baedeker łódzki: 11/07/22

poniedziałek, 7 listopada 2022

Wawrzyniec Cyll. Pierwszy olimpijczyk, pierwszy reprezentant kraju w piłce nożnej, ŁKS-siak.

Wawrzyniec Cyll (Cyl) (1900-1974) – polski piłkarz, reprezentant Polski, olimpijczyk.

Urodził się 2 lipca 1900 w Łodzi jako syn Wincentego i Michaliny z Wąsików. Ukończył Gimnazjum im. ks. Skorupki, a następnie ukończył wieczorowe kursy handlowe, zdobywając, niezwykle prestiżowy wówczas, zawód księgowego (Szkoła Handlowa na Księżym Młynie).

Przy ulicy Ks. Ignacego Skorupki 13 znajduje się budynek, w którym w latach 1918-1934 funkcjonowało Prywatne Gimnazjum Męskie.

Czytaj w baedekerze:

Budynek dawnego Prywatnego Gimnazjum Męskiego Towarzystwa "Oświata" im. ks. Ignacego Skorupki. (baedekerlodz.blogspot.com)

W latach 1924 -1939 Wawrzyniec Cyll pracował nieprzerwanie jako urzędnik w Ubezpieczalni Społecznej w Łodzi.

W okresie nauki szkolnej zaczął uprawiać piłkę nożną. W 1918 roku został członkiem ŁKS. Debiut w pierwszej drużynie późniejszych „Rycerzy Wiosny” zaliczył tuż po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku.

Jubileuszowa Jednodniówka Łódzkiego Klubu Sportowego 1908-1924.

Trenerem jedenastki rozgrywającej wówczas swoje mecze w wybudowanym z inicjatywy rodziny Anstadtów - boisku w Helenowie, był Adam Obrubański, późniejszy kapitan związkowy, czyli de facto selekcjoner reprezentacji Polski.

Adam Józef Obrubański (1892-1940)

- doktor praw, piłkarz (napastnik), sędzia międzynarodowy, trener, dziennikarz, porucznik piechoty Wojska Polskiego.

Jubileuszowa Jednodniówka Łódzkiego Klubu Sportowego 1908-1924.

Przez całą karierę piłkarską (od 1918 do 1930 roku) Wawrzyniec Cyll był związany z ŁKS Łódź. Rozegrał ponad 300 spotkań, z których 86 rozegrał w ramach szczebla centralnego.

"Rozwój", rok 1924.

Jubileuszowa Jednodniówka Łódzkiego Klubu Sportowego 1908-1924.

Początkowo Cyll grał jako napastnik, w pierwszych zakończonych mistrzostwach Polski w piłce nożnej w 1921 roku był najlepszym strzelcem ŁKS, w jednym ze spotkań zdobywając dwie bramki.

"Łódzkie Echo Wieczorne", rok 1926.

"Łódzkie Echo Wieczorne", rok 1927.

Po pewnym czasie Cyll został przesunięty na pozycje obrońcy, na której grał do końca swojej kariery, czyli do 1930 roku.

"Głos Polski", rok 1928.

"Hasło Łódzkie", rok 1928.

Dobra i równa gra w barwach najstarszego polskiego Klubu z Łodzi zaowocowała wkrótce powołaniem do kadry. Debiut przypadł w przegranym 3:5 pojedynku z Finlandią, rozgrywanym w Helsinkach. W reprezentacji zagrał jeszcze dwukrotnie: w 1924 roku, w rozegranym na stadionie przy al. Unii meczu z Turcją (oprócz Cylla wystąpiło jeszcze trzech ełkaesiaków – Karol Hanke, Władysław Karasiak, Zygmunt Otto – co stanowi po dzień dzisiejszy rekord w historii Klubu) oraz w rozegranym w rok później spotkaniu z Czechosłowacją.

Ełkaesiacy przed meczem z Turcją przy al. Unii.

Od lewej: Karol Hanke, Zygmunt Otto, Władysław Karasiak, Wawrzyniec Cyll.

(Fot. archiwum Jacka Bogusiaka/https://dzienniklodzki.pl/)

Mecz piłki nożnej Polska-Turcja na stadionie ŁKS w Łodzi, rok 1924.

