wtorek, 17 października 2023

Budynek dworca w Zgierzu.


Budynek dworcowy pochodzi z czasów kolei Warszawsko-Kaliskiej i dotrwał bez większych zmian do chwili obecnej.

O połączenie Kalisza z siecią dróg żelaznych ubiegały się różne grupy. Różne też były trasy proponowanego przez nie przebiegu linii.
W 1862 roku o prawo to starał się Komitet Budowy Drogi Żelaznej Wrocław-Kobylin-Krotoszyn-Ostrów-Kalisz-Opatówek-Sieradz-Zduńska Wola-Pabianice-Łódź-Warszawa. W 1863 roku ziemianin Jabłoński zwrócił się z prośbą o udzielenie zgody na budowę linii Rokiciny-Łódź-Zgierz-Ozorków-Łęczyca-Turek-Kalisz. Dwa lata później Jan Bloch uzyskał zgodę na przeprowadzenie studiów wstępnych budowy odnogi drogi łódzkiej DŻWW w kierunku Kalisza. Wiosną 1866 roku zgłoszono kolejny projekt budowy linii Łódź-Kalisz. Władze carskie i pruskie nie wyraziły jednak na to zgody.

 We wrześniu 1868 roku prośby o budowę kolei w Królestwie Polskim złożyli dwaj obywatele niemieccy. Miały to być trasy: Łódź-Zgierz-Koło-Konin-Słupca i dalej do Poznania (132 wiorsty, 141 km) oraz Łódź-Sieradz-Wieruszów-Wrocław (109 wiorst, 116 km). Od tej linii miała odchodzić odnoga Sieradz-Kalisz (51 wiorst, 54 km). Rząd pruski był żywotnie zainteresowany projektem połączenia Wrocławia z Warszawą (...), dlatego popierał prośby swych przedstawicieli o koncesję. Wszystkie one wywoływały jednak zaniepokojenie władz carskich i zostały odrzucone.
W lipcu 1869 roku do Komitetu Dróg Żelaznych w Petersburgu ponownie wpłynęła wspólna prośba Birona, Wokke i Bernharda o wydanie koncesji na budowę linii Łączącej Warszawę z Wrocławiem i Poznaniem. Ona również została odrzucona. Władze pruskie nie rezygnowały jednak z planów połączenia Poznania i Wrocławia z Warszawą. Na początku 1870 roku powstało w Prusach Towarzystwo Akcyjne Kolei Wrocławsko-Warszawskiej, pragnące budować drogę żelazną z Oleśnicy przez Kępno do granicy z Królestwem w Wieruszowie i dalej do Łodzi i Warszawy. (...) 
W 1878 roku Komitet Ministrów zlecił Ministerstwu Komunikacji opracowanie projektu koncesji oraz warunków budowy kolei Łódzko-Kaliskiej (113 wiorst, 125,5 km) z odnogą do Wieruszowa (50 wiorst, 53 km). Do budowy nie doszło (...). 

"Rozwój", rok 1900.

Dnia 9 marca 1898 roku nadzwyczajne zebranie akcjonariuszy Towarzystwa Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej uchwaliło, że zwróci się ono o udzielenie koncesji na budowę kolei Warszawsko-Kaliskiej oraz łącznicy z Kalisza do granicy pruskiej. Rozporządzeniem cara z 24 lipca 1898 roku zezwolono Towarzystwu na przeprowadzenie studiów budowy linii Warszawa-Kalisz według dwóch wariantów trasy: Kalisz-Sieradz-Łask-Łódź-Łowicz-Sochaczew-Błonie-Warszawa oraz Kalisz-Łęczyca-Pniewo-Sochaczew-Błonie-Warszawa. Kolej Kaliska na żądanie ministra wojny miała być szerokotorowa. Miał być też przebudowany węzeł warszawski. Wreszcie 14 kwietnia 1900 roku została zatwierdzona koncesja na budowę szerokotorowej kolei Kaliskiej (238 wiorst, 254 km). Projektowana linia brała swój początek w Warszawie, kierowała się do Kalisza przez Błonie, Sochaczew, Łowicz, Głowno, Stryków, Zgierz, Łódź, Pabianice, Łask, Zduńską Wolę, Sieradz i Opatówek. 

"Rozwój", rok 1902.


Dnia 15 listopada 1902 roku na zbudowaną trasę ruszył pierwszy pociąg, który z Warszawy do Kalisza jechał około 10 godzin. Ogólny koszt budowy linii wyniósł 21.931.600 rubli.

"Rozwój", rok 1902.

Między Warszawą a Kaliszem wybudowano 173 mosty, 17 przejazdów i wiaduktów oraz urządzono 11 stacji. Na 10 z nich były wieże wodne. Budynki dworcowe (z wyjątkiem Warszawy, Łodzi i Kalisza), mieszkalne - w tym domki dróżników, wieże ciśnień i pompownie wzniesiono z czerwonej, nietynkowanej cegły według ujednoliconych projektów. Większość tych obiektów przetrwała do czasów współczesnych. Dworce końcowe uległy zniszczeniu podczas I wojny światowej.
Przeczytaj w baedekerze:


Budynek zgierskiego dworca został wzniesiony na początku XX wieku, podczas budowy linii kolejowej Warszawsko-Kaliskiej przez Łódź. Z wyglądu przypomina inne dworce budowane przy tej linii w tamtym czasie.

Projekt dworca zgierskiego.
(źródło fotografii: Dworzec kolejowy w Zgierzu | Miasto Zgierz)

Dworce według tego samego projektu zobaczymy w położonych przy tej linii Pabianicach, Łasku i Zduńskiej Woli, takie dworce pojawiły się w Strykowie, Głownie, Sochaczewie i Sieradzu. Linię Warszawsko-Kaliską poprowadzono trasą Warszawa-Błonie-Sochaczew-Łowicz-Łódź-Pabianice-Sieradz-Kalisz.

"Rozwój", rok 1901.

Budynek dworca podczas I wojny światowej.
(źródło fotografii: FotoPolska.eu)

Niemieccy żołnierze przed budynkiem dworca, ok. 1915.
(źródło fotografii: FotoPolska.eu)

"Gazeta Zgierska, rok 1918.

"Gazeta Zgierska, rok 1919.

"Gazeta Zgierska, rok 1919.

"Gazeta Zgierska, rok 1919.

W okresie międzywojennym mogły nastąpić zmiany w przeznaczeniu pomieszczeń dworcowych w związku z rozbudową stacji (budowa linii do Kutna i do Widzewa, którą otworzono tymczasowo od strony Zgierza do Łęczycy już w 1923 roku, przekazanie całej linii do użytku publicznego w pełnym zakresie nastąpiło w roku 1926, odcinek łącznikowy do Widzewa, budowany z przerwami od 1920 roku otwarto dopiero w roku 1931.

Przeczytaj w baedekerze:
DWORZEC KOLEJOWY ŁÓDŹ WIDZEW (baedekerlodz.blogspot.com)

"Ilustrowana Republika", rok 1926.

Budynek dworca ok. 1940 roku.
(źródło fotografii: FotoPolska.eu)

Dworzec kolejowy w Zgierzu przetrwał bez większych zniszczeń obie wojny światowe, układ przestrzenny zachował się praktycznie w niezmienionej formie.


Układ przestrzenny stacji jest zachowany w formie pierwotnej (dworzec, magazyn towarowy, budynki mieszkalne, wieża ciśnień i pompownia, podjazd). W okresie II wojny światowej wybudowano nastawnię.


Pod koniec lat osiemdziesiątych XX wieku otynkowano elewację i przebudowano wnętrza dworca, zmieniając układ niektórych pomieszczeń.

W 2011 przeprowadzono kapitalny remont budynku dworcowego.
Dworzec został wyremontowany w ramach remontu dworców przed Mistrzostwami Europy w piłce nożnej w 2012 roku. Dworce kolejowe w Zgierzu i Pabianicach były pierwszymi dworcami wyremontowanymi w województwie łódzkim. 


Na zgierskim dworcu odnowiono elewację i wymieniono wszystkie instalacje.

W 2021 roku zakończyła się budowa przejścia podziemnego na perony i trzech nowych peronów, co oznaczało powstanie nowego układu torowego stacji.


Na zakończenie sensacyjnie:

"Echo", rok 1933.

Przeczytaj jeszcze w baedekerze:

"Gazeta Zgierska", rok 1928.

Fot. archiwalne pochodzą ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi oraz stron:
FotoPolska.eu
Dworzec kolejowy w Zgierzu na archiwalnych zdjęciach.
Zgierz w dawnych czasach. Jak wyglądał sto i więcej lat temu?


Fot. współczesne Monika Czechowicz

MAPA GOOGLE
Brak komentarzy: