DOBRA

Dobra – wieś położona w województwie łódzkim, w powiecie zgierskim, w gminie Stryków. 

Położona jest w dolinie rzeki Kiełmiczanki, lewego dopływu Moszczenicy.

Pierwsze informacje o wsi pochodzą z 1386 roku. W tym roku wieś znalazła się w spisie parafii płacących świętopietrze.

W 1525 roku Jan i Dorota Dobrscy ufundowali obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, który teraz znajduje się w tutejszej parafii rzymskokatolickiej. W roku 1827 Dobra stanowiła wieś i folwark, było tu 28 domów i około 285 mieszkańców. 

W 1863 roku na terenie Dobrej stoczono bój z Rosjanami, w którym poległo 63 powstańców. Była to jedna z większych bitew powstania styczniowego w powiecie brzezińskim. 

Kalendarz Kościuszkowski, rok 1918.

Cmentarz we wsi Dobra. Pomnik poświęcony powstańcom 1863 roku.

Mogiła zbiorowa powstańców z 1863 roku w centralnym punkcie cmentarza parafialnego. Na mogile pomnik wystawiony w 1933 roku ze składek społecznych i tablica z inskrypcją: 

Niewolnym bohaterom 1863

wolni rodacy 1933

"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny "Kuriera Łódzkiego", rok 1938.

"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny "Kuriera Łódzkiego", rok 1938.

"Rozwój", rok 1924.

… oraz listą poległych:

Bohaterom Powstania Styczniowego

Poległym w walkach pod Dobrą dn. 24 lutego 1863 roku

Odeszli na wieczną wartę

Bagiński Ignacy, l. 22 z Pabianic

Belkie Karol, l. 30 z Radogoszczy

Budziński Wincenty, l. 19 z Ozorkowa

Cichocki Jakub, l. 29 z Łodzi

Danielewicz Józef, l. 24 z Łodzi

Gromadzki Józef, l. 33 z Łodzi

Gruszczyński Antoni, l. 38 z Łodzi

Gruszczyński NN. l. 30 z Łodzi

Jankowski Ignacy, l. 39 z Łodzi

Kołosiński Józef, l. 20 z Pabianic

Komorowski Jan, l. 37

Lelotowski NN. l. 46 z Rawy Mazowieckiej

Małkowski Józef, l. 35 z Łodzi

Mikulski Ksawery, l. 34 z Łodzi

Miłasiewicz Adolf, l. 17 z Krzywia

Orłowski Józef, l. 23 z Włocławka

Przybylski Ignacy, l. 30 z Łodzi

Przybylski Ksawery, l. 25 z Lisowic

Rokoszewski Dominik, l. 19 z Łodzi

Romelski Jędrzej, l. 26 z Łodzi

Rządkowski Wawrzyniec, l. 22 ze Zgierza

Salski Józef, l. 21 z Warszawy

Siatur Wojciech, l. 18 z Łodzi

Sobczyński Maks, l. 30 z Łodzi

Sopliński Antoni, l. 16 ze Zgierza

Szymański Mateusz, ze Strykowa

Topolski Andrzej, l. 45 z Łodzi

Ulicki Ignacy, l. 22 z Łodzi

Wettlaufer Henryk Gotfryd, l. 26 z Łodzi

Wichrowski Antoni, l. 23. z Kolonii Skotnikiej

Wieczorek Karol, l. 18 ze Zgierza

Wilczyńska Antonina, l. 20 z Łodzi

Winiecki Tadeusz, l. 19

Wojciechowska Weronika, l. 19

Wolf Jakub, l. 21 z Łodzi

Zaborowski Teofil, l. 30

Zaur Aleksander, l. 20 z Sikawy k. Łodzi

Żakiewicz Maksymilian, l. 19 z Łodzi

Czternastu nieznanych

poległych na polach wsi Dobra, Dobieszków, Imielnik, Kiełmina, Moskule

Chwała im

W 140 rocznicę Powstania Styczniowego

Dnia  24 lutego 1863 roku, pod Dobrą, doszło do bitwy oddziału dowodzonego przez Józefa Dworzaczka z rosyjską kolumną sztabskapitana Nawrockiego-Opozińskiego. Oddział powstańczy (210 kosynierów, 60 strzelców i 30 kawalerzystów) poniósł klęskę. Poległo 63 (lub 70-72) powstańców. Sporządzono 52 metryki zgonu, w tym 14 nieznanych z nazwiska. Wśród poległych były cztery kobiety: Maria Piotrowiczowa, Antonina Wilczyńska, Weronika Wojciechowska i Katarzyna, służąca. Po tej bitwie Rząd Narodowy wydał zakaz przyjmowania kobiet do oddziałów powstańczych. Rannych przewieziono do Łodzi, gdzie kilku z nich zmarło.

Na cmentarzu w Dobrej pochowano również 16 powstańców poległych 16 września 1863 roku pod Dobieszkowem i 5, którzy zmarli tam z ran. Nieco dalej, przy bocznej alei znajduje się mogiła zbiorowa żołnierzy polskich poległych we wrześniu 1939 roku.

W kościele katolickim pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, na lewej ścianie bocznej została umiejscowiona pamiątkowa tablica. Odsłonięta w setną rocznicę powstania, upamiętnia poległych w bitwach pod Dobrą i Dobieszkowem w 1863 roku.

BOHATEROM  POLEGŁYM  POD DOBRĄ 24-II  

ORAZ W DOBIESZKOWIE  25-IX-1863R  

W SETNĄ ROCZNICĘ POWSTANIA STYCZNIOWEGO 

PARAFIANIE

Pomnik wystawiony w miejscu śmierci Marii Piotrowiczowej, w lesie koło Dobieszkowa, przy polnej drodze z osady Młynek do Sosnowiec-Pieńki. 
Ma postać głazu narzutowego umiejscowionego na betonowej podstawie. 

Na pomniku tablica z inskrypcją:

W tym miejscu

poległa walcząc

W Obronie Ojczyzny

 MARIA PIOTROWICZOWA  LAT 23

 ZG. 24. II. 1863 r.  

GLORIA VICTIS

Maria Piotrowiczowa urodzona 1839 roku, pochodziła z patriotycznej rodziny ziemiańskiej posiadającej rozległe dobra ziemskie w okolicach Łodzi. Jej rodzicami byli Zygmunt Rogoliński, powstaniec z 1831 roku, oraz Ansberta z Badeńskich. Ojciec wystawił w powstaniu listopadowym własny poczet zbrojny, brał udział w wielu potyczkach, odniósł rany. Wuj Marii Józef Badeński należał do spisku 1830 roku inicjującego powstanie listopadowe. W wieku 17 lat Maria została żoną Konstantego Piotrowicza, nauczyciela z Chocianowic. Wraz z mężem działała w polskiej organizacji narodowej na terenie Łodzi.

Swoim życiem udowodniła, że tak jak mężczyźni potrafiła się bić w obronie ojczyzny, a gdy trzeba nie wahała się poświęcić dla niej mienie, zdrowie, a nawet życie.

W chwili wybuchu powstania Maria miała 23 lata. Umiała strzelać, jeździć konno, doskonale posługiwała się białą bronią. Gdy dowiedziała się o pierwszych klęskach powstańców, postanowiła wspomóc walczących. Wstąpiła z mężem do operującego w okolicach Łodzi oddziału. Obcięła włosy i przywdziała powstańczą czamarkę. 

24 listopada 1863 roku Rosjanie zaskoczyli powstańców, obozujących na skraju lasu w okolicach wsi Dobra. Oddział został okrążony i zmuszony do bitwy w charakterze obronnym. Od początku była niekorzystna dla strony polskiej. Maria walczyła do ostatniej chwili, nie szukała ocalenia w ucieczce z pola bitwy.

Według relacji M. Bruchnalskiej: "okrążona przez Kozaków jednego ubiła, drugiego raniła, pod trzecim zabiła konia. Broniła się rewolwerem i kosą. Zginęła od ciosów pik i szabel kozackich". Jej mąż zmarł kilka dni po niej na wskutek ciężkich ran. Legenda mówi, że dostał ataku serca na wieść, że jego żona nie żyje.

Maria i Konstanty Piotrowiczowie spoczywają w rodzinnym grobowcu na cmentarzu Starym w Łodzi. 

"Gazeta Łódzka", rok 1917.

"Hasło Łódzkie", rok 1930.

"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny "Kuriera Łódzkiego", rok 1933.

 

Do 1954 roku istniała gmina Dobra. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa łódzkiego. Obecnie jest to jedna z największych wsi gminy Stryków.

Dobra leży na terenie Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich.

W miejscowości ma swoją siedzibę parafia św. Jana Chrzciciela Kościoła Starokatolickiego Mariawitów oraz parafia rzymskokatolicka św. Jana Chrzciciela i Świętej Doroty (we wsi znajdują się obydwa kościoły parafialne).

Kościół parafialny pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela i św. Doroty znajduje się na początku wsi Dobra, ok. 500 m od przystanku PKS. Obecny murowany kościół stoi na miejscu dawnego drewnianego, krytego gontem, ufundowanego przez rodzinę Dobrskich w XVI w. Kościół posiadał trzy ołtarze: wielki – Ukrzyżowanego Zbawiciela oraz dwa boczne – św. Doroty i św. Izydora.

Pierwsze wzmianki o kościele w Dobrej pochodzą z roku 1514, znajdują się w słowniku Królestwa Polskiego z 1882 r. Parafia w Dobrej erygowana była w połowie XV wieku, gdyż od tego czasu jest wspomniana w aktach Konsystorza Gnieźnieńskiego. O kościele fundacji Dobrskich można mówić na podstawie inwentarza „Fundi instructi” z roku 1852, ale dokument ten zaginął w czasie ostatniej wojny.