Drużyna reprezentacji Polski. Stoją od prawej: sę Mihaly Ivancsics, Jan Loth, Józef Adamek, Wawrzyniec Cyll, kapitan Henryk Reyman, Mieczysław Balcer, Emil Goerlitz, Władysław Karasiak, Władysław Kowalski, Jan Durka (rezerwowy).

Siedzą od prawej: Marian Spoida, Zygmunt Otto, Karol Hanke.

(zbiory Narodowego Archiwum Cyfrowego)

Łódzki Klub Sportowy 1908-1933.

W latach 1923-1925 Wawrzyniec Cyll cztery razy wystąpił w reprezentacji Polski.

Jubileuszowa Jednodniówka Łódzkiego Klubu Sportowego 1908-1924.

W 1924 roku, jako pierwszy przedstawiciel ŁKS-u, Cyll wystąpił na VIII Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Paryżu (w meczu Polska – Węgry 0:5). Na turniej pojechał dzięki temu, że tuż przed jego rozpoczęciem ze składu reprezentacji wypadł, na skutek odniesionej kontuzji, jeden z najlepszych polskich obrońców tamtego okresu, Ludwik Gintel z Cracovii. Udział Cylla w imprezie był jednak w pełni zasłużony, bowiem na krajowych boiskach należał on do ścisłej czołówki zawodników występujących na jego pozycji.

Letnie Igrzyska Olimpijskie w Paryżu, rok 1924.

Mecz Polska-Węgry na stadionie Bergeryre. W akcji z lewej Wawrzyniec Cyll.

(zbiory Narodowego Archiwum Cyfrowego)

Na nieistniejącym już dziś Stade Bergeyre, zbudowanym ponad sto lat temu w 19. dzielnicy Paryża, 26 maja 1924 roku reprezentacja Polski w piłce nożnej zmierzyła się z Węgrami. To był pierwszy mecz biało-czerwonych na dużym turnieju. Cztery lata wcześniej, w Antwerpii, plany pokrzyżowała futbolistom wojna z Rosją bolszewicką, więc dopiero w Paryżu Polacy zaliczyli olimpijską premierę. Wśród kilkudziesięciu sportowców reprezentujących Polskę w dziesięciu w sumie dyscyplinach sportowych, obok m.in. Tadeusza Komorowskiego, wówczas majora Wojska Polskiego i członka drużyny jeździeckiej, a później Komendanta Głównego Armii Krajowej, znalazło się sześciu łódzkich sportowców, w tym jeden ełkaesiak – Wawrzyniec Cyll.

Paryż, rok 1924. Reprezentacja Polski w piłce nożnej na Letnich Igrzyskach Olimpijskich.

Stoją od prawej: bramkarz Mieczysław Wiśniewski (Wisła Kraków), Mieczysław Batsch (Pogoń Lwów), Wacław Kuchar (Pogoń Lwów), Leon Sperling (Cracovia), Wawrzyniec Cyll (ŁKS), Józef Kałuża (Cracovia), Henryk Reyman (Wisła Kraków), Stefan Fryc (Cracovia). Siedzą od prawej: Stanisław Cikowski (Cracovia), Zdzisław Styczeń (Wisła Kraków), Marian Spoida (Spojda; Warta Poznań).

(zbiory Narodowego Archiwum Cyfrowego)

Węgrzy, już wówczas zespół znacznie silniejszy, zdobyli pięć goli i awansowali do dalszej fazy turnieju, i dodajmy, bo to też ciekawe, że wśród tych, którzy udzielili polskiej reprezentacji bolesnej lekcji znalazł się m.in. Zoltán Opata (to on jako trener Górnika Zabrze w 1958 roku będzie gratulował Władysławowi Królowi mistrzostwa Polski dla ŁKS-u) i słynny potem Béla Guttmann, późniejszy trener świetnych węgierskich drużyn, A.C. Milan, São Paulo, FC Porto i Benfiki Lizbona (dwukrotnie sięgnął z nią po Puchar Europy) oraz jeden z najważniejszych taktyków w historii futbolu, który w Brazylii spopularyzował ustawienie 1-4-2-4.

