Do historii przeszła jako miss igrzysk olimpijskich w Berlinie w 1936 roku i ta, która potrafiła ironizować w rozmowie z Adolfem Hitlerem. Dzięki zdjęciu, na którym uwieczniono ją z kanclerzem III Rzeszy, uratowała życie kilkuset osób. Mawiała: Żyje się nie dla siebie, ale dla innych.
Słynne zdjęcie Marii Kwaśniewskiej z niemieckimi sportsmenkami i Hitlerem, Berlin 1936.
Urodziła się w Łodzi w 1913 roku. Pochodziła z rodziny inteligenckiej, uczęszczała do prywatnego żeńskiego Gimnazjum Romany Sobolewskiej-Konopczyńskiej przy ulicy Gdańskiej.
"Republika", rok 1928.
"Hasło Łódzkie", rok 1930.
Budynek dawnego gimnazjum przy ulicy Gdańskiej 90.
To właśnie w tej szkole po raz pierwszy zauważono jej niezwykły talent sportowy. Podczas zawodów w skoku w dal patrzyła na starsze zawodniczki. Wreszcie sama postanowiła spontanicznie spróbować swych sił. Zupełnie nieprzygotowana, ubrana w szkolny mundurek i pantofle, a nie tenisówki, skoczyła ponad 4 metry. Nauczyciel gimnastyki, Ludwik Szumlewski, zachwycił się jej talentem i przekonał do podjęcia bardziej profesjonalnych treningów. Wkrótce rozpoczęła karierę w Harcerskim Klubie Sportowym w Łodzi. Starszy brat Eugeniusz przekonał ją, że warto uprawiać sport w Łódzkim Klubie Sportowym (trenowała tam w latach 1927-1939).
"Hasło Łódzkie", rok 1928.
Maria Kwaśniewska w pięcioboju kobiecym, rok 1934.
"Ilustracja Łódzka", dodatek tygodniowy "Republiki", rok 1935.
"Ilustracja Łódzka", dodatek tygodniowy "Republiki", rok 1935.
"Głos Poranny", rok 1936.
"Głos Poranny", rok 1936.
To właśnie dla ŁKS-u wywalczyła pierwszy olimpijski medal w jego historii - brązowy w rzucie oszczepem na olimpiadzie w Berlinie w 1936 roku.
Berlin, rok 1936.
Oprócz tego została miss olimpiady, a kadry swojego filmu "Olimpiada", dokumentującego te zawody, poświęciła jej słynna Leni Riefenstahl. Pokazała Kwaśniewską z jej numerem 552 i orłem na piersi.
Leni Riefenstahl, Berlin Olympiad, 1936.
(źródło: YouTube.pl)
Wraz z Niemkami - złotą i srebrną medalistką w rzucie oszczepem - została zaproszona do loży Adolfa Hitlera. Ten miał powiedzieć: Gratuluję małej Polce (miała 165 cm wzrostu, ważyła 56 kg), co ona zripostowała słowami: Nie czuję się mniejsza od pana - była to aluzja osobista i polityczna.
"Głos Poranny", rok 1936.
"Głos Poranny", 3 sierpnia 1936 roku.
"Głos Poranny", rok 1936.
"Głos Poranny", rok 1936.
Ślub lekkoatletki w Łodzi, rok 1937. Maria Kwaśniewska z mężem po uroczystości w towarzystwie lekkoatletki Jadwigi Wajsówny (w jasnym płaszczu po prawej)
Zbiory NAC
"Głos Poranny", rok 1937.
"Głos Poranny", rok 1937.
Wkrótce wybuchła wojna, która zastała ją we Włoszech. Ku zdumieniu wszystkich wróciła do Polski, gdzie bardzo szybko zaangażowała się w działalność konspiracyjną. Jej dom w Podkowie Leśnej był schronieniem dla osób poszukiwanych przez okupanta. Cały czas nosiła ze sobą zdjęcie z Hitlerem wykonane na olimpiadzie, trzymała je w kenkarcie. Po powstaniu warszawskim w Pruszkowie urządzono obóz dla zsyłanych warszawiaków. I to właśnie tam, pod tzw. barak chorych Kwaśniewska przychodziła ze swoim zdjęciem. Jego wartość była nieoceniona - wzbudzało podziw żandarmów, którzy oddawali kanclerzowi honory. Jednak to nie wszystko. Zdarzało się, że robiło ono na nich takie wrażenie, że czasami potrafili jednorazowo uwolnić nawet 150 osób!
W wywiadzie dla "Rzeczpospolitej" mówiła: Wyprowadzałam ludzi na zewnątrz do Pruszkowa, potem brałam do Podkowy, do domu. W moim domu miałam obóz przejściowy. Przewinęło się wiele osób, znanych i nieznanych. Mieszkała u mnie Ewa Szelburg-Zarembina, Stasio Dygat (…).
"Express Ilustrowany", rok 1946.
Chociaż wojna zabrała Marii Kwaśniewskiej-Maleszewskiej najlepsze lata kariery, to sport uprawiała jeszcze w pierwszych latach po jej zakończeniu. Reprezentowała Polskę na mistrzostwach Europy w Oslo w 1946 roku, oczywiście w swoich ulubionych dyscyplinach: rzucie oszczepem i pchnięciu kulą. W sumie 13 razy zdobyła mistrzostwo Polski w różnych dyscyplinach.
"Dziennik Łódzki", rok 1946.
Trzykrotnie wychodziła za mąż, urodziła dwoje dzieci. Syn Marek jest technikiem ogrodnictwa, córka Elżbieta mieszka w Wiedniu, jest menedżerem. Do końca życia Maria Kwaśniewska, a dożyła pięknego wieku 94 lat, bardzo lubiła wspominać Łódź, swoje rodzinne miasto. Niemal każdą wizytę kończyła w popularnej pizzerii "In Centro" przy ulicy Piotrkowskiej. Miała też wielki sentyment do ŁKS-u, w 1998 roku przyjechała na uroczystość jego 90-lecia. Spoczęła na Powązkach. Zgodnie z jej wolą w ostatnią drogę odprowadziło ją tylko sześć osób - najbliższa rodzina i Ewa Kłobukowska, znana sprinterka.
źródła:
Anna Kulik, Jacek Perzyński. Sekrety Łodzi. Część 1.
Fotografie pochodzą ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego oraz Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi.
Fot. współczesna Monika Czechowicz
Film YouTube.pl.
Przeczytaj jeszcze w baedekerze: