baedeker łódzki: Łódź sportowa

sobota, 1 lipca 2017

Łódź sportowa - atletyka.

Sport atletyczny (zapasy i dźwiganie ciężarów) dotarł do Łodzi u schyłku XIX wieku. Popisy mocarzy, zmagających się z ciężarami bądź w wręcz, były głównymi punktami programu licznych cyrków przyjeżdżających do Łodzi.

"Rozwój", rok 1909.

"Rozwój", rok 1913.

"Gazeta Łódzka", rok 1914.

"Rozwój", rok 1920.

Walki zapaśnicze i popisy siłowe cieszyły się dużym zainteresowaniem łodzian, stąd podejmowane były próby własnych umiejętności przez członków już istniejących stowarzyszeń sportowych.

Prekursorami łódzkiego atletyzmu byli członkowie III Oddziału Straży Ogniowej przy ulicy Mikołajewskiej 54 (dzisiaj ulica Sienkiewicza), którzy już od połowy 1896 roku, obok gimnastyki, współzawodniczyli między sobą w dźwiganiu ciężarów i walkach francuskich (zapaśniczych). Kontynuowali tę formę uprawiania sportu w założonym przez siebie w 1907 roku Łódzkim Stowarzyszeniu Gimnastycznym „Kraft” (Lodzer Turn-Verein „Kraft). Sport atletyczny był uprawiany wyłącznie w utworzonym w lipcu 1910 roku Łódzkim Stowarzyszeniu Atletów (Lodzer Athleten-Verein) z siedzibą przy ulicy Mikołajewskiej 40.

"Republika", reklama cyrku z 1925 roku.

"Republika", rok 1925.

Najsławniejszy polski atleta Władysław Pytlasiński popisywał się w cyrku Cinisellego.

Mistrz zapasów - Władysław Pytlasiński. Od jego nazwiska pochodzi "Memoriał Pytlasińskiego".

Później Pytlasińskiego zastąpił na arenach cyrkowych, znany na obu półkulach świata niezwyciężony zapaśnik Zbyszko (Stanisław) Cyganiewicz.

Dziennik Urzędowy Komisariatu Ludowego m. Łodzi, rok 1919.

"Rozwój", 1921.

"Rozwój", rok 1914.

Wśród łódzkich atletów okresu zaborów szczególne sukcesy osiągnęli: Hugo Müller, który reprezentował barwy Rosji na mistrzostwach Europy w 1912 roku, gdzie wywalczył I miejsce w zapasach w wadze piórkowej, oraz Wilhelm Dekert – wielokrotny mistrz Łodzi w amatorskich walkach wolnych (zapasach) w ringu w latach 1907-1911.

Kalendarz Informator na rok 1923.

Do polskich stowarzyszeń sportowych Łodzi okresu zaborów atletyka dotarła stosunkowo późno. Dopiero z chwilą zamieszkania w Łodzi w 1913 roku Władysława Pytlasińskiego – byłego zawodowego mistrza świata w walkach francuskich (w zapasach) z 1900 i 1904 roku – utworzona została w Towarzystwie Zwolenników Sportu grupa ciężkoatletów.

Władysław Pytlasiński, zapaśnik, trener. Ok.1930 - 1933.

Obok propagowania sportów ciężkoatletycznych, Władysław Pytlasiński utworzył w TWS grupę gimnastyki higieniczno-leczniczej dla osób starszych, w której również preferowano ćwiczenia siłowe, ale pod ścisłym nadzorem lekarzy.

Prezentacja zapaśników na arenie Cyrku Warszawskiego. Po prawej znany zapaśnik Władysław Pytlasiński, rok 1931.

"Rozwój", rok 1929.

"Express Wieczorny Ilustrowany", rok 1928.

"Ilustrowana Republika", rok 1930.

W okresie międzywojennym sport atletyczny cieszył się w Łodzi dużym zainteresowaniem – zwłaszcza w środowisku młodzieży robotniczej.

"Rozwój", rok 1929.

Silne sekcje atletyczne zostały utworzone początkowo w Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół” i Łódzkim Towarzystwie Gimnastycznym „Siła” oraz Żydowskim Towarzystwie Gimnastyczno-Sportowym „Bar-Kochba”.

"Rozwój", rok 1928.

Pokaz gimnastyczny Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół". Członkowie Towarzystwa podczas wykonywania akrobacji gimnastycznych. Ok.1919 – 1925.