W końcu XIX wieku ks. proboszcz Cyprian Umiński rozpoczął przebudowę drewnianego kościoła na kościół murowany. Wzniósł fronton i rozpoczął budowę ścian bocznych. Jego następca ks. Paweł Skolimowski w latach 1904-1905 dobudował dwie boczne kaplice i zakończył przebudowę świątyni. W ten sposób powstał obecnie istniejący kościół jednonawowy o płaskim stropie, długości 30 m i 9 m szerokości. Dach okryto blachą ocynkowaną. Obok świątyni znajduje się dzwonnica. 

Od 6 lutego do 21 listopada 1906 roku kościół i plebania znalazły się w posiadaniu mariawitów, ponieważ ówczesny proboszcz ksiądz Paweł Skolimowski odszedł z Kościoła Katolickiego, a wraz z nim część parafian. Dopiero 21 listopada 1906 roku usunięto ich przy pomocy siły zbrojnej. Kiedy wyważono drzwi kościoła okazało się, że został doszczętnie ograbiony. Później udało się odebrać od mariawitów obraz Matki Bożej Częstochowskiej, który obecnie znajduje się w głównym ołtarzu, a kościół został poświęcony i przywrócony katolikom.

"Rozwój", rok 1906.

Żadna z wojen nie oszczędziła dobrzyńskiej świątyni. W latach 1917-1918 żołnierze armii niemieckiej zabrali organy, a później dzwony. Dnia 29 września 1941 roku gestapo aresztowało ówczesnego proboszcza ks. Józefa Zawiejskiego i wywiozło do obozu, a kościół zamieniono na magazyn skór i gumy. W 1944 roku świątynia została poświęcona i oddana do kultu Bożego. W latach 1952-1968 za czasów ks. Eugeniusza Kirzewskiego świątynia została zelektryfikowana i pomalowana, założono także ozdobną posadzkę, pancerne tabernakulum i betonowy chór. Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej poddano gruntownej restauracji.

Obecnie parafia liczy ok. 1860 wiernych. Należą do niej: Dobra, Dobra Nowiny, Dobieszków, Michałówek, Orzechówek, Ługi, Stary Imielnik, Zelgoszcz, Klęk, Leonardów.

Drugi kościół w Dobrej należy do Parafii św. Jana Chrzciciela – jest to mariawicka parafia diecezji śląsko-łódzkiej, Kościoła Starokatolickiego Mariawitów.

W Dobrej znajduje się siedziba parafii oraz kościół parafialny.

Parafia mariawicka w Dobrej obejmuje swoim zasięgiem prawie 300 rodzin z miejscowości: Dobra, Dobra-Nowiny, Zelgoszcz,Orzechówek, Michałówek, Ługi, Leonardów, Kiełmina, Niecki, Kalonka, Klęk, Grabina, Stary Imielnik, Nowy Imielnik a także niewielki fragment Łodzi – osiedle Stare Moskule oraz ulicę Łukaszewską.

Początki mariawityzmu, a także parafii w Dobrej wiążą się z osobą księdza Pawła Skolimowskiego, który jako kapłan mariawita przyjął imię zakonne Maria Dominik. W latach 1903–1906 był proboszczem w parafii rzymskokatolickiej w Dobrej. Ksiądz Dominik Skolimowski (będąc jeszcze proboszczem parafii rzymskokatolickiej) w roku 1905 zakończył budowę kościoła w Dobrej. 28 listopada 1906 mariawici decyzją władz carskich zostali zmuszeni do opuszczenia kościoła.

W tej sytuacji mariawici dobrscy 2 sierpnia 1907 roku poświęcili fundamenty pod budowę nowego kościoła. Został on zlokalizowany także w Dobrej, w odległości 1 km od poprzedniego kościoła rzymskokatolickiego. 

Ofiarność parafian sprawiła, że poświęcenie kościoła pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela odbyło się 8 września 1908.

Kościół został wzniesiony w stylu neogotyckim.

Cmentarz Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Dobrej, założony na początku XX wieku:

W miejscowości działa Klub Sportowy Powstaniec Dobra założony w 2011 roku. Od początku swego istnienia Powstaniec występuje w łódzkiej B klasie oraz organizuje Bieg Powstańca upamiętniający bitwę z 1863 roku.

 - Klub Sportowy Powstaniec Dobra – oficjalny serwis klubu:

www.powstaniecdobra.pl

Przeczytaj jeszcze:
Powstaniec styczniowy Maria Piotrowiczowa
WODZIERADY. DWÓR MODRZEWIOWY.

źródła:

Tadeusz Swat „Gloria Victis. Mogiły poległych z okresu Powstania Styczniowego 1863-1864 roku na ziemiach polskich” 

pl.wikipedia.org
Maria Bruchnalska. Ciche bohaterki. Udział kobiet w powstaniu styczniowym.
Bogumił, Ewa Liszowscy. Dzielne Polki.

http://archidiecezja.lodz.pl/

Fot. współczesne Monika Czechowicz

Fot. archiwalne ze stroy: 

http://kultura.wp.pl/

oraz ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi.

MAPA GOOGLE