baedeker łódzki: 10/13/14

poniedziałek, 13 października 2014

Niemieckie Gimnazjum Reformowane przy ulicy Spacerowej w Łodzi.

30 października 1905 Mikołaj II wydał Manifest konstytucyjny (tzw. „manifest październikowy”), w którym obiecał poszanowanie podstawowych wolności obywateli, powołanie parlamentu oraz rządu z premierem (pierwszym premierem został Siergiej Witte). Manifest carski otworzył przed Polakami z zaboru rosyjskiego nowe możliwości społecznej, edukacyjnej i kulturalnej działalności, wcześniej surowo przez władze rosyjskie zabronionej. Łodzianie szybko te możliwości wykorzystali, powołując w 1906 roku do życia Towarzystwo „Uczelnia”, które za główny cel postawiło sobie utworzenie polskiego gimnazjum męskiego w Łodzi. Możliwości jakie dawał carski manifest w zakresie tworzenia szkół z narodowym językiem wykładowym wykorzystali nie tylko Polacy. Także ludność niemiecka Łodzi szybko podjęła myśl stworzenia własnej szkoły. Zdecydowano o powołaniu w Łodzi odrębnego gimnazjum niemieckiego z nowoczesnym programem nauczania.

W końcu 1907 roku zawiązał się Komitet Budowy Niemieckiego Gimnazjum Reformowanego, w którym aktywnie działali znani łódzcy przemysłowcy, między innymi Ernst Leonhardt i Louis Schweikert.

Niemieckie Gimnazjum utworzono we wrześniu 1908 roku (ulokowano je w wynajmowanym budynku przy ulicy Pańskiej), a w niecały rok później przystąpiono do budowy własnej siedziby.

Projekt gmachu zamówiono, jak podaje okolicznościowa broszurka, u berlińskiego architekta Karla Herrnringa – w rzeczywistości chodzi tu zapewne o Otto Herrnringa, znanego berlińskiego specjalistę od gmachów szkolnych, który ma na swoim koncie kilka takich dzieł.

Uroczystość wmurowania kamienia węgielnego pod nowy obiekt odbyła się w sierpniu 1909 roku, a gotowy budynek oddano do użytku we wrześniu 1910 roku. W późniejszym czasie wykończono jeszcze część północną budowli z salą gimnastyczną i aulą. Powstał najnowocześniejszy, obok siedziby Szkoły Zgromadzenia Kupców, budynek szkolny dawnej Łodzi.

Obiekt, założony na obszernej narożnej działce u zbiegu ulicy Spacerowej i Karola (dzisiaj al. Kościuszki i Zamenhofa), wzniesiony został na planie litery L. Obszerny i nowoczesny gmach szkolny, określono jako „wzorcowy”.

Reprezentacyjna klatka schodowa, szerokie korytarze, przestronne sale szkolne oświetlały duże okna, dobrze wyposażone pracownie, stwarzały uczącej się tam młodzieży bardzo dobre warunki.

Sala gimnastyczna i aula oraz duże boisko szkolne pozwalały na przeprowadzanie ćwiczeń sportowych i prezentacje spektakli szkolnych. Ciekawy element stanowiło własne obserwatorium astronomiczne ulokowane w okrągłej wieżyczce wieńczącej narożnik budynku.

Architektura gmachu odpowiadała tendencjom panującym w ówczesnej architekturze berlińskiej. Mocna masywna bryła z wysokim mansardowym dachem mieszczącym dodatkową kondygnację, zdecydowane podziały elewacji za pomocą pilastrów z poziomymi ciągami dużych okien to cechy już modernistyczne.

Zwraca ciekawy detal elewacji zewnętrznych z motywami klasycznymi, takimi jak meander czy postacie stylizowanych efebów w narożach górnej kondygnacji.

Nad głównym wejściem do szkoły widzimy sowę i pszczoły: symbole mądrości i pracowitości, cech które z pewnością są uczniom bardzo potrzebne.

Akcent wieńczący budynek tworzy okrągła wieżyczka obserwatorium, w dolnej części z czerwonej cegły, wyżej tynkowana, zwieńczona małą czaszą kopuły.

Gimnazjum niemieckie mieściło się w budynku do 1945 roku.

Gimnazjum niemieckie w latach 1939-1945. Na wieżyczce obserwatorium widoczna swastyka.

fot. FotoPolska

Po II wojnie światowej ulokowano w nim najpierw szkoły średnie, a później Wydział Filologiczny Uniwersytetu Łódzkiego, który był właścicielem budynku. Uniwersytet sprzedał należące do uczelni zabytkowe budynki m.in. przy ulicy Piramowaicza 3 (Wydział ekonomiczno-socjologiczny), Rewolucji 66 (Katedra Neurobilologii i Biologii), Gdańskiej, a także ten przy al. Kościuszki 65 (czytaj TUTAJ). Pieniądze ze sprzedaży budynków uniwersytet włoży w budowę siedziby Wydziału Filologicznego przy ulicy Pomorskiej.