baedeker łódzki: 06/03/16

Plastuś został ulepiony przez pierwszoklasistkę Tosię i zamieszkał w oryginalnym domku, czyli piórniku. Plastuś jest cały z plasteliny, ma charakterystyczne, wielkie uszy i zielone – także plastelinowe – spodenki. W swoim domku Plastuś nie mieszka sam, tylko z piórnikowymi sąsiadami: Ołówkiem, Gumką Myszką, Stalówkami, Piórem, Scyzorykiem, Linijką i Kredkami. I właśnie wraz z Tosią i swoimi przyjaciółmi zza drewnianych ścian Plastuś przeżywa najróżniejsze przygody w szkole i w domu.

Powieść „Plastusiowy Pamiętnik” napisała Maria Kownacka w 1936 roku, ale pierwszy raz czytelnicy mogli poznać przygody Plastusia już w 1931 roku w czasopiśmie dla dzieci „Płomyczek”.

"Plastusiowy Pamiętnik", wydanie z 1950 roku.

W 1957 roku światło dzienne ujrzały kolejne przygody plastelinowego ludzika w książce „Przygody Plastusia”, w której to Plastuś wyjeżdża na wieś, a także odwiedza kuzynkę Tosi – Hanię. Powstały także inne kontynuacje: „Za żywopłotem”, „Plastusiowo”, „Plastusiowa farma” oraz „Misio i Plastuś”.

Maria Kownacka i... Plastuś.

Maria Kownacka urodziła się 11 września 1894 roku w Słupie, w powiecie gostynińskim. Do ósmego roku życia miała wyjątkowo pogodne i szczęśliwe dzieciństwo, nagła śmierć matki tragicznie zaważyła na dalszych jej losach. Już od 1912 roku prowadziła we wsi Dębowa Góra (powiat kutnowski) tajne nauczanie dzieci.
W latach 1914-1915, a następnie 1918-1919 pracowała w szkole, którą sama założyła w majątku Krzywda ( powiat łukowski). Prowadziła jednocześnie przedszkole, szkołę i kursy dla dorosłych analfabetów. Robiła to samodzielnie, zupełnie bezpłatnie, mając zapewnione utrzymanie w domu siostry, żony właściciela majątku Krzywda.

Lata od sierpnia 1915 roku do czerwca 1918 roku spędziła, wysiedlona, w Mińsku Białoruskim, gdzie znów z zapałem pracowała społecznie. Po powrocie do Krzywdy w czerwcu 1918 roku, witana przez ludzi ze spontaniczną radością, oddała się znowu z całym entuzjazmem pracy w swojej biednej szkole – w izbie czworakiej, bez pieca i bez podłogi.

Właśnie wtedy powstały Jej pierwsze utwory pisane z myślą o pozbawionych książek chłopskich dzieciach. Zadebiutowała w 1919 roku na łamach „Płomyczka” i Płomyka”, a następnie współpracowała z licznymi czasopismami dziecięcymi. Z powodu choroby krtani Maria Kownacka rozstała się z zawodem nauczycielki. Przeniosła się Warszawy, gdzie rozpoczęła pracę w Bibliotece Ministerstwa Reform Rolnych. Tu ukończyła kursy bibliotekarskie; włączyła się w wir pracy twórczej i działalności Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. W 1928 roku współorganizowała teatr „Baj”.

Utwory książkowe Marii Kownackiej zaczęły się ukazywać w latach trzydziestych:

„Bajowe bajeczki i świerszczykowe skrzypeczki, czyli o straszliwym smoku i dzielnym szewczyku, prześlicznej królewnie i królu Gwoździku” (1935)

„Deszczyk pada słonko świeci” (1935)

„Plastusiowy pamiętnik” (1936)

„Kukuryku na ręczniku” (1936)

„O Jaśku co się z Rokitą założył” (1937)

„Cztery mile za piec” (1937)

„Miała babuleńka kozła rogatego” (1939)

„Proszę, przepraszam, dziękuję” (1939)

Podczas okupacji Maria Kownacka przebywała na wsi, gdzie prowadziła tajne nauczanie. Do stolicy powróciła w 1944 roku. W czasie Powstania Warszawskiego była współredaktorką czasopism dla dzieci „Jawnutka” i „Dziennik Dziecięcy”. Po wojnie zajmowała się wyłącznie twórczością literacką. Współpracowała ze scenami lalkowymi, placówkami oświatowo–wychowawczymi, zajmowała się również działalnością społeczną i publicystyczną. Wielkim powodzeniem cieszył się teatrzyk „Supełka i Węzełka” wymyślony przez Marię Kownacką w 1952 roku dla dzieci z sanatorium w Szklarskiej Porębie.

