baedeker łódzki: 07/01/24

poniedziałek, 1 lipca 2024

Kamienica Scheiblerów w Warszawie.

W centrum Warszawy, przy ulicy Trębackiej 4, pomiędzy Krakowskim Przedmieściem a Teatrem Wielkim, stoi dość prosty architektonicznie budynek. Nic dziś nie świadczy o tym, jaką był wspaniałą budowlą przed II wojną światową.

Trębacka 4, ok. 1912 roku.

(źródło fotografii: Trębacka 4 - kamienica Karola Scheiblera | Fundacja Warszawa 1939)

W 1886 roku na placu po wyburzonych oficynach pałacu Załuskiego przy ulicy Trębackiej powstał dom należący do rodziny Scheiblerów – krewnych słynnego przemysłowca łódzkiego Karola Scheiblera.

"Dziennik Łódzki", rok 1885.

Kamienica przy Trębackiej, ok. 1886.

(źródło fotografii: Czar dawnej Warszawy - kamienica przy Trębackiej 4 (whitemad.pl)

"Dziennik Łódzki", rok 1886.

Scheiblerowie wybudowali reprezentacyjną kamienicę, w której mieścił się magazyn i biura firmy.

Spis wystawców i okazów Wystawy Higieniczno-Spożywczej w Łodzi, rok 1903.

Jubileuszowe wydanie "Lodzer Zeitung" 1863-1913.

Inwestorem była prawdopodobnie Anna Scheibler, wdowa po zmarłym w 1881 roku Karolu Scheiblerze, wybitnym przemysłowcu łódzkim.

Anna Scheibler z domu Werner, herbu Miron (1835-1921)

- fabrykantka, inwestorka, filantropka, wielokrotnie nagradzana pasjonatka ogrodnictwa.

Przeczytaj w baedekerze:

Anna Scheibler - Niemka i Polka (baedekerlodz.blogspot.com)

Karol Wilhelm Scheibler (1820-1881)

- jeden z największych łódzkich przemysłowców, nazywany "królem bawełny", który w branży włókienniczej nie miał sobie równych w całym Cesarstwie Rosyjskim. Od połowy lat 70. XIX wieku zakłady Scheiblera koncentrowały około 60% produkcji i 55% robotników przemysłu włókienniczego w Królestwie Polskim.

(źródło fotografii: Karol_Scheibler (wikimedia.org)

Przeczytaj w baedekerze:

KAROL WILHELM SCHEIBLER – z Monschau, przez Ozorków… do Łodzi. (baedekerlodz.blogspot.com)

Jubileuszowe wydanie "Lodzer Zeitung" 1863-1913.

Nazywanie kamienicy nazwiskiem Karola Scheiblera być może wynika z faktu, że prowadzenie "Towarzystwa Akcyjnego Manufaktur Bawełnianych Karola Scheiblera", przejął po ojcu jego syn, również Karol i był on w późniejszym okresie właścicielem budynku.

Karol Wilhelm Scheibler II (1862-1935)

(źródło fotografii: Karol_Wilhelm_Scheibler_II_(1862-1935)(wikimedia.org)

- fabrykant, inwestor, działacz gospodarczy i społeczny, dyrektor naczelny zakładów i prezes zarządu "Towarzystwa Akcyjnego Manufaktur Bawełnianych Karola Scheiblera", sukcesor Karola Scheiblera. Uhonorowany w marcu 1930 roku przez prezydenta Ignacego Mościckiego Złotym Krzyżem Zasługi - "za zasługi dla rozwoju polskiego przemysłu węglowego oraz gospodarczego i kulturalnego rozwoju Zagłębia Dąbrowskiego".

"Tydzień", rok 1890.

"Tygodnik Ilustrowany", rok 1894.

(źródło fotografii: Trębacka 4 - kamienica Karola Scheiblera | Fundacja Warszawa 1939)

Budowę kamienicy rozpoczęto wiosną 1886 roku. Kamienica, zaprojektowana przez wybitnych ówcześnie architektów: Edwarda Lilpopa i Józefa Piusa Dziekońskiego, była ogromna, bo miała ponad 20-osiową fasadę, co przy jej trzech piętrach i poddaszu robiło niemałe, wręcz pałacowe wrażenie. Architekci nadali jej eklektyczny kostium, wykorzystując różne motywy renesansu włoskiego oraz niemieckiego. Bogate dekoracje architektoniczne wykonane w jasnym tynku odcinały się od ścian licowanych kolorową cegłą. Całość wieńczył imponujący, łamany dach, ozdobiony lukarnami, żeliwnym grzebieniem oraz trzema kopułkami. Zdjęcia, choć nie oddają kolorystyki i pełni splendoru, potwierdzają, że budowla była olśniewająca. Tym bardziej, że zadbano o każdy detal. Nad dekoracjami rzeźbiarskimi w postaci sztukaterii w bramie, czy kariatyd zdobiących skrajne ryzality, czuwał Władysław Wojtasiewicz. Zachwyt budziły nawet elementy żeliwne zdobiące balkony.

Widok na ulicę Trębacką. Widoczna kamienica Scheiblerów, ok. 1900 rok.

(źródło fotografii: Warszawa - Ulica Trębacka - Online auction / Online bidding - Price - OneBid)

W kamienicy na parterze znajdowało się sporo sklepów, z których największy był oczywiście sklep z towarami firmy Scheibler. Obok niego mieścił się sklep z konfekcją Riedla, skład papieru Wattsona oraz Bank Międzynarodowy.

Trębacka 4, rok 1940.

(źródło fotografii: Czar dawnej Warszawy - kamienica przy Trębackiej 4 (whitemad.pl)

Kamienica, choć poważnie uszkodzona i spalona w 1939 roku (inne źródło: Krzysztof Stefański. Wielkie rody fabrykanckie Łodzi, podaje datę 1944) przetrwała w stanie częściowej ruiny do lat 50. XX wieku.

(źródło fotografii: Czar dawnej Warszawy - kamienica przy Trębackiej 4 (whitemad.pl)

Wtedy przebudowano ją na dwupiętrowy obiekt mieszczący biura. Bogaty wystrój fasady został jednak zastąpiony monotonną elewacją, przez co dziś trudno uwierzyć, że jest to dawny dom Scheiblerów.