POCZTA I TELEFONY ŁÓDZKIE

Szybki rozwój miasta na przełomie XIX i XX wieku wymusił usprawnienie działania poczty. Uznano więc za konieczne wybudowanie nowego funkcjonalnego gmachu dla tej instytucji.

"Rozwój", rok 1898.

W 1899 roku Zarząd Poczt kupił od Karola Hoffrichtera - obok Geyera, Scheiblera i Poznańskiego - właściciela jednej z największych tkalni bawełny, plac u zbiegu ulic Przejazd (obecnie Tuwima) i Widzewskiej. Za parcelę zapłacono 70 tysięcy rubli, a cała budowa kosztowała około 200 tysięcy rubli. 
Budynek zaprojektował inżynier Mikołaj Boczrow, natomiast budowę nadzorował architekt Dawid Lande. W 1903 roku gmach stał się siedzibą Poczty Głównej.

Ponieważ budynek ówcześnie znajdował się nieco na uboczu miasta, w celu ułatwienia mieszkańcom dostępu do usług pocztowych, koniecznym stało się utworzenie dodatkowych kilku oddziałów. I tak, do 1909 roku powstały trzy nowe punkty w różnych miejscach miasta.

Niewiele brakowało a gmach Poczty Głównej stanąłby przy ulicy Spacerowej. Otóż na przełomie wieku rozpoczęto starania o budowę takiego obiektu. Pod uwagę brano dwie lokalizacje. Pierwsza z nich zakładała kupno budynku przy ulicy Spacerowej, należącego do Friedlandera i Tienemana oraz jego przebudowę. istniał już nawet wstępny projekt adaptacji, a wykonał go Dawid Lande. Nie doszło jednak do transakcji, gdyż właściciele budynku chcieli za niego zbyt wygórowaną kwotę.

"Rozwój", rok 1900.

"Rozwój", rok 1902.

"Rozwój", rok 1902.

Zaakceptowano wariant drugi, czyli zakup niezabudowanej działki u zbiegu ulic Przejazd (Tuwima) i Widzewskiej (obecnie Kilińskiego). Jej zaletą była bliskość dworca kolejowego. To tej pory postawiony tam budynek jest siedzibą Poczty Głównej (okazały wieżowiec poczty i telekomunikacji przy alei Kościuszki 3/5 został oddany do użytku dopiero w 1973 roku).

Gazeta "Rozwój", rok 1919.

"Głos Poranny", rok 1930.

"Głos Poranny", rok 1929.

"Panorama", dodatek niedzielny "Republiki", rok 1929.

"Express Wieczorny Ilustrowany", rok 1935.

"Głos Poranny", rok 1935.

Budunek Poczty Głównej przy ul. Tuwima.

Fot. K. Jabłoński, rok 1968.

Skoro o telekomunikacji mowa, warto wiedzieć, że pierwsze telefony pojawiły się w Łodzi w 1883 roku. Powstała wtedy Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna (PAST) jako spółka skarbu państwa i szwedzkiej firmy "Cedergren". 

"Rozwój", rok 1907.

"Głos Poranny", rok 1922.

"Rozwój, rok 1921.

"Ilustrowana Republika", rok 1928.

"Ilustrowana Republika", rok 1928.

Władze spółki zadecydowały o budowie własnej siedziby. Zakupiono działkę przy alei Kościuszki 12, a autorem projektu był Józef Kaban. Budynek spółki ukończono w latach 1927-1928.

"Ilustrowana Republika", rok 1926.

Architekt, mając do dyspozycji ograniczoną przestrzeń wąskiej śródmiejskiej działki, wypełnił całą jej frontową część i wypiętrzył bryłę budowli. Stanął wyniosły, ekspresyjnie pnący się w górę gmach.

"Głos Polski", rok 1928.

W nowej siedzibie łódzkich telefonów zainstalowano nowoczesną centralę szwedzkiego "Ericssona", co umożliwiło rozbudowę połączeń w następnych latach.

"Głos Poranny", rok 1930.

"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny "Kuriera Łódzkiego", rok 1930.

"Ilustrowana Republika", rok 1930.

Po II wojnie światowej wygasła koncesja PAST i sieć telefoniczną oraz budynek przejęła Państwowa Poczta i Telekomunikacja, a w latach 90-tych, gdy nastąpił podział, budynek należał już tylko do Telekomunikacji Polskiej.

Dziennik Łódzki, rok 1960.

Przeczytaj jeszcze w baedekerze:

Halo, halo, tu Łódź - krótka historia łódzkich telefonów (do lat 80. XX wieku) (baedekerlodz.blogspot.com)

Fot. Monika Czechowicz
Fot. archiwalne ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi.

źródło: 
Dariusz Kędzierski. Ulice Łodzi.

Jubileuszowe wydanie "Lodzer Zeintung" 1863-1913.

MAPA GOOGLE