Spośród licznych książek wydanych przez pisarkę po 1945 roku największe powodzenie zyskały:

„Kajtkowe przygody” (1948)

„Tajemnica uskrzydlonego serca” (1948)

„Dzieci z Leszczynowej Górki” (1952) – wspólnie z Zofią Malicką

„Rogaś z Doliny Roztoki” (1957 )

„Szkoła nad obłokami”(1958)

„Głos przyrody”(1963) – wspólnie z Marią Kowalewską

„Plastusiowo” (1963)

„W Świerszczykowie” (1965)

„Wiatrak profesora Biedronki”(1965) – wspólnie z Janem Edmundem Kucharskim„Skarb pod wiatrakiem”(1967) – wspólnie z Janem Edmundem Kucharskim

„Wesołe przedszkole”(1969)

„Teatrzyk Supełków” (1970)

„Cztery mile za piec” (1970)

„Za żywopłotem”(1971)

oraz „Co słonko widziało” (1975 – 1978), sześcioczęściowy cykl poświęcony kalendarzowym porom roku.

Maria Kownacka, dowód uznania odznaczona została wysokimi odznaczeniami państwowymi, w tym Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski i Złotym Krzyżem Zasługi.

Najbardziej ceniła sobie jednak Order Uśmiechu przyznany przez dzieci w roku 1970.

Ilustratorem pierwszych książkowych wydań „Plastusiowego Pamiętnika” był Stanisław Bobiński, ilustrator wielu pozycji literatury dziecięcej. Na zdjęciu powyżej wydanie z roku 1948 z rysunkami Bobińskiego.

W 1980 roku na podstawie powieści Marii Kownackiej powstała, zrealizowana w łódzkim Se-ma-forze bajka o przygodach Plastusia i od razu znalazła szerokie grono miłośników.

"Plastusiowy Pamiętnik". Źródło: YouTube.pl.

„Plastusiowy Pamiętnik” to osiem odcinków, które emitowane były w ramach „wieczorynki”, programu dla dzieci – na dobranoc. Główną twórczynią serialu jest Zofia Ołdak, która napisała scenariusz, dialogi, po części stworzyła scenografię i wyreżyserowała całą bajkę.

Głosu Plastusiowi użyczył znany i lubiany aktor, satyryk i reżyser Andrzej Zaorski.

Pomnik Plastusia na szlaku Łodzi Bajkowej został odsłonięty 10 października 2012 roku, znajduje się w pobliżu Szkoły Podstawowej nr 173 i placu zabaw w Parku im. Henryka Sienkiewicza. Metrowej wysokości Plastuś, trzyma szkolny dzwonek, którym każdego ranka budzi swoich przyjaciół z piórnika i wita dzieci z pobliskiej szkoły.

Autorzy: Adam Kilian (projekt postaci) i Marcin Mielczarek (rzeźba).

Pomnik powstał w ramach projektu „Łódź Bajkowa” i jest jedną z kilku postaci, które już pojawiły się w naszym mieście:

- Miś Uszatek, ul. Piotrkowska 87

- Mały Pingwin Pik-Pok, al. Unii Lubelskiej 4

- koty Filemon i Bonifacy, pl. Zwycięstwa 1

- Piotruś i jego zaczarowany ołówek, ul. Traugutta 18

- Wróbelek Ćwirek przed łódzką Palmiarnią

- Trzy Misie, Skansen Łódzkiej Architektury Drewnianej, ul. Piotrkowska 282

- Maurycy i Hawranek, ZOO ul. Konstantynowska 8/10

- Ferdynand Wspaniały, al. Piłsudskiego przy ul. Sienkiewicza

źródła:

http://www.plastus.bialystok.pl/