon Liberski poświęcił się malarstwu i skupił na wypracowaniu oryginalnego stylu. "Współczesny malarz realista nie maluje tego, co widzi w danym momencie, maluje na podstawie długich obserwacji z natury, wyciągając z nich ogólne, syntezujące wnioski"- brzmiało jego motto artystyczne.

Poszukiwania pchnęły artystę w kierunku fuzji warsztatu malarza realisty (z którym to nurtem Liberski podkreślał silną identyfikację) z pop-artem. Zaowocowało to między innymi włączaniem do obrazów uproszczonych wizerunków, stylizowanych na komiksowe, w tym aktów czy postaci kowbojów.

Akt siedzącej dziewczyny, rok 1964.

Twórczość Benona Liberskiego zaliczana jest do kręgu realistów, sam artysta podkreślał swoją przynależność do tego rodzaju sztuki. Prace Liberskiego odbiegały jednak od zwykłego pojęcia realizmu – nie był to więc realizm w tradycyjnym tego słowa znaczeniu. Lepiej pasuje określenie nowy realizm lub nowa figuracja. Malarstwo Liberskiego, choć formalnie realistyczne, nie odtwarza określonych wydarzeń historycznych lub autentycznych. Będąc realistą nie troszczy się zbytnio o realia, nawet malując obrazy o tematyce społeczno rewolucyjnej. Forma obrazów jest zwykle podporządkowana treści. Kompozycje obrazów są starannie reżyserowane.

Martwa natura z dziewczyną, 1964.

"Dziennik Łódzki", rok 1967.

Twórczość Liberskiego bywa często kojarzona z pop-artem. Są tu pewne jego elementy, takie choćby jak komiksowość kompozycji czy sam temat popularnych westernów. Należy jednak pamiętać, że pierwsze "westerny" powstały przed dotarciem pop-artu do Polski.

Western, 1965.

Western

Western, ok. 1967.

Obrazy olejne i grafiki łączy swoista plakatowość, uproszczenia i charakterystyczny kontur. Tematyka obrazów początkowo związana była z widokami przemysłowych wnętrz, konstrukcji, panoram miast, fabryk.

"Odgłosy", rok 1962.

Łódź, 1964.

Później coraz częściej pojawiają się obrazy metaforyczne, gdzie często autor wprowadza słowo pisane. Słowo w obrazach artysty odegrało istotną rolę - nie obce było mu wprowadzanie tekstu drukowanego do scen rodzajowych.

Prawda, ok. 1970.

Zakochani, rok 1971.

"Dziennik Łódzki", rok 1971.

Stosował grubą, giętką, ekspresyjną linię - plakatowość, za która idą uproszczenia kształtów i tak typowy gruby kontur.

Martwa natura, 1965.

Martwa natura, 1976.

"Dziennik Łódzki", rok 1973.

Początkowo ciemne płótna, z czasem nabrały ostrości. Po latach zarzucił pierwotną, monochromatyczną kolorystykę obrazów, wzbogacając kolor aż do ostrych przejaskrawień. Malował także cykle wojenne: "Berlin", "Lenino", "Zbrodnie faszyzmu".

Manifestacja, rok 1965.

Początkowo uprawiał malarstwo figuratywne. Były to sceny z życia robotników, z tradycji walk rewolucyjnych, epizody z wojny i lat okupacji. Z czasem zmienił tematykę prac, chętniej malował akty, portrety, autoportrety i obrazy metaforyczne.

Obiekt w archiwum, ok. 1970.

"Dziennik Łódzki", rok 1974.

Podjął też nowe tematy: westerny i wnętrza przemysłowe. Nie wyrzekał się ekspresyjnych deformacji, ani zamierzonych brutalizmów formy. Jego sztuka wydaje się przy pierwszym spojrzeniu łatwa i komunikatywna, po bliższym poznaniu wieloznaczna, operująca rzeczywistością, ale od opisywanej rzeczywistości odległa, na swój sposób poetycka, ale i prymitywna.

"Dziennik Popularny", rok 1977.

W niektórych westernach pojawia się kompozycja znana z ikonografii (charakterystyczny układ, użycie złotego koloru). Obrazy z późniejszego okresu twórczości często przypominają kolaż.

Western, 1968.

(w zbiorach Muzeum Kinematografii w Łodzi)

Ciekawą cechą twórczości Liberskiego jest wprowadzenie autoportretu do wielu obrazów. Postacie męskie mają rysy autora, zaś wyraz twarzy jest zawsze komentarzem do dzieła.

Kopalnia i ja, 1970.

"Odgłosy", rok 1971.

W przypadku grafiki, Liberski tworzył głównie w technice linorytu (najbardziej znane prace), ale również był autorem litografii i akwafort.

Bez tytułu, lata 60.

"Dziennik Łódzki", rok 1966.

"Odgłosy", rok 1979.

Benon Liberski był laureatem licznych nagród w dziedzinie grafiki, między innymi II nagrody na wystawie pokonkursowej "Człowiek, praca, środowisko" Warszawa 1971. W latach 60. czynnie uczestniczył w życiu artystycznym Łodzi. W latach 1954–1964 pełnił funkcję sekretarza i vice prezesa ZPAP w Łodzi. Pomiędzy 1965 a 1972 rokiem, w ciągu trzech kadencji był prezesem ZPAP w Łodzi. Prowadził działalność dydaktyczną w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi w latach: 1972–1982, a w latach 1975–1981 pełnił funkcję prorektora tej uczelni.