baedeker łódzki: PIOTRKOWSKA 97. Kamienica Edwarda Lüngena, dawny Klub 97 i ...Ferwor.

Na mocy Protokołu Deklaracyjnego spisanego we wrześniu 1838 roku, plac nr 141 przy ulicy Piotrkowskiej (dzisiaj Piotrkowska 97) objął tkacz Franciszek Ludwig.
Nowy właściciel zobowiązał się do:
...utrzymywania w ciągłym ruchu fabryki wyrobów bawełnianych, składającej się z 3 warsztatów, przy której 2 czeladzi użytych będzie, oraz do wystawienia, z własnych materiałów, drewnianego domu, który wkrótce postawił na froncie działki.
Franciszek Ludwig (1791-1871) przybył do Łodzi z miasta Cvikov w Czechach. W latach 30. XIX wieku objął plac nr 105 przy ulicy Piotrkowskiej (obecnie południowa połowa nieruchomości przy Piotrkowskiej 72), gdzie rozpoczął budowę drewnianego domu frontowego.

Piotrkowska 72.

Przeczytaj w baedekerze:

PIOTRKOWSKA 72. Grand historia Hotelu Grand. (baedekerlodz.blogspot.com)

W 1838 roku Franciszek Ludwig sprzedał niedokończony dom przy Piotrkowskiej 72 i przeniósł się na Piotrkowską 97. Towarzyszyła mu żona Krystyna (z domu Schindler) i dzieci:
Józef, ur. 1822 w Cvikov, żona Augusta Paulina Golz,
Regina, ur. 1824 w Cvikov, mąż Jan Reim,
Krystyna, ur. 1826 w Cvikov, mąż Edward Meier,
Teresa, ur. 1833 w Łodzi, mąż August Stephanus,
Paulina, ur. 1835 w Łodzi, mąż Józef Wichan, secundo voto Edmund Kindermann,
Józefina, ur. 1844 w Łodzi, mąż Juliusz Milsch.

Piotrkowska 97 dzisiaj.

Kontraktem spisanym w sierpniu 1857 roku Franciszek przekazał nieruchomość swojemu synowi, Józefowi Ludwig. W miejscu frontowego drewniaka, według projektu Jana Karola Mertschinga z 1859 roku, Józef Ludwig wystawił:
dom murowany mieszkalny pod dachówką, mający długości łokci 32, szerokości łokci 20, a wysokości łokci 5 nowej miary polskiej.

Zdęcie Eliasza Stumanna z lat 70. XIX wieku.

(zbiory Muzeum Miasta Łodzi)

Przeczytaj w baedekerze:

Eliasz Stumman i łódzkie fotografie. (baedekerlodz.blogspot.com)

Narożny budynek dwupiętrowy został zbudowany przez Józefa Ludwiga w 1873 roku. Do tylnej części domu, od strony ulicy Andrzeja, przylegała ręczna tkalnia właściciela.
W drugiej połowie lat 70. XIX wieku tkalnię Ludwiga prowadził lub był już jej właścicielem – Teodor Kahl. W latach 50. Kahl, z zawodu buchalter, był zameldowany przy Piotrkowskiej 97. W 1880 roku ogłoszono upadłość firmy Józefa Ludwiga.

"Führer durch Lodz", rok 1893.

Przynajmniej od drugiej połowy lat 80. nieruchomość była w rękach Edwarda Lüngena.

"Führer durch Lodz", rok 1898.

Właściciel zrezygnował z fabrycznego charakteru części posesji i przeznaczył całą nieruchomość na cele mieszkalne. Ok. 1895 roku Lüngen zbudował okazałą, frontową kamienicę od strony ulicy Andrzeja (dzisiaj Andrzeja Struga 2).

Taryfa domów z 1920 roku wymienia nadal Edwarda Lüngena jako właściciela.

Informator m. Łodzi, rok 1920.

W latach 20. XX wieku Oskar Lüngen prowadził przy Piotrkowskiej 97 firmę reprezentującą dostawców wełny, bawełny i innych towarów włókienniczych, technicznych i rolniczych.

Informator m. Łodzi, rok 1920.

Przynajmniej od połowy lat 30. XX wieku nieruchomość przy Piotrkowskiej 97 należała do braci Fryderyka i Gustawa Ignatowiczów. Od 1914 roku posiadali sklep z artykułami kolonialnymi przy Piotrkowskiej 96.

