baedeker łódzki: 09/02/13

Pasaż Mayera (dzisiejsza ulica Moniuszki).

Widok od ulicy Piotrkowskiej, rok 2024.

"Dziennik Łódzki", rok 1885.

Taką nazwę w XIX wieku miała prywatna ulica, która dopiero w 1919 roku stała się ulicą Moniuszki.

"Głos Polski", rok 1919.

Wcześniej, wraz z terenem od Piotrkowskiej do Mikołajewskiej i Krótkiej (Traugutta), ulica była własnością fabrykanta Ludwiga (Ludwika) Meyera.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1900.

"Dziennik Łódzki", rok 1884.

Pasaż Meyera na pocztówce z przełomu XIX i XX wieku.

Źródło: FotoPolska http://fotopolska.eu/

"Rozwój", rok 1900.

2024.

W latach 1883-1885 została zabudowana willami w stylu neorenesansowym, projektowanymi przez architekta Juliusza Junga, który stworzył wyjątkowe w swym charakterze założenie urbanistyczno-architektoniczne.

2013.

2024.

W skład tego założenia wchodził spory ogród ozdobny. Po przebudowie fabryki Meyera na hotel Grand (1888) ogród został podzielony. Część od ulicy Krótkiej służyła gościom hotelu i kawiarni, którą latem przenoszono do ogrodu, gdzie była weranda i pawilon muzyczny, odbywały się koncerty i działał kabaret literacki. Część od strony pasażu pozostała jako elegancki ogród przy rezydencji właściciela. Znamy go tylko z fotografii wykonanych przez Bronisława Wilkoszewskiego (czytaj TUTAJ).

Ogród był założony na planie geometrycznym z fontanną na centralnym parterze obwiedzionym rabatami kwiatowymi, z alejką obwodową i trwałym ogrodzeniem. Wstawiano tam latem drzewka cytrusowe i palmy…

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1901.

2013

2024.

Przy Pasażu Meyera 5 miał swoją pracownię znany fotograf Łodzi, Bronisław Wilkoszewski.

"Dziennik Łódzki", rok 1892.

"Rozwój", rok 1900.

Przeczytaj w baedekerze:

Bronisław Wilkoszewski - łódzki Canaletto (baedekerlodz.blogspot.com)

oraz:

Łódź przełomu XIX i XX wieku. Fotografie Bronisława Wilkoszewskiego/ zbiory Muzeum Miasta Łodzi. (baedekerlodz.blogspot.com)

Była to pierwsza ulica oświetlona światłem elektrycznym. Inwestycja była pomyślana przyszłościowo. Planowano przeniesienie urzędów gubernialnych z Piotrkowa do Łodzi i Meyer chciał na tę okazję mieć do zaoferowania rezydencje dla dygnitarzy i wysokich urzędników.

"Rozwój", rok 1913.

"Nowa Gazeta Łódzka", rok 1914.

Z planów tych nic nie wyszło, wpędziło to Meyera w spore kłopoty finansowe. Wynajmował wille, po niższej cenie niż planował, różnym osobistościom i firmom.

Goniec Łódzki, rok 1905.

2013.

Meyer nie doczekał się męskiego potomka. Jego córka Zofia, która wyszła za mąż za Alfreda Biedermanna, zmarła przedwcześnie w wieku 25 lat. W 1901 roku fabrykant wycofał się nagle z wszelkiej działalności. Zamieszkał w podłódzkim majątku Brus, zlikwidował przeniesioną z ulicy Piotrkowskiej fabrykę na Mani, przystąpił do sprzedaży willi w pasażu.

"Rozwój", rok 1903.

Przeczytaj w baedekerze:

Willa Ludwika Meyera na Brusie. (baedekerlodz.blogspot.com)

"Rozwój", rok 1911.

