Budynek dawnego Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych przy al. Kościuszki 57.
Instytucja
ta, powołana do życia w 1927 roku miała na celu upowszechnienie
nowoczesnego systemu ubezpieczeniowego na terenie kraju.
Budynek PZU (wówczas Powszechny Zakład Ubezpieczeń Wzajemnych) został zaprojektowany w 1929 roku jako jednobryłowy i wolnostojący. Autorem projektu struktury konstrukcyjnej był Stefan Bryła, profesor Politechniki Lwowskiej, a wykonawcą budowy łódzkie Przedsiębiorstwo Konstrukcyjne z siedzibą przy alei Kościuszki 1. Funkcję kierownika budowy pełnił inżynier Franciszek Karpiński. Budowę rozpoczętą w 1929 roku zakończono już w 1930. Podczas wznoszenia gmachu zmieniono pierwotne plany i zamiast poddasza powstało dodatkowe piętro, co zwiększyło wysokość budynku o prawie 3 metry. W 1932 roku od frontu dobudowano czterokondygnacyjne części boczne uzupełniające linię pierzei.
.jpg)
- polski inżynier budowlany, pionier praktycznego zastosowania spawalnictwa oraz konstrukcji spawanych, polityk lwowskiej chadecji i poseł na Sejm II RP.
(źródło fotografii: Stefan Bryła – Wikipedia, wolna encyklopedia)
Stefan Bryła pracował na budowach w Niemczech, Francji, Anglii, Kanadzie i USA. W latach 1915-1917 był wykładowcą Polskiego Kolegium Uniwersyteckiego w Kijowie.
W 1918 roku uczestniczył w walkach o Lwów, a w latach 1919-1920 brał udział w obronie Warszawy. Od 1921 roku wykładał budowę mostów na Politechnice Lwowskiej, a od 1934 budownictwo na Politechnice Warszawskiej, gdzie w latach 1938-1939 był dziekanem Wydziału Architektury. W 1928 roku opracował dla Ministra Robót Publicznych pierwsze na świecie przepisy spawania konstrukcji stalowych w budownictwie. Stały się one wzorem dla podobnych przepisów w innych krajach. Autor lub konsultant wielu konstrukcji w tej technologii, między innymi pierwszego na świecie drogowego mostu na rzece Słudwi w Murzycach pod Łowiczem (oddany do użytku 12 sierpnia 1929 roku, przyjeżdżali wówczas oglądać go inżynierowie m.in. z Francji i Niemiec) i wieżowca "Prudential" w Warszawie (1933). W 1929 roku został powołany na członka Stałej Międzynarodowej Komisji Mostów i Konstrukcji Inżynierskich. Był także członkiem Akademii Nauk Technicznych i współzałożycielem Polskiego Związku Inżynierów Budowlanych. Napisał ok. 250 prac naukowych, podręczników i artykułów. Był cenionym inżynierem oraz teoretykiem spawalnictwa o międzynarodowym uznaniu; współpracował m.in. przy budowie wieżowców w USA - np. Woolworth Building w Nowym Jorku (wówczas najwyższego budynku na świecie).
Od 1939 roku, w czasie okupacji niemieckiej pełnił funkcję dziekana tajnego Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. W strukturach podziemnego państwa polskiego w Biurze Delegata Rządu na Kraj był szefem komórki Robót Publicznych i Odbudowy. Opracował w nim m.in. 10-letni plan powojennej odbudowy Polski ze zniszczeń wojennych oraz instrukcję dla Kedywu (AK): Jak niszczyć stalowe mosty. Za organizowanie tajnego nauczania został wraz z całą rodziną aresztowany przez Niemców (16 listopada 1943 roku). Przebywał na Pawiaku. Został rozstrzelany 3 grudnia 1943 roku w ulicznej egzekucji. Jego symboliczny grób znajduje się na "Starych Powązkach".
Budowa gmachu, rozpoczęta w 1929 roku została zakończona w roku 1930. Jest to
siedmiopiętrowy budynek, wysoki na 32 m - drugi obok hotelu Savoy
tak wysoki wówczas obiekt w mieście. Budowla, podobnie jak inne w
centrum Łodzi, powstała na dość wąskiej działce i zapewne to
wymusiło jej "strzelistość".
"Panorama", ilustracja tygodniowa, rok 1931.
Dwie boczne, trzypiętrowe
części wspierają środkową siedmiopiętrową bryłę o trójkątnym
zaostrzonym zarysie. Architektura budynku wpisuje się w ówczesny
nurt dążenia do prostoty formy i funkcjonalności wewnętrznych
rozwiązań. W ten sposób powstał jeden z najbardziej udanych
obiektów architektury modernistycznej w naszym mieście.
Al. Kościuszki 57. Dzisiaj budynek I Inspektoratu PZU S.A
Fot. Monika Czechowicz
Fot. archiwalne ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi
oraz strony:
źródła:
Dariusz Kędzierski. Ulice Łodzi.