baedeker łódzki: KOLONIA MIESZKALNA NA RADIOSTACJI

środa, 17 maja 2017

KOLONIA MIESZKALNA NA RADIOSTACJI – „OSIEDLE OFICERSKIE”.

Kolonia oficerska obejmuje rejon ulic: Kopcińskiego 34/40 (dawna ulica Zagajnikowa), Zelwerowicza 1 (dawna Mostowa) i Tkackiej 2.

Największą bolączką miasta w okresie międzywojennym, zaraz po deficycie budynków szkolnych, był brak nowoczesnych osiedli mieszkaniowych.

Kolonia mieszkalna dla zawodowych oficerów Wojska Polskiego została wzniesiona z inicjatywy Spółdzielczego Towarzystwa Budowy Domów dla Oficerów, które ukonstytuowało się w 1922 roku, skupiając 22 członków.

Projekt kolonii sporządził architekt Wiesław Lisowski, który przez krótki okres pobytu w Warszawie (1918-1919), gdzie rozpoczynał działalność zawodową po powrocie z Petersburga, uczestniczył w opracowywaniu dokumentacji Kolonii Oficerskiej na Żoliborzu autorstwa architekta Kazimierza Tołłoczko, wzniesionej w latach 1921-1925. Stąd pokrewieństwo form przestrzennych obu realizacji nawiązujących do architektury dworku polskiego.

We wrześniu 1923 roku Rada Miejska podjęła decyzję o sprzedaży placu miejskiego, położonego w Łodzi pomiędzy ulicami Zagajnikową, Tkacką i Mostową o powierzchni 9584,14 m.kw. pod budowę domów dla oficerów.

W 1926 roku prowadzono już roboty wykończeniowe, a w roku 1927 wzniesiono dom dla dozorcy.

"Łódzkie Echo Wieczorne", rok 1926.

Widok na osiedle od strony ulicy Wierzbowej.

W latach 1928-1931 wybudowano w pobliżu trzypiętrowy pierzejowy budynek wielomieszkaniowy przy ulicy Zagajnikowej 42/48 (obecnie ulica Kopcińskiego) oraz bliźniacze domy w rejonie ulic Tkackiej i Małachowskiego.

"Hasło Łódzkie", rok 1930.

Spółdzielnia posiadała własny sklep, wspólną pralnię i piwnicę. Powstałe przestronne, wysokie i nowoczesne, nawet wedle dzisiejszych standardów, mieszkania przekazano funkcjonariuszom i urzędnikom wojskowym.

W 1938 roku w kolonii mieszkało 158 osób.

Widok na osiedle w okresie okupacji niemieckiej. Lata 1939-1944.

Na początku lat 70. XX wieku w wyniku poszerzenia ulicy Kopcińskiego zlikwidowano ogrody domów frontowych, nie modernizując ich infrastruktury instalacyjnej i technicznej, co zaowocowało degradacją rejonu, okaleczeniem i zniszczeniem budynków w wyniku uciążliwości spowodowanych bliskością jezdni (hałas, wstrząsy), intensywnej komunikacji tramwajowej i tranzytowego ruchu kołowego.

Osiedle dla oficerów, to zespół złożony z siedmiu wolno stojących budynków mieszkalnych typu bliźniak, w układzie symetrycznie zaplanowanym na prostokątnej działce.

Styl architektoniczny, który domy reprezentują to tzw. romantyzm narodowy. Cztery z nich, po poszerzeniu ulicy Kopcińskiego, usytuowane są we wschodniej pierzei ulicy. Trzy znajdują się w głębi posesji, wzdłuż jej północnej, zachodniej i południowej granicy.

Wjazd główny na teren, w osi założenia, znajduje się od strony ulicy Kopcińskiego. Dojścia do budynków - od strony ich bocznych ryzalitów, z ulic okalających.

Domy bliźniacze, zaplanowane są symetrycznie, na rzucie prostokąta, z niewielkimi bocznymi ryzalitami mieszczącymi wejścia i klatki schodowe, zawierają w większości po cztery trzypokojowe mieszkania z kuchnią oraz po dwie kawalerki na poddaszu.

Powierzchnia terenu wynosi obecnie 0,81 ha, liczba mieszkań 47 (163 izby).

Struktura mieszkań: jednoizbowe (1), dwuizbowe (9), trzyizbowe (6), czteroizbowe (21), pięcio- i więcej izbowe (10). Powierzchnia użytkowa – około 1676 m kw.

Są to budynki jednopiętrowe z użytkowymi poddaszami. Wysokie, wielospadowe strome, pierwotnie kryte dachówką dachy – posiadają półcyrklaste okienka mansardowe.

Człony środkowe ujęte są w ryzality boczne. Od strony fasad, zwieńczone trójkątnymi naczółkami, portyki mieszczące na poziomie parteru ganki kolumnowe i zaszklone werandy w poziomie piętra.

Symetryczne ukształtowanie brył, ich proporcje, klasycyzujący detal zdobniczy, układ wnętrz nawiązują strukturą i formą architektoniczną do pokrewnych realizacji międzywojnia wzniesionych w Warszawie (Kolonia Oficerska na Żoliborzu, Kolonia im. Stanisława Staszica na Mokotowie) czy w Starachowicach (Kolonia Urzędnicza).

Pierwotnie osiedle było zlokalizowane wśród zieleni, obecnie zaś - po poszerzeniu ulicy Kopcińskiego - znajduje się prawie przy samej jezdni. Domy mają aktualnie właścicieli prywatnych.

Z pierwotnego wyposażenia w większości zachowały się poręcze oraz detale klatek schodowych, jak również charakterystyczne drewniane podłogi wewnątrz mieszkań. Obecnie częstą praktyką jest również odtwarzanie pierwotnego wyglądu werand oraz pokrywanie remontowanych dachów dachówką ceramiczną dla podkreślenia zabytkowego charakteru domów.

Usytuowanie osiedla wśród zieleni naśladowało plan miasta – ogrodu. Podobnie jak Żoliborz, okolice ulicy Kopcińskiego znajdowały się przed wojną na peryferiach miasta. Budynki, zbudowane na planie prostokątnym, posiadają niewielki ryzalit i nakryte są czterospadowymi dachami z lukarnami. Ozdabiają je niewielkie ganki z kolumnami.

Osiedle jest doskonałym przykładem popularnego w latach 20. stylu dworkowego.

Każda willa mogła pomieścić 8 rodzin.

Osiedle jest także swego rodzaju świadectwem historii dwudziestolecia międzywojennego – patriotyzmu wyrażonego w stylu dworkowym oraz pozycji, jaką zajmowali oficerowie Wojska Polskiego w życiu społecznym kraju.

Południową granicę osiedla wyznacza Park Rozrywkowy im. Generała Badena-Powella (dawniej Park 3 Maja).
Jest to idealne miejsce na spacery z dziećmi, gdyż oprócz licznych placów zabaw, na jego terenie, znajdują się cztery boiska piłkarskie, bieżnia, korty tenisowe, hala sportowa, miasteczko ruchu drogowego, amfiteatr oraz niezwykle popularna w okresie zimowym górka dla saneczkarzy.