Ludwig Meyer zmarł w 1911 roku, trzy lata później zmarła jego żona Matylda. Dawny hotel Meyera przejęła kilka lat wcześniej spółka akcyjna „Towarzystwo Grand Hotel”, złożona głównie z fabrykantów (czytaj TUTAJ).

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy na rok 1912.

2013.

2024.

"Republika", rok 1924.

"Rozwój", rok 1911.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy", rok 1913.

"Głos Polski", rok 1919.

"Rozwój", rok 1922.

W 1931 roku zniszczono ogrody i zniekształcono charakter założenia urbanistycznego. Teren zakupiła YMCA (Chrześcijańskie Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej) i zbudowała na nim gmach o architekturze nowoczesnej, lecz sprzecznej z otoczeniem:

Rok 1934. Budowa YMCA. Od 1949 budynek znany łodzianom jako Młodzieżowy Dom Kultury im. Juliana Tuwima (od 1997 roku znów YMCA).

2013.

2024.

"Rozwój", rok 1912.

Dziennik Łódzki, rok 1931.

Przeczytaj w baedekerze:

Młodzież łódzka patrzy w przyszłość, czyli.... historia YMCA w Łodzi. (baedekerlodz.blogspot.com)

Przed wejściem do byłego MDK stoi popiersie Juliana Tuwima; oblicze z brązu ma smutne: otoczenie jest puste, ogrodów już nie ma. Ale zostało trochę drzew w pasażu.

W maleńkim ogródku przy Domu Rzemiosła stoi skromny, rzadko zauważany przez łodzian, pomniczek Jana Kilińskiego w formie hermy.

A po przeciwnej stronie ulicy, pod numerem 7, znajduje się pięknie odnowiona willa Mignon, dawniej willa Ludwika Mayera.

Willa ta przez ponad 40 powojennych lat mieściła przychodnie chorób dzieci oraz ośrodek walki z gruźlicą. Kierowała nim prof. Jadwiga Szustrowa. Pamięć o tej lekarce i społeczniku, która przyczyniła się do zwalczenia w Łodzi gruźlicy, utrwala tablica wmurowana w ścianę willi.

Obok willi na niezabudowanej parceli i naprzeciwko na podwórzu rosną wysokie drzewa, głównie lipy i klony.

"Rozwój", rok 1920.

W złym stanie pozostawała druga willa Juliusza Junga, Trianon (pod nr 5), w której na tarasie pomiędzy ryzalitami miał swoje atelier Bronisław Wilkoszewski, znakomity fotograf, któremu zawdzięczamy widoki Łodzi z przełomu XIX i XX stulecia.

"Ilustrowana Republika", rok 1927.

Post Scriptum z 2021 roku:

Budynki przy ulicy 3 i 5 zostały całkowicie wyremontowane i przebudowane. Elewacje odnowione, a wnętrza przystosowane do pełnienia nowych funkcji, głównie usługowych.

W budynku mieszczącym się przy ulicy Moniuszki 5 powstała Mediateka.

Mediateka jestpierwszą w Łodzi, nowoczesną multimedialną biblioteką z licznymi zbiorami druków i nagrań, filią Biblioteki Miejskiej w Łodzi.

Post Scriptum z 2022 roku, dzień przed oficjalnym otwarciem, baedeker odwiedził ponownie Mediatekę:

Zobacz w baedekerze:

Mediateka MeMo (baedekerlodz.blogspot.com)

2024.

"Rozwój", rok 1923.

"Republika", rok 1924.

"Głos Poranny", rok 1929.

Na rogu z Hotelową, przy ul.Moniuszki 4 znajduje się kolejna willa z 1884 roku, w której również mieszkał Ludwik Meyer. Dzisiaj znajduje się tu Poczta Polska.

2013.

"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny "Kuriera Łódzkiego", rok 1938.

2024.

Na rogu Piotrkowskiej i Moniuszki znajduje się budynek Towarzystwa Akcyjnego, wzniesiony według projektu Juliusza Junga. Mieściło się w nim biuro handlowe Ludwika Geyera.