"Łódzkie Echo Wieczorne", rok 1928.

Łódzki Klub Sportowy 1908-1933.

W 1930 roku Wawrzyniec Cyll zakończył karierę piłkarską.

"Głos Poranny", rok 1932.

Łódzki Klub Sportowy 1908-1933.

Po zakończeniu kariery piłkarza Cyll poświęcił się działalności w macierzystym klubie, w latach 1933-1936, był członkiem zarządu Łódzkiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej, pełniąc funkcję kapitana związkowego (1933-1936).

Członkowie nowego zarządu Łódzkiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej.

Stoją: Cząber, Dover (Doner?), Stein, Wawrzyniec Cyll, Kazimierczak. Siedzą: Kalenbach, Chalinowski, Heliodor Konopka, Kaufman. Rok 1936.

(zbiory Narodowego Archiwum Cyfrowego)

Łódzki Klub Sportowy 1908-1933.

Według „Księgi adresowej m. Łodzi, 1937–1939” Wawrzynic Cyll mieszkał w tym czasie przy ulicy Pabianickiej 18, w domu należącym do jego ojca.

Księga adresowa m. Łodzi 1937-1939.

Budynek przy ulicy Pabianickiej 18 dzisiaj.

Podczas II wojny światowej również mieszkał w Łodzi, pracując jako robotnik w warsztatach samochodowych.

W kwietniu 1945 był inicjatorem reaktywacji ŁKS. W 1948 był wiceprezesem zarządu, a w kolejnych latach członkiem komisji rewizyjnej.

Wawrzyniec Cyll, pierwszy olimpijczyk w historii ŁKS zmarł 7 lutego 1974 roku.

"Dziennik Łódzki", rok 1974.

Pochowano go na cmentarzu przy ulicy Ogrodowej. Z uwagi na ilość przetartych przez niego szlaków, należy on do najważniejszych postaci w ponad stuletniej historii Łódzkiego Klubu Sportowego.

"Dziennik Łódzki", rok 1974.

Grób Wawrzyńca Cylla (Cyla) na cmentarzu „Starym” w Łodzi, przy ul. Ogrodowej.

Podawana jest różna pisownia nazwiska piłkarza - Cyll i Cyl. Kwestia ta wymaga jeszcze jednoznacznego wyjaśnienia, ponieważ na jego pomniku widnieje forma „Cyll” (taka pisownia pojawia się również w przedwojennej prasie i taką pisownię przyjął baedeker łódzki).

Wawrzyniec Cyll urodził się w rodzinie inteligenckiej, której korzenie sięgają Niemiec. Z pochodzeniem tym związany jest problem dotyczący poprawnej pisowni jego nazwiska. W relacjach z wielu spotkań, zamieszczanych w przedwojennych gazetach, zapisywano je przez dwa „l” na końcu – Cyll (niem.: Zill), co jest jednak niezgodne z księgami metrykalnymi.

Od 5 listopada 1997 w Łodzi, w dzielnicy Polesie (rejon „Smulsko”), funkcjonuje ulica jego imienia (w formie nazwiska: „Cyll”), której przedłużeniem w kierunku wschodnim jest ul. Piłkarska.

Wawrzyniec Cyll został pierwszym w historii olimpijczykiem z Łódzkiego Klubu Sportowego i jest to na pewno wydarzenie bardzo ważne w dziejach nie tylko łódzkiego sportu.

Popularny „Wosiek” potrafił myśleć na boisku, świetnie kierował grą zespołu, imponował ofiarnością. Zdaniem Józefa Kałuży, legendy Cracovii, ełkaesiak swoje „niedociągnięcia techniczne nadrabiał kolosalną pracowitością i twardością w grze”. Zapisał się w historii jako pierwszy sportowiec z Łodzi w reprezentacji Polski. Kilka miesięcy później, na wspomnianych Igrzyskach Olimpijskich w Paryżu, został też pierwszym olimpijczykiem z ŁKS-u.

Ełkaesiakiem pozostał do końca życia i jak napisał w jego notce biograficznej historyk futbolu Andrzej Gowarzewski – „Autorytet sportowego mistrza wykorzystał w społecznej roli działacza”.