baedeker łódzki: 05/21/22

1 maja

Namiestnik Kraju Warty Arthur Greiser, zwrócił się z prośbą do Heinricha Himmlera o zezwolenie na wymordowanie 35 tysięcy Polaków nieuleczalnie chorych na gruźlicę. W Łodzi w latach 1942-1943 na owartą gruźlicę (prątkującą) chorowało prawdopodobnie ok. 12 tysięcy Polaków.

Arthur Greiser (1897-1946)

Foto: Bundesarchiv

Początkowo namiestnik uzyskał zgodę na swój zbrodniczy plan wobec chorych na gruźlicę Polaków, później została ona cofnięta. Priorytetem była wówczas eksterminacja ludności żydowskiej.

Z listu Arthura Greisera do Henricha Himmlera:

Reichsführerze!

Akcja postępowania nadzwyczajnego wobec około 100 tysięcy Żydów w moim okręgu, na którą pozwolił Pan w porozumieniu z szefem Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy Obergruppenführerem SS Heydrychem, zostanie zakończona w ciągu najbliższych dwóch-trzech miesięcy. Proszę Pana o zezwolenie na to, żeby przy pomocy tego doświadczonego w pracy oddziału specjalnego zaraz po zakończeniu akcji z Żydami uwolnić okręg od niebezpieczeństwa, które przybiera z każdym tygodniem coraz to bardziej katastrofalne rozmiary. Na obszarze Warthegau znajduje się około 230 tysięcy Polaków, u których stwierdzono gruźlicę. W tym chorych na otwartą gruźlicę jest ok. 35 tys.

W coraz to bardziej zastraszających rozmiarach doprowadza to do tego, że pozarażali się Niemcy, którzy przybyli do Warthegau zupełnie zdrowi. (...)

Wobec tego, że plany te są pilne, proszę Pana o możliwie szybką zasadniczą ich akceptację, aby można było już teraz, w czasie dobiegającej końca akcji przeciwko Żydom, poczynić przygotowania (z zachowaniem wszystkich środków ostrożności) do rozpoczęcia akcji w stosunku do Polaków z otwartą gruźlicą.

1 maja do 20 lipca 1942

Wprowadzono okresowy zakaz kupna przez Polaków niektórych warzyw: ogórków, fasoli, kapusty włoskiej i pomidorów.

Lata 1940-1943. Hale Tanfaniego. Obecnie plac Piastowski.

4-15 maja

Do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem wywieziono 10 914 mieszkańców getta. Głównie byli to Żydzi z Europy Zachodniej, przywiezieni do getta w październiku i w listopadzie 1941 roku.

Przeczytaj w baedekerze:

LITZMANNSTADT GETTO - STACJA PRZEŁADUNKOWA RADEGAST (baedekerlodz.blogspot.com)

W drodze na stację Radegast. W głębi, po lewo kościół pw. Opatrzności Bożej.

Przeczytaj w baedekerze:

LITZMANNSTADT GETTO - październik 1941 - Żydzi z Europy (baedekerlodz.blogspot.com)

Ta walizka była własnością Anni i Ericha Schwarz (prawdopodobnie byli małżeństwem). Przyjechali transportem z Wiednia w dniu 29 października 1941 roku do getta łódzkiego, gdzie zostali zameldowani przy ulicy Brzezińskiej 35/11. Zgodnie z danymi na listach transportowych Anni (ur. 1910) była krawcową, zaś Erich (ur. 1894) był technikiem maszyn. Zostali wywiezieni do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem 14 maja 1942 roku. Kufer został znaleziony na strychu jednej z kamienic przy ulicy Organizacji WiN.

6 maja

Kronika getta łódzkiego:

Również dzisiejszy trzeci - jak zwykle składający się z tysiąca osób - transport wysiedlonych z getta zachodnioeuropejskich Żydów pozbawiony został całkowicie bagaży. Opowiadają o tragicznych przejściach, gdzie przeżyli wysiedleni tuż przed wejściem do pociągu. Warta wydała rozkaz odstąpienia od pociągu na 5 krokó wstecz i następnie rzucenia na ziemię wszystkich pakunków, nie tylko plecaków i walizek, lecz i ręcznych paczuszek, torebek itd. Wolno było jedynie zachować chleb.

ok. 15 maja

Kierownictwo komunistycznej organizacji Front Walki za Naszą i Waszą Wolność podjęło uchwałę o wstąpieniu do Polskiej Partii Robotniczej (PPR). Sekretarzem Komitetu Obwodowego PPR został Ignacy Loga-Sowiński, Komitetu Łódzkiego - Czesław Szymański.

Ignacy Loga-Sowiński (1914-1992)

- polski działacz związkowy i polityk. Członek Biura Politycznego KC PZPR (1956-1971), poseł do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz Sejm PRL II, III, IV i V kadencji, członek (1957-1965) i zastępca przewodniczącego Rady Państwa (1965-1971).

(źródło: https://pl.wikipedia.org/)

15 maja - 1 czerwca

Zabroniono Polakom kupować ziemniaki.

19 maja

Na ulicy Jeleniej (Perlhuhnweg) został zastrzelony przez policjanta uciekinier z robót przymusowych - Herman Rzepecki.

20 maja

Prezes rejencji, Friedrich Übelhör zaproponował, aby Polacy w Kraju Warty do końca wojny nie mogli zawierać małżeństw i zostali oznakowani na wzór Żydów.

Fotografia wykonana w łódzkim atelier fotograficznym "A.A. Bielski".

(źródło: http://ot-foto.blogspot.com/)

Już 10 września 1941 roku namiestnik, Arthur Greiser, wydał zarządzenie podwyższające granicę wieku umożliwiającą zawieranie małżeństw przez Polaków - dla mężczyzn 28 lat, dla kobiet 25 lat. Sprawie tej nadano rangę polityczną i nie dopuszczano żadnych ustępstw.

Urząd Namiestnika w jednym z pism przestrzegał:

Pod rzadnym warunkiem nie możemy jednak robić ustępstw tam, gdzie chodzi o zasady naszej polityki (...) o wyżej wymienioną biologiczną rozprawę, a przede wszystkim, gdy chodzi o to, by Polacy mieli mniej dzieci aniżeli my.

Decyzja ta zaowocowała w Kraju Warty i w samej Łodzi bardzo znacznym spadkiem liczby zawieranych małżeństw przez Polaków oraz wzrostem urodzeń nieślubnych dzieci. W Łodzi w okresie okupacji na świat przychodziło 19%-24% nieślubnych dzieci, przed wojną kilka procent.

23 maja

W wyniku donosu konfidenta gestapo aresztowano w Będkowie Józefa Mierzyńskiego. Po jednodniowej rozprawie, 29 maja skazano go na karę śmierci przez powieszenie. Najprawdopodobniej Józef Mierzyński został zakatowany już podczas przesłuchania.

O Józefie Mierzyńskim przeczytaj w baedekerze:

Masowy mord niemiecki w Zgierzu. 20 marca 1942 roku. (baedekerlodz.blogspot.com)

Sierżant WP Józef Mierzyński z żoną Joanną

(zbiory Muzeum Miasta Zgierza)

23 maja

Otwarto ponownie Ogród Zoologiczny, do którego zakupiono zwierzęta ze spalonego cyrku.

Ogród Zoologiczny w Łodzi (Trierpark) 1942-1945.

(zbiory WBP)

26 maja

W ośrodku zagłady w Chełmnie nad nerem zgromadzono 370 wagonów z odzieżą i bielizną po zamordowanych Żydach. Z biżuterii i monet odebranych Żydom w obozie zagłady wykonano w fabryce w Chodzieży srebrną zastawę dla Arthura Greisera.

Komendant Okręgu ppłk Stanisław Juszczakiewicz, oddelegowany przez Komendę Główną AK przekazał dowództwo płk Ludwikowi Czyżewskiemu, pseudonim "Julian".

ppłk Stanisław Juszczakiewicz płk Ludwik Czyżewski

Przekazanie odbyło się najpierw w Warszawie, później w Łodzi, w mieszkaniu pani Rajpoldowej przy ulicy Żeligowskiego 13 (Gneisenaustrasse). Ze względów bezpieczeństwa płk Ludwik Czyżewski przebywał głównie w WArszawie, gdzie zorganizował prawie cały swój sztab. W Łodzi pozostali mjr Zygmunt Janke i por. Benedykt Siegmüller-Młynarski, pseudonim "Benek" - szef łączności konspiracyjnej.