Łódzka
Strefa Ekonomiczna zaprasza na wirtualną wycieczkę po XIX-wiecznym kompleksie
fabrycznym Ludwika Grohmana. W trakcie spaceru można zobaczyć obecny Kompleks
Centrum ŁSSE, oraz zajrzeć do wnętrz zrewitalizowanej Fabryki Grohmana i dawnej
hydroforni:
KOMPLEKS CENTRUM
.png)
FABRYKA GROHMANA
.png)
HYDROFORNIA

Od 1827 roku w Zgierzu swoją manufakturę posiadał ojciec
Ludwika Grohmana - Traugott Grohmann. Po narodzinach Ludwika, założyciel
rodu Grohmanów przeniósł się wraz z rodziną w 1844 roku na stałe do Łodzi,
wcześniej w 1842 roku przejął w wieczystą dzierżawę posiadło
wodno-fabryczne na Księżym Młynie. Tu wybudowano fabrykę tkanin
bawełnianych. Od XVI wieku w tym miejscu znajdował się młyn należący do
biskupów włocławskich, nazywany Lamusem, od mieszczącego się w pobliżu lamusa
na zboże. W 1825 roku tereny młyna zostały przekazane miastu, a w latach
40-tych XIX wieku przejęła je rodzina Grohmanów. Ludwik w miarę dorastania
angażował się w działalność swojego ojca a po jego śmierci w 1874 roku objął
kierownictwo i przekształcił zakłady w firmę "Ludwik Grohman".

Grohmanowie zamieszkali w 1845 roku w narożnym parterowym domu. Wybudowali
manufakturę bawełnianą (niestety rozebrana) i okazalszy dom mieszkalny oraz
domy dla robotników. Dalsza rozbudowa zakładu pomiędzy ulicą Tymienieckiego i
stawem zwiększyła dochody Ludwika Grohmana, co stworzyło możliwość
budowy okazalej rezydencji. Wzniósł ja w 1881 roku Hilary Majewski. Pałac
otrzymał cechy budowli neorenesansowej i został otoczony
parkiem (…). Po drugiej stronie ulicy odnowiony budynek z czerwonej cegły był
kiedyś domem dyrektorów fabryki. Wzdłuż ulicy targowej wybudowano w 1896 roku
dużą tkalnię bawełny z monumentalną bramą, wykonaną w stylu neogotyckim (tzw.
Beczki Grohmanowskie projektu architekta miejskiego Franciszka Chełmińskiego).
Brama jest dzisiaj jedynym elementem dawnej tkalni, resztę rozebrano,
przygotowując teren pod inną inwestycję. W skutek rabunku i zniszczeń
dokonanych w latach I wojny światowej przez Niemców zakład znacznie zmniejszył
produkcję. Dla jej podtrzymania połączył się w 1921 roku z zakładami Karola
Scheiblera, tworząc Zjednoczone Zakłady Przemysłowe K. Scheiblera i
L. Grohmana S.A. Po 1945 roku zakłady upaństwowiono i nazwano ZPB im. Obrońców
Pokoju „Uniontex”.
Po zaprzestaniu produkcji dawna posiadłość Grohmanów uznana została za strefę ekonomiczną przeznaczoną pod nowe inwestycje przemysłowe.
Ludwik Grohman zmarł w 1889 roku pozostawiając córkę i pięciu synów. W chwili śmierci, jego dzieci były przygotowane do przejęcia władzy i pokierowania rozwojem zakładów. Henryk Grohman przejął prowadzenie firmy po śmierci ojca. Przędzalnia bawełny Henryka Grohmana wzniesiona w 1889 roku w sąsiedztwie rodzinnej fabryki i w pobliżu rozległego zespołu budynków Scheiblerowskich. Produkowano tu przędzę bawełnianą, najcieńszą w Łodzi, przeznaczoną na materiały do haftu, na koronki i dzianiny. Fabryka zatrudniała początkowo 241 robotników, później pracowało w niej 580. Wykazywano roczny obrót w wysokości 1632 tysiące rubli (dane z 1902 roku).
Po zaprzestaniu produkcji dawna posiadłość Grohmanów uznana została za strefę ekonomiczną przeznaczoną pod nowe inwestycje przemysłowe.
Ludwik Grohman zmarł w 1889 roku pozostawiając córkę i pięciu synów. W chwili śmierci, jego dzieci były przygotowane do przejęcia władzy i pokierowania rozwojem zakładów. Henryk Grohman przejął prowadzenie firmy po śmierci ojca. Przędzalnia bawełny Henryka Grohmana wzniesiona w 1889 roku w sąsiedztwie rodzinnej fabryki i w pobliżu rozległego zespołu budynków Scheiblerowskich. Produkowano tu przędzę bawełnianą, najcieńszą w Łodzi, przeznaczoną na materiały do haftu, na koronki i dzianiny. Fabryka zatrudniała początkowo 241 robotników, później pracowało w niej 580. Wykazywano roczny obrót w wysokości 1632 tysiące rubli (dane z 1902 roku).
W 1911 roku firma Henryka Grohmana została włączona do Towarzystwa Akcyjnego Zakładów Przemysłowych Ludwika Grohmana. Od 1921 roku doszło do fuzji fabryk Grohmanów i Scheiblerów, w wyniku czego powstało największe w Polsce przedsiębiorstwo włókiennicze, a Henryk Grohman objął funkcję prezesa Zarządu. Był on niezwykle uzdolnionym fabrykantem, odgrywał czołową rolę w wielu stowarzyszeniach gospodarczych i społecznych, za co odznaczono go Krzyżem Komandorskim Polonia Restituta. Słynął także z rozległych zainteresowań artystycznych, był wybitnym kolekcjonerem grafiki, starych instrumentów smyczkowych i ceramiki Dalekiego Wschodu. Grał na skrzypcach i założył Łódzkie Towarzystwo Muzyczne. Pod koniec życia przekazał na Fundusz Obrony Narodowej ponad 100 tysięcy zł, a swoje cenne zbiory zapisał różnym instytucjom państwowym. Obecnie w pałacu przemysłowca funkcjonuje Muzeum Książki Artystycznej.
źródło:
Księga fabryk Łodzi. Jacek Kusiński, Ryszard Bonisławski, Maciej Janik.