baedeker łódzki: 10/09/13

Ulica Sienkiewicza 38.

Świątynia była budowana w latach 1860-1862 oraz 1871-1880 (dwadzieścia lat budowy to całe pasmo przeszkód finansowych, administracyjnych i represji carskich po upadku powstania styczniowego), w stylu neoromańskim (wzory czerpano z architektury północnych Włoch), według projektu Franciszka Tournell'a.

Trzynawowa bazylika wzniesiona została na planie krzyża łacińskiego. Posiada dwie kaplice, zakrystię za głównym ołtarzem, a po bokach prezbiterium znajdują się dwa kwadratowe aneksy. Nad trzema wejściami w fasadzie kościoła umieszczono lombardzkie portale. Nad frontem wznosi się smukła, niezbyt wysoka wieża, zwieńczona małą kopułą. Wokół niej ustawiono kopuły czterech ewangelistów - fundatorem był Karol Scheibler, łódzki przemysłowiec wyznania luterańskiego.

Wykończeniem wystroju wewnętrznego zajmował się Hilary Majewski, a neoromańskie ołtarze zaprojektował Konstanty Wojciechowski. Drewniany ołtarz główny jest darem Karola Scheiblera. On też ufundował w kaplicy św. Anny boczny obraz z obrazami św. Anny i św. Karola oraz ołtarz w kaplicy Matki Boskiej z obrazem Najświętszej Maryi Panny Niepokalanego Poczęcia.

Tenże przemysłowiec ofiarował również dębową ambonę i 31-głosowe organy. Natomiast jego zięć Edward Herbst, także luteranin, ufundował drugi ołtarz boczny z obrazem św. Justyna. Jego żona Matylda ( z domu Scheibler) łożyła znaczące sumy na malowidła w świątyni, które wykonał malarz Jungnikiel. Z kolei katolicki przemysłowiec Juliusz Heinzel łożył na wyposażenie świątyni i wzniesienie wieży, w której umieszczono dzwony ufundowane przez Scheiblera. Przeczytaj: Tolerancja po łódzku .

Wewnątrz świątyni na uwagę zasługuje, pochodząca z dwudziestolecia międzywojennego, figura Matki Boskiej z Lourdes - zaprojektowana przez artystę rzeźbiarza Mieczysława Lubelskiego, a wykonana w marmurze kararyjskim przez Wacława Konopkę. Spod dłuta tego artysty wyszła też figura Najświętszego Serca Jezusowego (projekt wykonał Antoni Madeyski). W kościele przechowywane są naczynia liturgiczne powstałe w drugiej połowie XIX wieku.

"Rozwój", rok 1905.

Kościół poświęcony został 2 listopada 1876 roku przez ks. Ludwika Dąbrowskiego, parafię erygował abp Wincenty Chościak-Popiel 25 stycznia 1885 roku, zaś konsekracji świątyni dokonał 19 maja 1888 roku ten sam hierarcha warszawski.

Od drugiej połowy XIX wieku sprawowano tu opiekę duszpasterską nad katolikami narodowości niemieckiej. Tak Polacy, jak i Niemcy wykazywali się dużą aktywnością społeczną i kulturalną. Sławne były chóry złożone z wiernych obu narodowości.
Obecnie przy kościele działają bractwa (Żywa Róża, Trzeci Zakon św. Franciszka, Apostolstwo Modlitwy), a także Stowarzyszenie Rodzin Katolickich oraz oddział Łódzki Stowarzyszenia Dziennikarzy Katolickich.