Informator m. Łodzi, rok 1920.

Przeczytaj w baedekerze:

PIOTRKOWSKA 96 – Dom Prasy, Simens i … Samuel Czamański. (baedekerlodz.blogspot.com)

W tym czasie dokonano przebudowy narożnego obiektu przy Piotrkowskiej 97. Nowa, modernistyczna forma budynku zachowała się do dzisiaj.

Na przełomie XIX i XX wieku, w nadbudowanym od strony ul. Andrzeja atelier, działał zakład fotografii artystycznej Abrama Arbuza „Rembrandt”, założony w 1897 roku

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1900.

"Rozwój", rok 1902.

"Rozwój", rok 1903.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1905.

... a kilka lat później atelier Stanisława Zaborskiego "Moderne".

"Rozwój", rok 1911.

"Rozwój", rok 1912.

"Tygodnik Łódzki Ilustrowany", rok 1912.

"Rozwój", rok 1913.

Przeczytaj w baedekerze:

F jak FOTOGRAFIA. PIERWSI FOTOGRAFOWIE W ŁODZI. (baedekerlodz.blogspot.com)

oraz:

PATRZĄC NA STARĄ FOTOGRAFIĘ… (baedekerlodz.blogspot.com)

W okresie międzywojennym mieściło się tutaj atelier fotograficzne H. Konarzewskiego.

Jednodniówka "Dziesięć lat odrodzonej Polski niepodległej w życiu powiatu łódzkiego 1918-1928".

Tuż przed wybuchem I wojny światowej i tuż po jej zakończeniu w budynku przy Piotrkowskiej 97 mieściła się szkoła tańca Stanisława Zaborskiego.

"Rozwój", rok 1913.

"Rozwój", rok 1918.

Przy Piotrkowskiej 97 mieściła się znana cukiernia Michała Urlichsa, otworzona w 1896 roku.

"Rozwój", rok 1898.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1900.

"Rozwój", rok 1907.

W latach późniejszych funkcjonowała równolegle druga cukiernia Michała Ulrichsa, przy Piotrkowskiej 45.

Kalendarz Kościuszkowski, rok 1918.

"Rozwój", rok 1918.

Piotrkowska 45.

Przeczytaj w baedekerze:

PIOTRKOWSKA 45 – kamienica Szai Wiślickiego. (baedekerlodz.blogspot.com)

oraz:

PIOTRKOWSKA 28 … i inne słodkie adresy. (baedekerlodz.blogspot.com)

Na początku XX wieku Michał Ulrichs nabył sąsiednią posesję, po drugiej stronie ulicy Andrzeja, przy Piotrkowskiej 95.

Piotrkowska 95.

Przeczytaj w baedekerze:

PIOTRKOWSKA 95. Wiatrak, targowisko i dom handlowy. (baedekerlodz.blogspot.com)

i po sąsiedzku:

Piotrkowska 97.

W latach 30. XX wieku mieścił się tu (otwarty w 1935 roku) znany ze swych czekoladowych wyrobów sklep detaliczny Warszawskiej Fabryki Czekolady "Fuchs" (otwarty w 1935 roku).

"Ilustrowana Republika", rok 1935.

"Kurier Łódzki", rok 1938.

Przy ulicy Piotrkowskiej 97 mieszkał Jakub Rosen, lekarz dentysta.

Jakub Rosen

Księga adresowa m. Łodzi 1937-1939.

Jakub Rosen urodził się w 1898 roku w Warszawie. Brał udział w rozbrajaniu niemieckich okupantów w listopadzie 1918 roku jako ochotnik w wojsku polskim od 10 listopada tegoż roku. Służył w 36 pp. Legii Akademickiej, kształcił się w szkole podoficerskiej w Dęblinie i w szkole podchorążych w Warszawie. Brał udział w walkach o Lwów. W kwietniu 1919 roku został ranny w bitwie pod Skniłowem. Został odznaczony medalem za udział w wojnie polsko-bolszewickiej i Medalem 10-lecia. Po przejściu do rezerwy w stopniu podporucznika ukończył stomatologię na Uniwersytecie Warszawskim (w 1922 roku) i podjął praktykę w Łodzi.

Księga adresowa m. Łodzi 1937-1939.

