Na
przełomie XIX i XX wieku szczególnie odczuwalne były w Łodzi zaniedbania w
dziale opieki zdrowotnej nad kobietą ciężarną i rodzącą. Problem sprowadzał się
do braku odpowiednich przepisów prawnych oraz tworzenia instytucji
położniczo-ginekologicznych stojących na odpowiednim poziomie.
Jednodniówka "Dzień Ubogich w Łodzi" z 17 września 1911 roku.
Większość
inicjatyw i podejmowanych rozwiązań była dziełem warszawskiego i łódzkiego
środowiska lekarskiego. Do akcji tej włączyła się zamożniejsza i lepiej
wykształcona część społeczności chrześcijańskiej i żydowskiej Królestwa
Polskiego.
Jako pierwszy powstał w 1892 roku przytułek położniczy Łódzkiego
Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności (ŁChTD) przy ulicy Dzielnej
(obecnie Narutowicza) 26.
W 1897 roku utworzono oddział
ginekologiczno-położniczy w Łódzkim Żydowskim Szpitalu imienia małżonków
Poznańskich:
"Lodzer Zeitung", wydanie jubileuszowe 1863-1913.
Od
1896 roku aż do wybuchu I wojny światowej powstało w Łodzi kilka prywatnych
klinik chirurgiczno-położniczych.
Od
1910 roku przy Łódzkim Żydowskim Towarzystwie Dobroczynności podjęła
działalność Sekcja Pielęgnowania Biednych Położnic. Jej dalekosiężnym celem
była budowa szpitala położniczego. Sekcja posiadała status struktury
autonomicznej. Jej założycielką była żona łódzkiego kupca i przemysłowca
Juliusza Bielszowskiego, znana filantropka Matylda Bielszowska.
Rodzina
Bielszowskich pochodziła z Pszczyny i odegrała wybitną rolę w rozwoju
gospodarczym i społecznym Łodzi. Juliusz Bielszowski, syn Adolfa, razem ze
swoim szwagrem Arnoldem (Aronem) Stillerem założyli przy ulicy Cegielnianej
78/82 firmę włókienniczą, specjalizującą się w produkcji tkanin wełnianych i
półwełnianych, która w 1892 roku przeszła na własność Towarzystwa akcyjnego
Stillera i Bielszowskiego.
Matylda Bielszowska. "Lodzer Zeitung", wydanie jubileuszowe 1863-1913.
Sekcja
Pielęgnowania Biednych Położnic w znaczący sposób rozszerzyła działalność do
wybuchu I wojny światowej. Objęła swoim oddziaływaniem ówczesne przedmieścia
Łodzi. Jej siedziba mieściła się w lokalu Łódzkiego Żydowskiego Towarzystwa
Dobroczynności przy ulicy Zachodniej 20 (obecnie 40). W 1910 roku z inicjatywy
Sekcji otwarto klinikę ginekologiczno-położniczą w budynku przy ulicy
Mikołajewskiej 83 (dzisiaj ulica H. Sienkiewicza):
Komitet
Sekcji Pielęgnowania Biednych Położnic wraz z kliniką położniczą kontynuował
aktywną działalność w okresie I wojny światowej. Instytucja dalej posiadała
status autonomiczny, miała własny budżet i nie korzystała z pomocy finansowej
Łódzkiego Żydowskiego Towarzystwa Dobroczynności. Niewielka klinika była
wzorowo zorganizowana. W latach 1914-1918 z jej usług skorzystały 3022
położnice. Na czele instytucji nadal stała Matylda Bielszowska i grupa żon
łódzkich kupców i przemysłowców oraz kilku miejscowych lekarzy.
Po
zakończeniu I wojny światowej Sekcja Pielęgnowania Biednych Położnic wciąż
działała jako struktura autonomiczna w ramach Łódzkiego Żydowskiego Towarzystwa
Dobroczynności. W 1924 roku rodzina Bieloszowskich zdecydowała się przekazać na
własność tej instytucji dwie łódzkie nieruchomości i umożliwić w ten sposób
budowę szpitala położniczego. Wcześniej zostało utworzone i zarejestrowane
Łódzkie Żydowskie Stowarzyszenie Niesienia Pomocy Położnicom i Niemowlętom.
Kalendarz Informator, rok 1924.
Przy
ulicy Rewolucji 1905, dawniej zwanej ulicą Południową, pod numerem 19, do czasu
wybuchu II wojny światowej znajdowała się siedziba Żydowskiego Towarzystwa
Pomocy Biednym Chorym "Linas Hacholim" (Linat ha-Cholim).
Informator Handlowo-Przemysłowy, rok 1914.
Linas
Hacholim powstało w 1907 roku na bazie wcześniejszego stowarzyszenia
zajmującego się pielęgnowaniem biednych chorych wyznania mojżeszowego
(powstałego już w 1884 roku). Założycielami byli przedstawiciele drobnej i
średniej burżuazji.
"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1910.
Informator m. Łodzi i województwa łódzkiego, rok 1919.
Współzałożycielem
łódzkiego towarzystwa i długoletnim członkiem zarządu, przyczyniającym się do
jego rozwoju był Jehua Lajb Werdygier, przemysłowiec łódzki. Przez kilka lat
współpracował i był przewodniczącym zarządu miejscowej kasy
oszczędnościowo-pożyczkowej. W czasie I wojny światowej pracował w
Czerwonym Krzyżu.
W
1909 roku wystąpiono do rządu gubernialnego w Piotrkowie o zgodę na budowę
kliniki i ambulatorium. W 1910 roku kupiono nieruchomość przy ulicy Południowej
(dziś Rewolucji 1905 roku).
W
tym samym roku powstała tu klinika położnicza dla biednych kobiet wyznania
mojżeszowego, a rok później oddział pomocy położnicom.
"Gazeta Łódzka", rok 1915.
Kalendarz Informator na rok 1924.
W
przededniu I wojny światowej pod tym adresem działało ambulatorium i klinika
położnicza, która kontynuowała działalność w okresie międzywojennym.
"Ilustrowana Republika", rok 1926.
W
1923 roku w klinice odebrano 318 porodów, w latach trzydziestych liczba ta
trzykrotnie wzrosła.
"Lodzer Zeitung", wydanie jubileuszowe 1863-1913.
Działała tu także apteka, gabinet stomatologiczny i
fizykoterapia. Ośrodek został zamknięty w listopadzie 1939 roku.
"Lodzer Zeitung", wydanie jubileuszowe 1863-1913.
Dziś
w oficynie i części frontowego budynku mieści się miejskie przedszkole nr 71, są także mieszkania.
Podwórko szare, łódzkie. Ale, być może dzięki obecności przedszkola i dzieci, trochę rozjaśnione jakby... toskańskimi motywami.
Stowarzyszenie
Linas Hacholim miało prywatny dom modlitwy przy ulicy Cegielnianej 52. Został zbudowany
w 1908 roku, zniszczony w czasie II wojny.
Dziennik Urzędowy Prezydium m. Łodzi, rok 1950.
Dziennik Urzędowy Prezydium Rady Narodowej m. Łodzi, rok 1950.
Towarzystwo Pomocy Położnicom i Niemowlętom zostało zlikwidowane w 1950 roku.
źródła:
Mordka Frankental. Życiorysy łódzkich działaczy społecznych, politycznych, kulturalnych
oraz przemysłowych.
Kazimierz
Badziak, Jacek Walicki. Żydowskie organizacje społeczne w Łodzi do 1939 roku.
Marek
Szukalak. Słownik biograficzny Żydów łódzkich i z Łodzią związanych.
Joanna
Podolska. Spacerownik. Łódź żydowska.
Informator lekarski województwa łódzkiego, 1936.
Informator lekarski województwa łódzkiego, 1936.
Przeczytaj
jeszcze:
oraz:
Fot. współczesne Monika Czechowicz
Fot. archiwalne pochodzą ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi.