wtorek, 11 lipca 2023

PIOTRKOWSKA 88. Dawna kamienica Berka Grzywacza.


Kamienica nie należy do tych najpiękniejszych przy ulicy Piotrkowskiej. Ale ma bardzo ciekawą historię.
Na mocy Protokołu Deklaracyjnego, spisanego w 1838 roku plac przy dzisiejszej Piotrkowskiej 88 (nr hipoteczny 520) objął tkacz przybyły z Czech, August Langer. Nowy właściciel zobowiązał się do utrzymywania w ciągłym ruchu fabryki bawełniano płócienniczej, składającej się z pięciu warsztatów, przy której czterech czeladników użytych będzie, oraz do wystawienia drewnianego domu.
Przeczytaj w baedekerze:

W 1855 roku Langer sprzedał nieruchomość Karolowi Gottiebowi Keilichowi.
Przeczytaj w baedekerze:

Na froncie Piotrkowskiej stał w tym czasie drewniany dom mieszkalny. Prawdopodobnie na początku lat 80. XIX wieku, kiedy nieruchomość należała do F. Kaliskiego, wystawiono kamienicę frontową. Budynek wybudowano szybko i... tanio.

"Dziennik Łódzki", rok 1884.

"Dziennik Łódzki", rok 1885.

Kilka razy zaprószono w kamienicy ogień, w 1885 roku... dość skutecznie. Poniżej kilka słów z informacji prasowej dotyczącej pożaru, jaki strawił budynek w 1885 roku:
"Kto dobrze zna ogromny ten budynek, na fuszerkę zbudowany (w razie deszczu przez sufity przeciekała woda), pełen ciemnych zaułków i wązkich korytarzy, z drewnianemi przegrodami, a którego sufity na wszystkich piętrach uginały się pod krokami pojedynczej osoby ..."
Nieruchomość Kaliskiego, obciążoną hipoteką na rzecz Towarzystwa Kredytowego, została wystawiona na licytację po pożarze. Nabywca znalazł się dopiero rok później, był nim Ludwik Meyer. W tym samym czasie Meyer wykupił grunt działki.

Ludwik Meyer (1841-1911)
Przeczytaj w baedekerze:


W 1887 roku Ludwik Meyer wystawił nową, trzypiętrową kamienicę frontową, wraz z oficynami.

"Dziennik Łódzki", rok 1891.

"Führer durch Łodz", 1893.

"Łodzianin", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1899.

Na początku lat 90. XIX wieku posesja przy Piotrkowskiej 88 przeszła w ręce Berka Grzywacza (od 1905 roku także jego żony Chai), później przedstawicieli rodzin Grzywacz i Trunk.


"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1907.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1912.


Taryfa domów z 1920 roku nadal wymienia Chaję Grzywacz i Bajlę Trunk jako właścicielki kamienicy.

Informator m. Łodzi z kalendarzem, rok 1920.


W podwórku przy Piotrkowskiej 88 znajduje się przepiękna drewniana konstrukcja nad bramą. Tak naprawdę jest to kuczka. Cóż to takiego?


Kuczka (sukka (hebr סוכה) – szałas budowany w święto Sukkot, także altanka lub drewniany ganek przy bożnicy, służący do obchodów tego święta.


Kuczki mają przypominać Żydom, w jakich warunkach musieli mieszkać w czasie wędrówki z Egiptu. Ortodoksyjni Żydzi mieszkają w nich przez cały czas podczas tych świąt (siedem dni), a umiarkowani ortodoksi i reformowani korzystają z nich tylko w czasie modlitw przy synagogach. Szałasy przystraja się owocami z Izraela. Kuczki to pierwotnie szałasy budowane z gałęzi lub desek, jednakże ze względu na nasz klimat przybrały formę altanek.


W Łodzi możemy odnaleźć kilka kuczek - jednak ta w podwórzu przy Piotrkowskiej 88 należy do najciekawszych. Dodatkowo jej dach otwiera się na boki za pomocą specjalnego mechanizmu.

Przechodząc przez podwórko dochodzimy do drugiej bramy, kolejne podwórko prowadzi nas do budynków przy ulicy Sienkiewicza (dawna Mikołajewska).


Przy Piotrkowskiej 88 mieścił się pierwszy łódzki zakład naprawczy sprzętów gospodarstwa domowego A. Karo. Firma wykonywała także różnego rodzaju roboty blacharskie.

"Rozwój", rok 1900.

"Rozwój", rok 1900.

"Goniec Łódzki", rok 1903.

Spis wystawców i okazów Wystawy Higieniczno-Spożywczej w Łodzi, rok 1903.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1906.

Posiadał tutaj swój kantor ekspozycyjno-transportowy Józef Lwow.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1900.


W roku 1906 przy ulicy Długiej 81 (dziś ulica Gdańska) Józef Lwow wybudował dom z oficyną, a tuż obok niego kantor, którego przedłużeniem był magazyn. Właściciel zajmował się ekspedycją i handlem towarami.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1910.

Firma rozwijała się dynamicznie. Jeszcze w latach 1906-1907 miała swoją siedzibę przy ulicy Mikołajewskiej 28 (dzisiaj ulica Sienkiewicza). 

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1909.

Józef Lwow został przedstawicielem Towarzystwa Żeglugi Parowej "Kaukaz i Merkury"(najprawdopodobniej od ok. 1908 roku), firma funkcjonowała przy ulicy Długiej 81, posiadała składy towarowe i kantor ekspedycyjno-towarowy.

Kalendarz Informator, rok 1924.