Był członkiem łódzkiego Związku Lekarzy Dentystów i Związku Żydów Uczestników Walk o Niepodległość Polski. Po wybuchu II wojny światowej zmuszony do zamieszkania getcie łódzkim (wraz z żoną Anną przy ulicy Rybnej 2). Data i miejsce śmierci obojga nieznane.

"Głos Poranny", rok 1932.

"Głos Poranny", rok 1938.

Kamienica należała do jednych z elegantszych przy ulicy Piotrkowskiej, nic dziwnego, ze swoje gabinety mieli tu również inni lekarze:

"Rozwój", rok 1910.

"Rozwój", rok 1913.

W latach 60. XX stulecia znajdował się tutaj sklep ARGED.

"Dziennik Łódzki", rok 1965.

... także sklep z tkaninami.

"Dziennik Łódzki", rok 1967.

W latach 80. otwarto tu sklep branżowy Spółdzielni Pracy Rękodzieła Ludowego i Artystycznego "Sztuka Ludowa". Kontynuujący te tradycje sklep "Cepelia" przy Piotrkowskiej 97 istnieje do dzisiaj.

Cepelia (Centrala Przemysłu Ludowego i Artystycznego - CPLiA) - to dawna organizacja zrzeszająca spółdzielnie rękodzieła ludowego i artystycznego, która prowadziła placówki handlowe zajmujące się zbytem towarów produkowanych w zrzeszonych spółdzielniach, wykonywanych bądź inspirowanych twórczością polskich artystów ludowych. Istniała w latach 1949-1990.

"Dziennik Łódzki", rok 1984.

Pub Piotrkowska 97 to adres dobrze znany filmowcom, zwłaszcza honorowym gościom festiwalu Camerimage, którzy tu właśnie byli podejmowani. Klub 97 - miejsce słynęło z niezłej kuchni i zaskakujących rozwiązań architektonicznych, których autorami są Marek Janiak i Wojciech Saloni-Marczewski. Zaprojektowali na przykład barek w kształcie okrętu, fortepian na szklanym stropie, a także … stolik stojący przy wannie.

Pub 97 zagrał także w filmie.
Producenci drugiej serii „Londyńczyków” wysłali do Łodzi Marię (Marieta Żukowska) i Pawła (Rafał Maćkowiak). Przyjeżdżają kupić fabrykę. Potem siadają właśnie w pubie 97.
- Wiesz, że Łódź była kiedyś wielką metropolią? - pyta Maria Pawła – Mieszkali tutaj wspólnie Żydzi, Polacy, Rosjanie i Niemcy. A Piotrkowska jest najdłuższą handlową ulicą Europy. Ma cztery kilometry.
- Cztery kilometry i dwieście metrów – dopowiada mężczyzna z sąsiedniego stolika.
- Skąd pan to wie?
- Po prostu kocham to miasto. Takie mam hobby.
Klub 97 istniał do 2022 roku.

Kultowy dla wielu łodzian Piotrkowska Klub 97, wyróżniający się m.in. jedynym na ulicy piętrowym ogródkiem, przeszedł do historii. Jego miejsce zajął Ferwor – zupełnie świeży koncept gastronomiczny, który tworzy w jego nietuzinkowych wnętrzach nowy najemca lokalu.

Skąd wziął się Ferwor? Sama nazwa przyszła na myśl patrząc na to jak urządzony jest lokal – totalny miszmasz – za każdym progiem czeka nas coś nowego, długie tapicerowane kanapy, piękne stare kredensy, ściany ozdobione miedzianymi falami czy „rybimi” łuskami, witraże w oknach, tajemnicza mała sala bankietowa, fortepian nad schodami, a nawet wanna (która stała się ulubionym „stolikiem” do rezerwacji) – kilka oddzielnych sal, każda w innym klimacie. Choć brzmi to jak wielkie zamieszanie, przebywanie tam i odkrywanie nowych zakątków, to naprawdę piękna przygoda. Ferwor – zamieszanie, ożywienie, euforia, zamęt, a z łaciny „gotowanie” – bardzo trafnie.

Nowy lokal zachował sporo z klimatu Klubu 97, bo odziedziczył po nim całe jego stylowe wnętrze zaprojektowane przez architektów Marka Janiaka i Wojciecha Saloniego-Marczewskiego, w 1997 roku nagrodzone tytułem „Wnętrza Roku” w konkursie organizowanym przez Fundację Ulicy Piotrkowskiej.