baedeker łódzki: POMNIK CZYNU REWOLUCYJNEGO

W marcu 1967 roku rozstrzygnięto projekt na pomnik ku czci ofiar Rewolucji 1905 roku. Miał stanąć w Parku Ludowym (dziś Park im. Józefa Piłsudskiego) na Zdrowiu, w miejscu zniszczonego w czasie okupacji obelisku.

W konkursie zwyciężyła koncepcja inż. Ludwika Mackiewicza. Projektowany monument miał mieć formę dwumetrowej grubości płyty o wymiarach 9x20 metrów, położonej na murach oporowych, tworzących pod nią szerokie wejście. Na czole płyty planowano umieścić napis „1905”. Zwycięski projekt jednak nie został zrealizowany.

Istniejący obecnie pomnik, projektu Kazimierza Karpińskiego, wyłoniono w drodze kolejnego konkursu ogłoszonego w 1970 roku.

Pomnik znajduje się przy ulicy Konstantynowskiej i upamiętnia rewolucjonistów poległych w Łodzi w walkach z carskim wojskiem w latach 1905-1907.

Powstał w 1975 roku w miejscu dawnego cmentarza, gdzie grzebano rewolucjonistów.

Pomnik zaprojektował Kazimierz Karpiński, a rzeźbioną podstawę wykonali Józef Zięba i Stanisław Siedlik.

Kazimierz Karpiński – artysta rzeźbiarz

Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi. Dyplom uzyskał w 1966 roku. Od 1974 roku pracuje w Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi na Wydziale Grafiki, prowadząc pracownię rzeźby. Twórczość przede wszystkim w dziedzinie rzeźby.

Ważniejsze realizacje:

– Pomnik Rewolucji 1905 roku w Łodzi – Park na Zdrowiu (1975)

– Fronton Muzeum Martyrologii na Radogoszczu w Łodzi (1976)

– Pomnik Stanisława Staszica w Łodzi – Park Stanisława Staszica (1983)

– Pomnik Żołnierzy AK i Szarych Szeregów na cmentarzu komunalnym w Pabianicach (1987)

– Rzeźba „Macierzyństwo” w hallu Szpitala Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi (1988)

– Pomnik Aleksandra Kamińskiego w Parku Staromiejskim w Łodzi (2006)

– Rzeźba Chrystusa w ołtarzu głównym Kościoła Chrystusa Króla w Łodzi (2006)

Pomnik Aleksandra Kamińskiego w Parku Staromiejskim w Łodzi (2006) autorstwa Kazimierza Karpińskiego.

Monument na Zdrowiu liczy 38 metrów wysokości, składa się ze 144 betonowych elementów wyrastających z granitowej platformy, znajdziemy na niej fragment wiersza Władysława Broniewskiego „Pięćdziesięciu”:

To oni wolą nieugiętą

uczyli nas, jak żyć, jak bić się,

jak gardzić życiem, kochać życie,

ażeby syn i wnuk pamiętał.

Podczas prac budowlanych przy pomniku natrafiono na szczątki pomordowanych bojowników. Ich kości przeniesiono do wspólnej mogiły na cmentarzu na Dołach.

Cześć rewolucjonistom z 1905 roku oddawano już w czasach II RP. Po odzyskaniu niepodległości pierwszy prezydent Łodzi Aleksy Rżewski otoczył to miejsce opieką. Ekshumowano ciała i złożono we wspólnym grobie, na którym został usypany kopiec.

1 maja 1923 roku stanęła na nim siedmiometrowa betonowa kolumna z krzyżem na szczycie.

Pod pomnikiem odbywały się uroczystości robotnicze, a także kończyły się pochody pierwszomajowe.

"Echo", maj 1929 roku.

Pomnik został zniszczony przez hitlerowców w 1939 roku. Po wyzwoleniu na tym miejscu ustawiono głaz. Na nowy pomnik trzeba było czekać do 70. rocznicy wybuchu rewolucji 1905 roku.

źródła:

Piotr Gryglewski, Robert Wróbel, Agnieszka Ucińska. Łódzkie budynki 1945-1970.

Ryszard Bonisławski, Joanna Podolska. Spacerownik łódzki.

www.sculpture.art.p

70lat.asp.lodz.pl