baedeker łódzki: 05/13/19

Cmentarz wojenny w Wiączyniu Dolnym, tuż przy granicy Łodzi.

Cmentarz na planie kwadratu zajmuje powierzchnię 1,03 hektara.

Pochowani są na nim żołnierze armii rosyjskiej i niemieckiej (w tym Polacy, po obu walczących stronach...) polegli w listopadzie i grudniu 1914 roku, w walkach Operacji Łódzkiej.

Oś cmentarza dzieli go na dwie części.

Niewiele zachowało się z pierwotnego zamysłu architektonicznego cmentarza, chociaż da się dostrzec ślady koncepcji. Cmentarz był kiedyś otoczony metalowym ogrodzeniem.

Żołnierze armii rosyjskiej nie mieli "nieśmiertelników" z danymi personalnymi. Chowano ich bezimiennie a na grobach widnieją najwyżej liczby lub numery pułków. Najczęściej napis głosi: "Nieznany żołnierz rosyjski".

Po lewej stronie spoczywają (głównie w mogiłach zbiorowych) żołnierze rosyjscy...

… po prawej niemieccy:

W każdej części znajduje się aleja zakończona pomnikiem z krzyżem -

… po stronie rosyjskiej krzyż prawosławny, po stronie niemieckiej katolicko-ewangelicki.

Pomniki ufundowane zostały jeszcze w czasie wojny przez rodzinę znanego przemysłowca łódzkiego Karola Scheiblera.

Na cmentarzu zwracają uwagę tak zwane kręgi bohaterów - głazy z wyrytymi nazwiskami (u Niemców) i bezimienne po stronie rosyjskiej.

Pod głazami tworzącymi krąg chowano oficerów, podoficerów i żołnierzy, którzy wyróżnili się odwagą na polu walki.

Podobno tradycja takich kręgów wywodzi się z czasów wikingów, którzy tak chowali swoich wodzów i wojowników.

Mogiły zbiorowe zajmują centralną część nekropolii.

Początkowo miejsce spoczynku znalazło tu 798 poległych. W wyniku komasacji przeprowadzonych w latach 30. XX wieku na cmentarz ten zostali przeniesieni żołnierze pochowani w innych miejscach ówczesnej gminy Nowosolna.

Obecnie spoczywa tu prawdopodobnie około 9 tysięcy żołnierzy, poległych w grudniu i listopadzie 1914 roku pod Łodzią (walki toczyły się w Lesie Wiączyńskim, na którego terenie leży cmentarz).

Żołnierze rosyjski i niemiecki walczący w I wojnie światowej.

Na terenie obecnego województwa naliczono 248 tysięcy miejsc pochówku poległych żołnierzy trzech walczących armii.

Do 1939 roku wiele cmentarzy przestało istnieć. Szczątki ekshumowano i przenoszono do zbiorowych mogił na największych nekropoliach.

Cmentarz w Wiączyniu Dolnym był do niedawna całkowicie zapomniany. Nie było go nawet na szczegółowych mapach leśników. Dopiero w 2006 roku młodzi ludzie ze Stowarzyszenia Ekploracyjno-Historycznego "Grupa Łódź" zabrali się do porządkowania nekropolii. Wycięto niepotrzebne drzewa i krzaki, odsłonięto "kręgi bohaterów".

Gmina Nowosolna ogrodziła cmentarz drewnianym płotem.

Na cmentarzu do dziś chowani są żołnierze, których szczątki odkrywa się podczas prac ziemnych w okolicach Łodzi. Ostatni pochówek miał miejsce ok. 10 lat temu.