sobota, 4 maja 2019

Park im. Józefa Piłsudskiego w Łodzi (na Zdrowiu).


Park im. Józefa Piłsudskiego (dawniej Park Ludowy), obecnie zwany parkiem na Zdrowiu, jest największym łódzkim parkiem o łącznej powierzchni ok. 172 ha. 


Pierwsza koncepcja zagospodarowania tego terenu jako parku pochodziła z 1904 roku i należała do T. Chrząńskiego (twórcy parku Poniatowskiego i parku Sienkiewicza), nie została ona jednak nigdy zrealizowana.


W okresie I wojny światowej powierzchnię lasu zredukowano z około 400 ha do 115 ha. 


"Głos Poranny", rok 1929.

Plany zagospodarowania parku były wielokrotnie zmieniane przez kolejnych twórców. Do bardziej znaczących projektantów można zaliczyć: E. Ciszkiewicza, braci Zajkowskich, E. Templina.
Ostateczną wersję planu parku ustalił w 1931 roku Stefan Rogowicz – dyrektor Plantacji Miejskich. 

Plan Parku Ludowego im. marszałka J. Piłsudskiego wg. projektu S. Rogowicza, rok 1930/1931. Zbiory Archiwum Państwowego w Łodzi (APŁ).

"Rozwój", rok 1931.


Pamiątkowy kamień poświęcony Stefanowi Rogowiczowi, twórcy parków w Łodzi.


W założeniach miało to być "olbrzymich rozmiarów miejsce spacerów z boiskami sportowymi, torem dla cyklistów, stawami".
Był on miejscem "masowego wypoczynku, świątecznych i niedzielnych wycieczek mieszkańców zadymionych dzielnic, terenem festynów i zabaw". 

"Łódź w Ilustracji", rok 1934.

"Panorama", dodatek tygodniowy do "Ilustrowanej Republiki", rok 1935.

"Ilustracja Łódzka", rok 1935.


We wszystkich koncepcjach starano się zachować resztki pozostałego lasu i wyznaczyć tereny przeznaczone pod sport i rekreację. Park zachował taki charakter do dnia dzisiejszego.

Wstępne prace nad zagospodarowaniem parku rozpoczęto w latach 20. XX wieku. Do 1928 roku dosadzono na tym terenie prawie 300 000 sztuk drzew, wykopano stawy i rozpoczęto prace na terenach sportowych (stadion, korty tenisowe). 

"Głos Poranny", rok 1938.


W latach 30. XX wieku urządzono ogród zoologiczny, zakończono budowę stadionu, ogródka jordanowskiego, strzelnicy, wieży spadochronowej. W tym czasie założono również pierwszy w Łodzi ogród działkowy ciągnący się wąskim pasem wzdłuż wschodniej granicy parku, tuż przy torach kolejowych. 
Park na Zdrowiu, rok 1939 (FotoPolska)

Kilka lat przed wybuchem II wojny światowej tempo prac znacznie się spowolniło ze względu na brak funduszy, w skutek czego koncepcja Rogowicza nie została do końca zrealizowana (m.in. tereny wystawowe). W skład parku miał wchodzić także Ogród Botaniczny - projekt zrealizowany dopiero w latach sześćdziesiątych. Obecnie stanowi on odrębny obiekt.

Ogród Botaniczny

Niestety wybuch II wojny światowej uniemożliwił dokończenie zaplanowanej realizacji. Obecny kształt parku oparty jest na półkolu, którego środkową część przecina ul. Konstantynowska. Park wpisany jest do rejestru zabytków i rośnie w nim ponad 300 tysięcy drzew. 


W środkowej części parku znajduje się kilka połączonych ze sobą stawów. 

Plaża nad stawem w Paku Ludowym. Fot. Ignacy Płażewski.

Staw w Parku Ludowym na Zdrowiu. Fot. Ignacy Płażewski.


Akweny wodne występują także w zoo oraz ogrodzie botanicznym:
Zoo

Ogród Botaniczny

Przez park przepływa jedna z niewielkich rzek w Łodzi – Łódka (czytaj TUTAJ).
Do 2016 roku w bliskim sąsiedztwie zoo działał lunapark – jedna z głównych atrakcji parku. 

Stawy w centralnej części parku.


W wyniku głosowania mieszkańców w Budżecie Obywatelskim w 2016 roku na miejscu dawnego lunaparku powstał największy teren rekreacyjny w mieście, zawierający liczne atrakcje dla dzieci (obecnie w trakcie realizacji).


Strefa rekreacji w miejscu dawnego lunaparku.


Park jest jednym z najbardziej popularnych terenów rekreacyjnych, w którym mieści się między innymi:

- ogród zoologiczny (w baedekerze TUTAJ), 


- ogród botaniczny (czytaj TUTAJ),


- rezerwat przyrody „Polesie Konstantynowskie” (czytaj TUTAJ),


- stadion miejski i hala widowiskowo-sportowa Atlas Arena ( czytaj TUTAJ),

- aquapark Fala,

- amfiteatr,
"Dziennik Łódzki", rok 1985.
- strzelnica, ogródek jordanowski.


Park jest ściśle związany z historią naszego miasta. Na jego terenie grzebane były przez władze carskie zwłoki poległych w walkach i straconych rewolucjonistów 1905-1907 roku. Dla uczczenia ich pamięci w 1920 roku usypano tutaj pamiątkowy kopiec, a w 1923 roku wzniesiono Kolumnę Rewolucjonistów (zniszczoną przez okupanta hitlerowskiego). Obecny Pomnik Czynu Rewolucyjnego postawiono w 1975 roku.
 
"Echo", rok 1929. 

Pamiątkowy głaz przy wejściu do parku.

POLEGŁYM W WALKACH
Z NIEMIECKIM FASZYZMEM
W LATCH 1939-1945
W 50-TĄ ROCZNICĘ WYBUCHU
II WOJNY ŚWIATOWEJ
   KOŁA POLESKIE ZBOWID
Można tu także zwiedzić szczelinę przeciwlotniczą. 

Poza możliwością odwiedzenia historycznego obiektu można zapoznać się z elementami wyposażenia żołnierzy z okresu II wojny światowej.

Zasadnicza, leśna część parku składa się z pospolitych gatunków drzew: sosny zwyczajnej, brzozy brodawkowatej, dębu szypułkowego, grabu oraz olchy czarnej, rosnącej na terenach podmokłych. Ogród dendrologiczny natomiast zawiera w swojej kolekcji rzadko spotykane odmiany pospolitych drzew, jak przykładowo świerk pospolity w odmianie wężowej, czy olszę czarną odmiany strzępolistnej. Ponadto możemy tam spotkać zupełnie egzotyczne gatunki drzew, nie występujące naturalnie w naszej strefie klimatycznej, jak tulipanowiec czy platan klonolistny.

"Dziennik Łódzki", rok 1948.


Obecnie park oraz przylegające do niego tereny określa się mianem kompleksu leśno-rekreacyjnego na Zdrowiu. 


W parku znajduje się 18 pojedynczych drzew - pomników przyrody: brzoza brodawkowata, buki pospolite, dąb czerwony, dęby szypułkowe, kasztanowiec biały, klony srebrzyste, lipy drobnolistne, skrzydłorzechy kaukaskie , wierzba biała odm. zwisła oraz dwie grupy klonów srebrzystych. 

"Dziennik Łódzki", rok 1950.


Źródła:
Archiwum Państwowe w Łodzi. Najstarsze łódzkie parki. www.lodz.ap.gov.pl
Adam Lajdenfrost. Ogrody na Zdrowiu. Archiwum Państwowe w Łodzi.
Urząd Miasta Łodzi. Parki i zieleńce.
Parki i ogrody http://www.parki.org.pl/
Parki Łodzi, pod red. J. Mowszowicza, Łódzkie Towarzystwo Naukowe.

"Dziennik Łódzki", rok 1966.


Przeczytaj jeszcze w baedekerze:

"Dziennik Popularny", rok 1977.


Fot. Monika Czechowicz

"Dziennik Łódzki", rok 1967.

Fot. archiwalne pochodzą ze zbiorów Archiwum Państwowego w Łodzi (APŁ), Narodowego Archiwum Cyfrowego (NAC) oraz Wojewódzkiej Biblioteki Państwowej w Łodzi.
Brak komentarzy: