Budynek (a właściwie tylko ściana frontowa) dawnej przędzalni kamgarnu przy ulicy Sienkiewicza 171.
Przędzalnia została zbudowana w 1895 roku przez Henryka Birnbauma, zięcia Markusa Silbersteina przy ulicy Mikołajewkiej (dzisiaj ul. Sienkiewicza). Zatrudnionych w niej było 221 robotników.
"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1910.
W 1898 roku przędzalnia stała się własnością rodzinnej spółki kierowanej przez Stanisława Silbersteina i jego szwagra Maurycego Poznańskiego, występującej pod nazwą Towarzystwo Akcyjne przędzalni wełny czesankowej "Dąbrówka" z kapitałem zakładowym 600 tysięcy rubli. Zatrudniano 250 osób, wykazywano roczne obroty w wysokości 1 miliona rubli.
.png)
Stanisław Silberstein (1869-1942)
- łódzki przemysłowiec pochodzenia żydowskiego, kupiec, działacz gospodarczy, społeczny, oświatowy, dzialacz polityczny, filantrop.
Syn Markusa Silbersteina łódzkiego przmysłowca i Tersesy z Cohnów. Po ukończeniu Wyższej Szkoły Rzemieślniczej w Łodzi (wbrew nazwie była to średnia szkoła zawodowa) studiował od 1888 roku w Akademii Handlowej w Antwerpii. Praktykę zawodową odbył w zakładach "Towarzystwa Akcyjnego Markusa Silbersteina" w Łodzi. W skład zarządu Towarzystwa wszedł w 1892 roku. Kierował Towarzystwem Akcyjnym Przędzalni Czesankowej "Dąbrówka".
Na przełomie lat 1910/1911 razem ze swoim szwagrem Maurycym Poznańskim w imieniu towarzystwa akcyjnego przejął akcje Piotrkowsiej Manufaktury A. Frumkin i Spółka oraz nabył w Piotrkowie osadę młynarską Bugaj. Od tego momentu piotrkowskie przedsiębiorstwa stały się częścią składową łódzkiego koncernu włókienniczego Silbersteinów. W czasie wojny w latach 1914-1918 przedsiębiorstwa poniosły znaczne straty wskutek rekwizycji niemieckich władz okupacyjnych i były unieruchomione. Po zakończeniu wojny Silberstein stopniowo wznawiał produkcję w zakładach. Od 1919 roku był wiceprezesem, a po śmierci Maurycego Poznańskiego prezesem obu spółek: Towarzystwa Akcyjnego Markusa Silbersteina i Piotrkowskiej Manufaktury SA, od stycznia 1935 roku połączonej z Towarzystwem Akcyjnym "Dąbrówka".
Łódzki Dziennik Urzędowy, rok 1919.
W latach 1930-1942 Stanisław Silberstein mieszkał na stałe we Francji. Podczas II wojny światowej jako Żyd został aresztowany i osadzony w obozie w Drancy, a następnie deportowany do obozu Auschwitz, gdzie zginął prawdopodobnie 8 listopada 1942 roku.
Przeczytaj w baedekerze:
.png)
Maurycy Poznański (1868-1937)
- polski fabrykant, działacz społeczny oraz polityczny pochodzenia żydowskiego, związany z Łodzią. Wiceprezes Rady Centralnego Związku Polskiego Przemysłu, Górnictwa, Handlu i Finansów w 1910 roku.
Urodził się w Łodzi jako najmłodsze z sześciorga dzieci Izraela Poznańskiego i Leonii Hertz. Studiował w Wyższej Szkole Nauk Ekonomicznych w Berlinie, a następnie w Wiedniu, Francji, Anglii oraz Włoszech. W 1899 roku powrócił do Łodzi i w tym samym roku został mianowany przez swojego ojca prezesem zarządu Towarzystwa Akcyjnego Wyrobów Bawełnianych I. K. Poznańskiego.
Kalendarz Łódzki, rok 1888.
Maurycy Poznański działał w ponad 15 towarzystwach, organizacjach i związkach politycznych, gospodarczych i przemysłowych. Między innymi, w 1896 roku założył, wraz ze szwagrem Stanisławem Silbersteinem, Towarzystwo Akcyjne Przędzalni Wełny Czesankowej "Dąbrówka", w którym pełnił rolę prezesa rady oraz dyrektora zarządu.