"Express Wieczorny Ilustrowany", rok 1928.

"Głos Poranny", rok 1930.

Od początku lat trzydziestych atletyka była wręcz dominującym sportem w nowo założonych fabrycznych klubach sportowych: KS „Wima”, KS „IKP”, KP „Zjednoczone” oraz w jednosekcyjnym Polskim Towarzystwie Sportowym „Unja”.

"Głos Poranny", rok 1930.

Łącznie do 1939 roku w łódzkich stowarzyszeniach sportowych utworzonych zostało 19 sekcji atletycznych. Koordynatorem życia atletycznego w mieście był, założony w 1926 roku Łódzki Okręgowy Związek Atletyczny.

Funkcję prezesów zarządu ŁOZA pełnili: Oskar Dressler (1926-1930), Stefan Kopczyński (1933-1936), Aleksy Rżewski (1936-1938) oraz Stanisław Malinowski – w 1939 roku.

Mistrzostwa Polski w zapasach w Łodzi. Prezes Łódzkiego Okręgowego Związku Atletycznego Stefan Kopczyński dekoruje zapaśników. 1934.

"Głos Poranny", rok 1930.

Wyróżniającymi się ciężkoatletami Łodzi międzywojennej byli między innymi mistrzowie Polski: w dźwiganiu ciężarów Boruch Winnykamień, Leon Sztern, Juda Minc oraz Majer Weingarten (wszyscy z Żydowskiego Towarzystwa Sportowo-Gimnastycznego „Bar-Kochba”) oraz Tomasz Łaźny z Łódzkiego Towarzystwa Gimnastycznego „Siła”; w walkach francuskich (zapasach): Erwin Hinc, Bruno Cymmer (obaj z Klubu Sportowego „Wima”) oraz Karol Jakubowski i Bolesław Ślickowski (obaj z Klubu Sportowego „IKP”).

"Głos Poranny", rok 1930.

"Głos Poranny", tok 1935.

"Głos Poranny", 1 czerwca 1939.

Wybuch II wojny światowej spowodował całkowite zawieszenie działalności łódzkich stowarzyszeń i organizacji sportowych – zwłaszcza klubów polskich i żydowskich.

Klęska wrześniowa 1939 roku zapoczątkowała kilkuletni, brzemienny w skutki, okres okupacji hitlerowskiej. Dekret Hitlera z 8 października 1939 roku spowodował przyłączenie do Niemiec całych połaci zachodnich ziem Polski – w tym również większości województwa łódzkiego, z Łodzią włącznie. Głównym celem eksterminacyjnej polityki okupanta na ziemiach wcielonych do III Rzeszy było możliwie szybkie ich zniemczenie. Pierwsze tygodnie okupacji to okres władzy tzw. zarządu wojskowego. W tym czasie nastąpiła fala aresztowań i egzekucji w ramach tzw. oczyszczania terenu z wrogich elementów. Objęły one zwłaszcza środowisko polskiej inteligencji, a wśród nich również wielu organizatorów i uczestników ruchu sportowego Łodzi lat międzywojennych. Według wcześniej sporządzonych list proskrypcyjnych, władze okupacyjne eliminowały – drogą aresztowań, wysiedleń, zsyłek do obozów koncentracyjnych czy egzekucji – najbardziej zaangażowanych patriotycznie i politycznie członków i działaczy polskich stowarzyszeń sportowych Łodzi.

Skutki represji dotknęły między innymi Aleksego Rżewskiego, byłego prezydenta Łodzi, prezesa zarządu Łódzkiego Okręgowego Związku Gier Sportowych (1928-1930), prezesa zarządu Łódzkiego Okręgowego Związku Atletycznego (1936-1937), przewodniczącego Komitetu WF i PW – został rozstrzelany w listopadzie 1939 roku (…)

Aleksy Rżewski, prezydent Łodzi, prezes zarządu Łódzkiego Okręgowego Związku Atletycznego.

Eksterminacyjna polityka okupanta dotknęła również młodzież narodowości polskiej. Już w grudniu 1939 roku zamknięto w Łodzi wszystkie polskie szkoły, uległy likwidacji wszystkie instytucje kulturalne i oświatowe. (…) Młodzieży polskiej zakazano korzystania z urządzeń sportowych, jazdy na rowerach, kąpieli oraz uprawiania sportu w jakiejkolwiek postaci.

Źródło:

Andrzej Bogusz. Dawna Łódź sportowa 1824-1939.