baedeker łódzki: Muzeum „Dętka”

Kanał pod placem Wolności nazwany przez pracowników Zakładów Wodociągów i Kanalizacji „dętką”, to podziemny, owalny zbiornik na wodę, wybudowany w 1926 roku z myślą o płukaniu sieci kanalizacyjnej w centrum miasta. Ma ponad 142 metry długości i mieści ok. 300 metrów sześciennych wody. Jest połączony zasuwami ze zbiegającymi się przy placu Wolności kilkoma kanałami. Jeśli trzeba było oczyścić któryś z nich, „dętkę” napełniano wodą i po otwarciu odpowiedniej zasuwy spuszczano ją do jednego z kanałów.

Dziś zbiornik pod placem Wolności to budowla zabytkowa, bo sieć kanalizacyjną czyszczą specjalnie do tego przygotowane samochody. Dlatego „dętka”, utrzymana w doskonałym stanie technicznym, mogła stać się atrakcją turystyczną Łodzi. Udostępnienie jej zwiedzającym zaproponował Łódzki Zakład Wodociągów i Kanalizacji.

Projekt adaptacji „dętki” wykonał Krzysztof Wardecki, wystawę w kanale, który dziś jest częścią Muzeum Historii Miasta Łodzi przygotował znany artysta Robert Kuśmirowski, we współpracy z pracownią mesign studio.

"Nowiny", rok 1924.

Budowę kanalizacji w Łodzi rozpoczęto w 1925 roku. Pracami kierował inżynier Stefan Skrzywan.

Stefan Skrzywan, urodził się w Odessie w 1876 roku – inżynier technolog, twórca kanalizacji w Łodzi.

"Panorama", ilustrowany dodatek tygodniowy "Republiki", rok 1925.

Kanały budowano według projektu Williama Heerleina Lindleya, który wykorzystał położenie topograficzne Łodzi – od strony północno-wschodnich wzniesień w rejonie Nowosolnej i Stoków teren miasta opada stopniowo w kierunku południowo-zachodnim do doliny Neru (różnice poziomów w skrajnych punktach przekraczają 100 metrów). To właśnie pozwoliło na zaprojektowanie i zbudowanie przejrzystej sieci kanałów, odprowadzających ścieki grawitacyjne do oczyszczalni, którą zaczęto wznosić na Lublinku w 1932 roku.

"Rozwój", rok 1926.

W pierwszym etapie budowano kanalizację na obszarze między ulicami Żeromskiego, Legionów i Pomorską, Kopcińskiego i placem Niepodległości. Pierwszy miejski budynek przyłączono do kanalizacji w 1927 roku.

"Głos Poranny", rok 1929.

Do wybuchu II wojny światowej wybudowano w Łodzi ponad 100 kilometrów głównie dużych, murowanych kanałów, przyłączono do nich 2709 nieruchomości, z kanalizacji korzystała wtedy jedna trzecia mieszkańców miasta.