Był też współzałożycielem Łódzkiego Towarzystwa Wzajemnego Kredytu powstałego w 1897 roku, a także Towarzystwa Akcyjnego "Bawełna" w Moskwie, utworzonego w 1904 roku. W połowie lat 90. XIX wieku należał do zarządu Towarzystwa Zachęty Wyścigów Konnych. Był również współwłaścicielem "Expresu Ilustrowanego"( koncern "Republiki, formalnie właścicielką była jego żona Sara).
Przeczytaj w baedekerze:
W latach 1911-1914 Maurycy Poznański zasiadał w Radzie Miejskiej jako honorowy radny. W wyborach do Rady Miejskiej, przeprowadzonych w styczniu 1917 roku, uzyskał mandat radnego startując z listy Komitetu Wyborczego Pięciu Zrzeszeń Przemysłu i Handlu. W 1933 roku został mianowany polskim przedstawicielem w Międzynarodowej Izbie Handlowej w Paryżu oraz Trybunale Rozjemczym organizacji. Zamieszkał na stałe w Paryżu i nie powrócił już do Łodzi.
"Głos Poranny", rok 1937.
Zmarł 3 maja 1937 roku w Nicei i tam został pochowany. W 1939 roku przeniesiono jego zwłoki do Łodzi.
Cmntarz Żydowski w Łodzi. Grobowce rodziny Poznańskich i Sibersteinów sąsiadują ze sobą.
Zarząd spółki Silbersteina i Poznańskiego "Dąbrówka" miał siedzibę przy ulicy Piotrkowskiej 40, pod tym adresem występowała także powiązana z "Dąbrówką" Spółka Akcyjna Piotrkowskiej Manufaktury.
"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1910.
.JPG)
Piotrkowska 40.
Przeczytaj w baedekerze:
Kalendarz Informator, rok 1924.
Informator m. Łodzi, rok 1920.
"Ilustrowana Republika", rok 1929.
"Ilustrowana Republika", rok 1929.
"Głos Poranny", rok 1934.
"Głos Kupiectwa", rok 1935.
Po zniszczeniach wyniesionych z I wojny światowej, fabryka przy Sienkiewicza 171 przez długi okres była nieczynna, a jej maszyny wydzierżawiono siostrzanej spółce z Piotrkowa Trybunalskiego. Po przeszacowaniu kapitał zakładowy "Dąbrówki" wynosił 1 milion 720 tysięcy złotych i był podzielony na 10 tysięcy akcji.
Po 1934 roku budynki budynki fabryczne przejęła utworzona w 1928 roku (przy ulicy Sienkiewicza 61) Łódzka Czesalnia i Przędzalnia Wełny S.A. zarządzana i kierowana przez Abrama Eisnera.
Kapitał spółki wynosił 600 tysięcy złotych i był podzielony na 1200 akcji. Firma zatrudniała 505 osób, posiadała przędzalnię o 5 tysiącach wrzecion, czesalnię i farbiarnię wełny sprowadzanej z Nowej Zelandii, Australii i Argentyny. Wytwarzano około 500 tysięcy kilogramów przędzy czesankowej rocznie, osiągając wartość sprzedaży 4 milionów złotych.
Po 1945 roku zakład upaństwowiono, później był jednym z oddziałów Fabryki Dywanów "Dywilan".
Obecnie budynki dawnej przędzalni są już w ruinie, przeznaczone do wyburzenia. Teren jest częścią realizowanego projektu "Perła Piotrkowska".
Post Scriptum:
Kamgarn - to przędza lub tkanina z wełny czesankowej, o splocie ukośnym, z grubą wyraźną prążką, gęsta, dosyć gruba, mocna. Używana dawniej na galowe i wyjściowe mundury wojskowe generałów, oficerów i podoficerów zawodowych (starszych), także na galowe i wyjściowe mundury policyjne, znacznie rzadziej na ubrania cywilne (obecnie mundury galowe i wyjsciowe szyje się z gabardyny).
Nazwa kamgarn jest pochodzenia germańskiego, w języku niemieckim oznacza rodzaj przędzy czesankowej, a wtornym znaczeniem jest nazwa tkaniny (rodzaj nieco grubszej gabardyny o bardziej wyraźnych prążkach).
Widok w kierunku zachodnim z ulicy Sienkiewicza: widoczna fabryka Silbersteinów przy ulicy Piotrkowskiej.
źródła:
Jacek Kusiński, Ryszard Bonisławski, Maciej Janik. Księga fabryk Łodzi.
Fot. archiwalne pochodzą ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi.
Fot. współczesne Monika Czechowicz.
