baedeker łódzki: lipca 2024

wtorek, 30 lipca 2024

... na letniskach 😮

"Ilustrowana Republika", rok 1927.

(zbiory Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi)

"Ilustrowana Republika", rok 1927.

(zbiory Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi)

Fot. Monika Czechowicz

poniedziałek, 29 lipca 2024

"Modowe męki" dawnych łodzian w upalne dni 🌞🌞🌞

"Ilustrowana Republika", rok 1927.

(zbiory Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi)

Fot. Monika Czechowicz

REGION/ Muzeum w Osadzie Dwa Młyny.

Osada Dwa Młyny to kompleks dwóch drewnianych budynków położonych obok miejscowości Ldzań, w pobliżu pięknego rozlewiska rzeki Grabi. Pierwsza wzmianka o osadzie pojawia się już w kronikach Jana Długosza z 1568 roku. To jeden z największych drewnianych młynów w Polsce oraz jeden z najlepiej zachowanych w Europie Środkowej kompleks dwóch młynów wodnych.

W odpowiedzi na prośby licznych sympatyków tego miejsca, została przekształcona w muzeum. Patronem muzeum jest Jan Radgowski, wskrzesiciel idei odbudowy osady młyńskiej w dolinie rzeki Grabi.

Jan Radgowski, artysta plastyk, ceniony konserwator zabytków w 2008 roku wraz z rodziną nabył oba młyny i związał swoje życie z piękną okolicą w dolinie rzeki Grabi. Od tamtej pory zaangażował się w odbudowę zapomnianego kompleksu.

Jan Radgowski Zmarł w 2022 roku w wieku 66 lat. Jego marzenie jest kontynuowane przez rodzinę, która rozwija kompleks oraz przylegającą do niego infrastrukturę. Dzięki temu powstało unikatowe miejsce w regionie województwa łódzkiego, które jest bardzo cenione przez społeczność lokalną.

Muzeum prezentuje dziedzictwo ziemi łódzkiej oraz regionu.

Do dyspozycji zwiedzających jest jeden z najstarszych w Polsce zabytkowych młynów wodno-elektrycznych. Podziwiać można unikatową drewnianą konstrukcję oraz zaawansowane mechanizmy z przełomu XIX i XX wieku.

Ponadto sympatycy oraz pasjonaci mogą podziwiać różne obiekty sztuki użytkowej, mające zastosowanie już od XVII wieku, eksponaty ceramiczne, rzeźby oraz inne przedmioty zabytkowe.

Muzeum zostało otwarte 2 lipca 2024 roku.

Źródło:
Życie Pabianic (zyciepabianic.pl)

Fot. Monika Czechowicz

MAPA GOOGLE

wtorek, 23 lipca 2024

Modernistyczny budynek przy al. Kościuszki 57.

Budynek dawnego Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych przy al. Kościuszki 57.

Instytucja ta, powołana do życia w 1927 roku miała na celu upowszechnienie nowoczesnego systemu ubezpieczeniowego na terenie kraju.

"Kurier Łódzki", rok 1927.

Budynek PZU (wówczas Powszechny Zakład Ubezpieczeń Wzajemnych) został zaprojektowany w 1929 roku jako jednobryłowy i wolnostojący. Autorem projektu struktury konstrukcyjnej był Stefan Bryła, profesor Politechniki Lwowskiej, a wykonawcą budowy łódzkie Przedsiębiorstwo Konstrukcyjne z siedzibą przy alei Kościuszki 1. Funkcję kierownika budowy pełnił inżynier Franciszek Karpiński. Budowę rozpoczętą w 1929 roku zakończono już w 1930. Podczas wznoszenia gmachu zmieniono pierwotne plany i zamiast poddasza powstało dodatkowe piętro, co zwiększyło wysokość budynku o prawie 3 metry. W 1932 roku od frontu dobudowano czterokondygnacyjne części boczne uzupełniające linię pierzei.

Stefan Władysław Bryła (1886-1943)

- polski inżynier budowlany, pionier praktycznego zastosowania spawalnictwa oraz konstrukcji spawanych, polityk lwowskiej chadecji i poseł na Sejm II RP.

(źródło fotografii: Stefan Bryła – Wikipedia, wolna encyklopedia)

Stefan Bryła pracował na budowach w Niemczech, Francji, Anglii, Kanadzie i USA. W latach 1915-1917 był wykładowcą Polskiego Kolegium Uniwersyteckiego w Kijowie.

W 1918 roku uczestniczył w walkach o Lwów, a w latach 1919-1920 brał udział w obronie Warszawy. Od 1921 roku wykładał budowę mostów na Politechnice Lwowskiej, a od 1934 budownictwo na Politechnice Warszawskiej, gdzie w latach 1938-1939 był dziekanem Wydziału Architektury. W 1928 roku opracował dla Ministra Robót Publicznych pierwsze na świecie przepisy spawania konstrukcji stalowych w budownictwie. Stały się one wzorem dla podobnych przepisów w innych krajach. Autor lub konsultant wielu konstrukcji w tej technologii, między innymi pierwszego na świecie drogowego mostu na rzece Słudwi w Murzycach pod Łowiczem (oddany do użytku 12 sierpnia 1929 roku, przyjeżdżali wówczas oglądać go inżynierowie m.in. z Francji i Niemiec) i wieżowca "Prudential" w Warszawie (1933). W 1929 roku został powołany na członka Stałej Międzynarodowej Komisji Mostów i Konstrukcji Inżynierskich. Był także członkiem Akademii Nauk Technicznych i współzałożycielem Polskiego Związku Inżynierów Budowlanych. Napisał ok. 250 prac naukowych, podręczników i artykułów. Był cenionym inżynierem oraz teoretykiem spawalnictwa o międzynarodowym uznaniu; współpracował m.in. przy budowie wieżowców w USA - np. Woolworth Building w Nowym Jorku (wówczas najwyższego budynku na świecie).

Od 1939 roku, w czasie okupacji niemieckiej pełnił funkcję dziekana tajnego Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. W strukturach podziemnego państwa polskiego w Biurze Delegata Rządu na Kraj był szefem komórki Robót Publicznych i Odbudowy. Opracował w nim m.in. 10-letni plan powojennej odbudowy Polski ze zniszczeń wojennych oraz instrukcję dla Kedywu (AK): Jak niszczyć stalowe mosty. Za organizowanie tajnego nauczania został wraz z całą rodziną aresztowany przez Niemców (16 listopada 1943 roku). Przebywał na Pawiaku. Został rozstrzelany 3 grudnia 1943 roku w ulicznej egzekucji. Jego symboliczny grób znajduje się na "Starych Powązkach".

"Ilustrowana Republika", rok 1935.

Budowa gmachu, rozpoczęta w 1929 roku została zakończona w roku 1930. Jest to siedmiopiętrowy budynek, wysoki na 32 m - drugi obok hotelu Savoy tak wysoki wówczas obiekt w mieście. Budowla, podobnie jak inne w centrum Łodzi, powstała na dość wąskiej działce i zapewne to wymusiło jej "strzelistość".

"Panorama", ilustracja tygodniowa, rok 1931.

Dwie boczne, trzypiętrowe części wspierają środkową siedmiopiętrową bryłę o trójkątnym zaostrzonym zarysie. Architektura budynku wpisuje się w ówczesny nurt dążenia do prostoty formy i funkcjonalności wewnętrznych rozwiązań. W ten sposób powstał jeden z najbardziej udanych obiektów architektury modernistycznej w naszym mieście.

Al. Kościuszki 57. Dzisiaj budynek I Inspektoratu PZU S.A

Fot. Monika Czechowicz

Fot. archiwalne ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi

oraz strony:

Stefan Bryła – Wikipedia, wolna encyklopedia

źródła:

Dariusz Kędzierski. Ulice Łodzi.

Stefan Bryła – Wikipedia, wolna encyklopedia

Gmach PZU w Łodzi – Wikipedia, wolna encyklopedia

MAPA GOOGLE

środa, 17 lipca 2024

Krośniewice i dawny pałac rodziny Rembielińskich.

Krośniewice - nieduże miasto na zachodnim krańcu województwa łódzkiego przyczyniło się poniekąd do rozwoju jego stolicy. Tutaj bowiem żył i gospodarował Rajmund Rembieliński - pomysłodawca oraz twórca przemysłowej Łodzi.

Rajmund Jacek Rembieliński (1775-1841)

- polski działacz polityczny i gospodarczy w okresie Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego, oficer Wojska Polskiego, nadzwyczajny radca stanu Królestwa Polskiego w 1828 roku, prezes Deputacji Administracji Części Departamentu Białostockiego w Łomży w 1808, prefekt płocki, prezes Komisji Województwa Mazowieckiego, poseł na Sejm i marszałek; właściciel ziemski, między innymi Jedwabnego i Krośniewic, wolnomularz.

Przeczytaj w baedekerze:

W HOŁDZIE DLA RAJMUNDA REMBIELIŃSKIEGO (baedekerlodz.blogspot.com)

Niestety pałac, w którym mieszkali potomkowie Rajmunda Rembielińskiego, wraz z okalającym ich piękną niegdyś siedzibę parkiem, z roku na rok popada w coraz większą ruinę...

Krośniewice do 1864 roku, w którym zostały uwłaszczone, były miastem prywatnym zależnym od dziedzica, posiadającym jednak własny samorząd. Od drugiej połowy XV wieku do połowy XVIII wieku były własnością rodu Szczawińskich herbu Prawdzic. W 1730 roku kupił je Kazimierz Włostkowski herbu Ciołek, po nim Karol Sariusz Gomoliński herbu Jelita, a pod koniec XVIII wieku Stanisław Opacki, chorąży ziemi wiskiej. Po jego śmierci w 1797 roku majątek odziedziczyła jego córka Agnieszka, która poślubiła Rajmunda Rembielińskiego herbu Lubicz - pułkownika wojsk polskich, prezesa Komisji Województwa Mazowieckiego, Radcę Stanu, Marszałka Izby Poselskiej. Ukończył on Szkołę Rycerską, brał udział w powstaniu kościuszkowskim. Organizował administrację w Łomży i Białymstoku w okresie Księstwa Warszawskiego. W 1808 roku objął stanowisko prefekta departamentu płockiego. W 1809 roku został powołany przez księcia Józefa Poniatowskiego na głównego intendenta wojsk polskich.

Małżonkowie nie doczekali się potomstwa i wzięli rozwód. Rembieliński odkupił od żony majątek w Krośniewicach. Ożenił się powtórnie, z Antoniną Weltz. Z tego małżeństwa miał dwóch synów - Aleksandra Ireneusza Adama i Eugeniusza.

Rembieliński rozpoczął intensywne prace nad uprzemysłowieniem kraju. To on był autorem pomysłu na utworzenie okręgu przemysłu włókienniczego w Łodzi. Dbał o rozwój przemysłu i rolnictwa także w swoim majątku. W latach 20. XIX wieku wybudował w Krośniewicach okazały zajazd, młyn parowy, piekarnię, tartaki, cegielnię oraz stację pocztową. Zmarł w 1841 roku.

"Geografja Królestwa Polskiego: podług najnowszych źródeł/ skreślona przez B. Kołodzińskiego. 1863".

W XIX wieku Krośniewice stały się niewielkim ośrodkiem przemysłowym i dość szybko się rozwijały. Powstała tu m.in. fabryka tytoniu, gorzelnia i garbarnia. W 1870 roku, podobnie jak wiele innych małych miasteczek województwa łódzkiego, straciły prawa miejskie wskutek represji carskich po powstaniu styczniowym (prawa miejskie odzyskały dopiero w 1926 roku, czyli w czasach II Rzeczypospolitej).

Pałac w Krośniewicach, początek XX wieku (lata 1910-1915).

(źródło fotografii: Pałac Rembielińskich, Krośniewice - (fotopolska.eu)

Na mocy testamentu Rajmunda Rembielińskiego Krośniewice odziedziczył jego syn Aleksander Rembieliński. Ożenił się on z Pelagią Cecylią z hr. Zamoyskich. To dla niej, w 1870 roku, Aleksander Rembieliński wybudował pałac. Po jego śmierci w 1872 roku Pelagia ponownie wyszła za mąż za Ksawerego hr. Branickiego i zamieszkała w jego zamku w Montresori w Paryżu. Majątek przejął jej syn Konstanty Władysław Stefan Rembieliński, a po jego śmierci w 1933 roku jego dzieci.

Krośniewice w rękach Rembielińskich były do 1945 roku. Po wojnie w pałacu mieściła się szkoła podstawowa, a do 2010 roku gimnazjum, które przeniosło się do nowo powstałego budynku.

Pałac w Krośniewicach w czasach, gdy pełnił funkcję szkoły podstawowej (lata 1960-1970).

Fot. Jan Korpal

(źródło fotografii: Pałac Rembielińskich, ul. Toruńska, Krośniewice - zdjęcia (polska-org.pl)

Później władze gminy chciały wyremontować pałac wraz z rewitalizacją całego parku. Gmina pozyskała już nawet pieniądze na ten cel z dotacji z Unii Europejskiej, ale od 2011 roku toczy się proces związany z próbą odzyskania majątku przez jego spadkobierców i wszelkie remonty zostały zawieszone.

Pałac w Krośniewicach wybudowany został w 1870 roku. Jest to budynek murowany z cegły i obłożony czerwoną cegiełką, na planie prostokąta, podpiwniczony, piętrowy.

Pierwotnie zawierał mieszkalne poddasze przykryte dachem mansardowym, jednak w latach 50. XX wieku pożar zniszczył poddasze i dach, które nie zostały odbudowane. Budynek nakryto dachem pulpitowym.

Lico budynku z czerwonej cegły kontrastuje z otynkowanymi boniowanymi narożnikami.

Zespół pałacowo-parkowy dawnych właścicieli miasta Krośniewice.

Uchwała Nr LXXXVI/495/24 z dnia 2 lutego 2024 r. (lodzkie.eu)

Pałac otacza rozległy (17 hektarów) park krajobrazowy, który nadal jest bardzo piękny.

Teren parku w Krośniewicach miał zostać uporządkowany.

Gmina Krośniewice pozyskała na ten cel dofinansowanie z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków.

Wstępne prace zostały wykonane, ale niestety, podobnie jak w pałacu działania porządkowe w parku zostały zawieszone najprawdopodobniej w związku ze wspomnianym już toczącym się procesem związanym z próbą odzyskania majątku przez potomków rodziny Rembielińskich.