Firma funkcjonowała jeszcze w okresie międzywojennym. Posiadała swoje przedstawicielstwo także przy ulicy Piotrkowskiej 55.
Przeczytaj w baedekerze:
Dawny dom mieszkalny i kantor Józefa Lwowa. (baedekerlodz.blogspot.com)


Od 1910 roku przy Piotrkowskiej 88 mieściła się Warszawska fabryka gorsetów "Francoise".

Kalendarz Handlowo-Przemysłowy m. Łodzi, rok 1910.

Informator Handlowo-Przemysłowy, rok 1911.

Informator Handlowo-Przemysłowy, rok 1912.

Informator Handlowo-Przemysłowy, rok 1913.
Przeczytaj w baedekerze:
baedeker łódzki: Łodzianka w.... gorsecie. (baedekerlodz.blogspot.com)


W kamienicy mieszkał brat matki Juliana Tuwima, znany łódzki lekarz Izydor Krukowski.
W okresie międzywojennym miał tu swój gabinet dentysta Józef Halpern.

"Głos Poranny", rok 1933.

....i doktor Maria Lewinsonowa, specjalizująca się w leczeniu chorób skórnych i wenerycznych:

"Głos Poranny", rok 1936.

"Głos Poranny", rok 1936.

"Głos Poranny", rok 1939.


W 1929 roku firma "Photomaton" zainstalowała przy Piotrkowskiej 88 prototyp kabiny do wykonywania zdjęć przez samych klientów. 

"Echo", rok 1929.

"Głos Poranny", rok 1930.

W latach 30. XX stulecia mieścił się tutaj sklep Karola Jankowskiego będący składem wyrobów fabryki sukna z Bielska.

"Głos Poranny", rok 1936.

"Głos Poranny", rok 1936.

"Głos Poranny", rok 1937.

"Ilustrowana Republika", rok 1937.

W latach 20. i 30. XX wieku prowadziła tu swój elegancki i znany w Łodzi salon mód Róża Syrkisowa.

"Ilustrowana Republika". rok 1925.

"Głos Poranny", ro 1929.

"Głos Poranny", rok 1930.

"Głos Poranny", rok 1931.

"Głos Poranny", rok 1931.

"Głos Poranny", rok 1931.

"Ilustrowana Republika", rok 1932.

"Głos Poranny", rok 1935.

"Głos Poranny", rok 1937.


W latach 30. XX stulecia przy Piotrkowskiej 88 umieścił się salon samochodowy i skład fabryczny "Skody".

"Głos Poranny", rok 1930.

"Głos Poranny", rok 1930.

"Głos Poranny", rok 1930.


Inne firmy, sklepy i magazyny mieszczące się niegdyś przy ulicy Piotrkowskiej 88:

"Dziennik Łódzki", rok 1884.
(dawna numeracja ulicy Piotrkowskiej: nr.520 to dzisiejszy nr. 88,
przeczytaj w baedekerze:

"Dziennik Łódzki", rok 1892.

"Łodzianin", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1893.

"Rozwój", rok 1897.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1900.

"Rozwój", rok 1900.

"Nowy Kurier Łódzki", rok 1912.

"Gazeta Łódzka", rok 1913.

Informator Handlowo-Przemysłowy, rok 1913.

Informator Handlowo-Przemysłowy, rok 1914.

"Rozwój", rok 1914.

"Rozwój", rok 1919.

Informator m. Łodzi z kalendarzem, rok 1920.

Informator m. Łodzi z kalendarzem, rok 1920.

Kalendarz Informator na rok 1923.

"Republika", rok 1924.

"Republika", 1924.

"Ilustrowana Republika", rok 1925.

"Republika", 1924.

"Republika", 1924.

"Republika", 1924.


Kalendarz Informacyjny, rok 1923.

"Ilustrowana Republika", rok 1926.

"Ilustrowana Republika", rok 1926.

"Ilustrowana Republika", rok 1928.

"Łódzki Głos Obywatelski", rok 1938.

"Ilustrowana Republika", rok 1927.

"Ilustrowana Republika", rok 1928.

"Ilustrowana Republika", rok 1928.

"Ilustrowana Republika", rok 1929.

"Głos Poranny", rok 1929.

"Głos Poranny", rok 1930.

"Głos Poranny", rok 1936.

"Głos Poranny", rok 1938.

"Głos Poranny", rok 1937.

"Głos Poranny", rok 1937.

"Głos Poranny", rok 1937.

"Głos Poranny", rok 1937.

"Ilustrowana Republika", rok 1937.

"Głos Poranny", rok 1939.


Po II wojnie światowej:

"Dziennik Łódzki", rok 1945.

"Dziennik Łódzki", rok 1945.

"Dziennik Łódzki", rok 1946.

"Dziennik Łódzki", rok 1947.

"Dziennik Łódzki", rok 1946.

"Dziennik Łódzki", rok 1946.

"Dziennik Łódzki", rok 1948.

"Dziennik Łódzki", rok 1948.

"Dziennik Łódzki", rok 1947.

"Dziennik Łódzki", rok 1948.

"Dziennik Łódzki", rok 1985.

Mieści się tu jeden z najstarszych w Łodzi sklepów wyrobów skórzanych „Krokodyl”, a od 2020 roku popularny "Wish Sandwich".


Kamienica przy Piotrkowskiej 88 nie należy do tych najbardziej urodziwych, ale ma bardzo interesujące klatki schodowe i przejście bramne:


Na zakończenie sensacyjnie:

"Dziennik Łódzki", rok 1885.

"Dziennik Łódzki", rok 1885.

"Dziennik Łódzki", rok 1885.

"Rozwój", rok 1924.


źródła:

"Rozwój", rok 1906.

"Rozwój", rok 1910.

Fot. archiwalne pochodzą ze zbiorów Cyfrowej Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego i Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi.

Fot. współczesne Monika Czechowicz

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz