baedeker łódzki: lutego 2024

Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi. Główną siedzibą uczelni jest zabytkowy pałac przy ulicy Gdańskiej 32, wzniesiony w latach 1904-1908 dla syna słynnego łódzkiego fabrykanta Izraela Kalmanowicza Poznańskiego - Karola Poznańskiego, jednego z dyrektorów spółki akcyjnej wyrobów bawełnianych.

Dawny pałac Karola Poznańskiego przy ulicy Gdańskiej 32.

Dzisiaj siedziba Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi.

(źródło fotografii archiwalnej: polska.org.pl)

Przeczytaj w baedekerze:

Pałac Karola Poznańskiego, ulica Gdańska 32. (baedekerlodz.blogspot.com)

"Goniec Łódzki", rok 1905.

Korzenie edukacji muzycznej w Łodzi sięgają połowy XIX wieku. Początkowo lekcje gry na instrumentach oraz śpiewu odbywały się w formie zajęć prywatnych.

"Rozwój", rok 1900.

"Rozwój", rok 1906.

Założycielką pierwszej w dziejach miasta szkoły muzycznej była śpiewaczka Julia Elszewicz. Szkoła mieściła się w budynku przy ulicy Południowej 11 (dzisiaj ul. Rewolucji 1905 roku). Właścicielka - śpiewaczka operowa - ukończyła Konserwatorium w Petersburgu. Miała doświadczenie w nauczaniu śpiewu i muzyki, posiadała bowiem wcześniej podobną szkołę na Łotwie. Program jej placówki, uruchomionej z początkiem roku szkolnego 1893/94, obejmował naukę śpiewu, gry na instrumentach oraz przedmiotów teoretycznych. Cztery lata później drugą łódzką szkołę muzyczną uruchomił pianista Daniel Böhm. Jego przedwczesna śmierć przerwała działalność placówki, a także dała możliwość rozwoju kolejnej, założonej przez braci Ignacego i Tadeusza Hanickich.

"Rozwój", rok 1898.

Przeczytaj w baedekerze:

Łódzkie Towarzystwo Muzyczne (baedekerlodz.blogspot.com)

oraz:

PIOTRKOWSKA 86 - kamienica "pod Gutenbergiem", Jan Petersilge i pierwsza łódzka gazeta. (baedekerlodz.blogspot.com)

W "Rozwoju" o Tadeuszu i Ignacym Hanickich:

"Rozwój", rok 1898.

Określająca się mianem „konserwatorium” szkoła mogła szczycić się szerokim zakresem nauczania oraz

wysokim poziomem – sami założyciele byli absolwentami Konserwatorium Wiedeńskiego, Królewskiej Wyższej Szkoły Muzycznej w Berlinie oraz Szkoły Karla Dawydowa w Petersburgu.

"Rozwój", rok 1898.

Grono pedagogiczne zasilali uznani muzycy, między innymi pianiści Feliks Halpern i Rudolf Strobl. Pracowała tam również Maria Bojanowska, która w 1903 roku, po zamknięciu szkoły braci Hanickich, zorganizowała własne kursy fortepianowe.

"Rozwój", rok 1906.

Rozwój instytucji wkrótce spowodował przekształcenie jej w szkołę muzyczną. Wśród nauczycieli placówki znaleźli się uznani kompozytorzy: Alojzy Dworzaczek, Tadeusz Joteyko oraz, prowadzący lekcje historii muzyki, Zygmunt Noskowski.

"Rozwój", rok 1908.

"Rozwój, rok 1911.

Nie była to jedyna tego typu szkoła w mieście – łódzkich uczniów prowadzili również pedagodzy szkoły Jakuba Winieckiego oraz kursów muzycznych Antoniego Grudzińskiego.

"Rozwój", rok 1902.

"Rozwój", rok 1905.

Piotrkowska 39. Od 1902 roku w tej kamienicy prowadził Kursy Muzyczne prof. Antoni Wawrzyniec Grudziński, absolwent Warszawskiego Instytutu Muzycznego.

Przeczytaj w baedekerze:

PIOTRKOWSKA 39 . KAMIENICA JÓZEFA CZAPIEWSKIEGO. (baedekerlodz.blogspot.com)

Szkoła muzyczna mieściła się także przy Piotrkowskiej 86.

Przeczytaj w baedekerze:

PIOTRKOWSKA 86 - kamienica "pod Gutenbergiem", Jan Petersilge i pierwsza łódzka gazeta. (baedekerlodz.blogspot.com)

"Rozwój", rok 1900.

Do 1914 roku otwarto w mieście kilkanaście szkół muzycznych o różnym poziomie nauczania, między innymi Marii Bojanowskiej, Nauma S. Podkaminera, Marii Wilkoszewskiej, Jakuba Winnickiego.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1914.

"Gazeta Łódzka", rok 1916.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1905.

"Nowy Kurier Łódzki", rok 1911.

Przeczytaj w baedekerze:

PIOTRKOWSKA 64 - szkoła muzyczna Marii Bojanowskiej i ...biuro podań Ślepego Maksa. (baedekerlodz.blogspot.com)

Powstała też Szkoła Muzyczna przy Towarzystwie przy Towarzystwie Muzycznym im. Fryderyka Chopina.

"Rozwój", rok 1914.

"Gazeta Łódzka", rok 1918.

"Rozwój", rok 1920.

Szkoły muzyczne powstawały również w okresie międzywojennym:

"Ilustrowana Republika", rok 1925.

"Echo", rok 1929.

"Rozwój", rok 1912.

Bez wątpienia jedną z najważniejszych postaci w historii łódzkiego szkolnictwa artystycznego była Helena Kijeńska, która w 1912 roku przejęła szkołę muzyczną po Marii Bojanowskiej.

"Rozwój", rok 1913.

"Kalendarz Kościuszkowski", rok 1919.

"Rozwój", rok 1921.

Czuwanie nad konsekwentnym rozwojem placówki doprowadziło do przekształcenia jej w 1917 roku w Liceum Muzyczne, a następnie w roku 1922 – w Konserwatorium.

"Rozwój", rok 1922.

"Republika ", rok 1924.

"Ilustrowana Republika", rok 1925.

Mimo licznych problemów, wynikających także z sytuacji politycznej (w tym czasie wybuch I wojny światowej), szkole Heleny Kijeńskiej udało się zachować ciągłość. Dzięki dużemu zainteresowaniu uczniów placówka rozwijała się i rozrastała. Kijeńska zdobywała fundusze na poszerzanie zbiorów bibliotecznych, zakup nowego instrumentarium oraz pozyskiwanie pedagogów, także z grona najlepszych absolwentów.

"Głos Poranny", rok 1930.

Do coraz silniejszej pozycji szkoły przyczyniły się szeroki program nauczania i pozyskiwanie cenionych na świecie pedagogów. Wśród nich byli pianiści Egon Petri, Józef Turczyński i Antoni Dobkiewicz, śpiewaczka Adela Comte-Wilgocka, skrzypek Alfred Wiłkomirski, wiolonczelista Kazimierz Wiłkomirski oraz kompozytorzy Jan Maklakiewicz, Kazimierz Sikorski i dyrektor stołecznego Konserwatorium Henryk Melcer-Szczawiński.

"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny "Kuriera Łódzkiego", rok 1937.

"Ilustrowana Republika", rok 1938.

Dyrygentem orkiestry konserwatoryjnej był Teodor Ryder, współpracownik Filharmonii Warszawskiej, Łódzkiej Orkiestry Symfonicznej oraz Opery Lyońskiej.

Teodor Ryder (1881-1914), pianista dyrygent, pedagog.

(źródło fotografii: Narodowe Archiwum Cyfrowe)

Przeczytaj w baedekerze:

Teodor Ryder, pianista, dyrygent i pedagog związany z Łodzią. (baedekerlodz.blogspot.com)

Wśród osób, którym udało się zarówno osiągnąć sukces artystyczny, jak i zająć stanowiska nauczycielskie w uczelni wyróżniali się pianista, późniejszy laureat V nagrody IV Konkursu Chopinowskiego Władysław Kędra oraz rodzeństwo Bacewiczów - Grażyna i Kiejstut.

Grażyna Bacewicz (1909-1969)

- skrzypaczka i kompozytorka

(źródło fotografii: Narodowe Archiwum Cyfrowe)

Kiejstut Bacewicz (1904-1993)

- pianista, pedagog, kompozytor i organizator życia muzycznego.

(źródło fotografii: PWM_en (polmic.pl)

Władysław Kędra (1918-1969)

- pianista i pedagog muzyczny.

(źródło fotografii: Narodowe Archiwum Cyfrowe)

Księga adresowa, rok 1938.

Gdańska 32.

Wybuch II wojny światowej spowodował całkowity zastój oficjalnego życia kulturalnego i edukacyjnego. W grudniu 1939 roku niemiecki okupant zamknął Konserwatorium, a z jego siedziby przy ul. Krótkiej 9 (dziś Romualda Traugutta) skonfiskował instrumenty oraz zbiory biblioteki. Zagrabione mienie zostało przewiezione do Pałacu Karola Poznańskiego, gdzie wkrótce rozpoczęła działalność Städtische Musikschule – szkoła muzyczna dla młodzieży niemieckiej. Właśnie od tego momentu szkolnictwo muzyczne w Łodzi jest skupione przy dawnej fabrykanckiej rezydencji przy ulicy Gdańskiej 32.

Dawny pałac Karola Poznańskiego jako Musikschule w czasie okupacji niemieckiej.

(źródło fotografii: https://polska-org.pl/)

Przeczytaj w baedekerze:

Nazistowska śpiewogra i propaganda/ Städtische Musikschule (baedekerlodz.blogspot.com)

Miejska Szkoła Muzyczna

/Litzmannstadt, in der Städtischen Musikschule /ok.1940 roku, zbiory WBP/

"Litzmannstädter Zeitung", 1941.

Po zakończeniu działań wojennych Helena Kijeńska z mężem Antonim Dobkiewiczem podjęli działania na rzecz reaktywowania Konserwatorium. Przy wsparciu władz miejskich oraz części pedagogów przedwojennej uczelni, którzy w czasie okupacji często prowadzili tajne nauczanie, zdecydowali, by Konserwatorium przekształcić w instytucję o charakterze społecznym.

Już trzy dni po opuszczeniu Łodzi przez wojsko niemieckie, władze szkoły wkroczyły do pałacu, by w gotowej bazie, gdzie wciąż były zgromadzone instrumenty konserwatoryjne, odrodzić działalność placówki.

Jednocześnie nowe władze krajowe zaplanowały utworzenie w Łodzi państwowego konserwatorium. Dyrektorem nowo powstającej placówki mianowano Kazimierza Wiłkomirskiego, wykładowcę przedwojennej łódzkiej uczelni muzycznej. Jednak jego „organizacja” była de facto upaństwowieniem odradzającego się prywatnego Konserwatorium Kijeńskiej. Proponując swej dawnej pracodawczyni posadę wicedyrektorki i włączając ją w proces tworzenia państwowej instytucji, przekreślił jej plany na prowadzenie własnej placówki. Zaproszenie małżeństwa Kijeńskiej i Dobkiewicza do prowadzenia nowej uczelni zapewnił też Wiłkomirskiemu dostęp do ich prywatnego majątku - instrumentów, prowadzenie własnej placówki. Zaproszenie małżeństwa Kijeńskiej i Dobkiewicza do prowadzenia nowej uczelni zapewnił też Wiłkomirskiemu dostęp do ich prywatnego majątku - – instrumentów, nut, książek oraz innego wyposażenia szkolnego.

"Głos Robotniczy", rok 1946.

Zajęcia w upaństwowionym Konserwatorium w Łodzi rozpoczęły się 24 marca 1945 roku, jeszcze przed oficjalnym otwarciem placówki (to na pamiątkę tego dnia społeczność dzisiejszej Akademii Muzycznej uroczyście obchodzi doroczne Święto Uczelni). Inauguracja pierwszej w Polsce Ludowej wyższej uczelni muzycznej odbyła się 18 kwietnia 1945 roku. Wtedy też ukonstytuowały się władze Konserwatorium w osobach rektora Kazimierza Wiłkomirskiego, prorektor Heleny Kijeńskiej-Dobkiewiczowej, dziekana Wydziału Teorii, Kompozycji i Dyrygentury Kazimierza Sikorskiego, dziekan Wydziału Instrumentalnego Marii Wiłkomirskiej, dziekan Wydziału Wokalnego Adeli Comte-Wilgockiej oraz dziekana Wydziału Pedagogicznego Mieczysława Kacperczyka.

"Dziennik Łódzki", rok 1949.

Wkrótce, zgodnie z ministerialnymi wytycznymi, Konserwatorium zostało przekształcone w Państwową Wyższą Szkołę Muzyczną, kształcącą w obszarach twórczości, odtwórczości i pedagogiki. Ze struktur wyodrębniono również Państwową Średnią Szkołę Muzyczną, na której czele stanął Kiejstut Bacewicz. Obie szkoły działały we wspólnym gmachu do 1974 roku.

Grono pedagogiczne PWSM tworzyli nauczyciele reprezentujący najwyższy poziom artystyczny i nauczania. Wśród zatrudnionych znaleźli się między innymi pianistka i klawesynistka Emma Altberg, pianista Władysław Kędra, skrzypaczki Grażyna Bacewicz i Irena Dubiska, śpiewaczka Olga Olgina, śpiewak Grzegorz Orłow, muzykolog Stanisław Golachowski, kompozytorzy Karol Mroszczyk, Roman Iżykowski, Kazimierz Jurdziński i Tomasz Kiesewetter oraz kolejni rektorzy uczelni: kompozytor Kazimierz Sikorski (1947-54), teoretyk muzyki Mieczysław Drobner (1954-57) oraz pianista kameralista Kiejstut Bacewicz (1957-1969). W uczelni prowadzili zajęcia również uznani dyrygenci Władysław Raczkowski, Bohdan Wodiczko, Zdzisław Górzyński oraz Józef Karol Lasocki.

Grono pedagogiczne Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej ok. 1955 roku. Siedzą od lewej: Zofia Romaszkowa, Emma Altberg, Antoni Dobkiewicz, Helena Kijeńska-Dobkiewiczowa, Maria Wiłkomirska, Helena Ilcewicz, Maria Sobolewska, Marta Osiecimska, Olga Olgina, Kiejstut Bacewicz. Stoją od lewej: Daniel Dankowski, Roman Iżykowski, Karol Mroszczyk, Grzegorz Orłow, Jan Kucharski, Szymon Weksler, Tomasz Kiesewetter, Mieczysław Drobner, Mieczysław Kacperczyk, Władysław Raczkowski, Franciszek Wesołowski, Franciszek Jamry, Kazimierz Jurdziński, Mieczysław Szaleski, Tadeusz Paciorkiewicz.

(źródło fotografii: Historia (lodz.pl )

To dzięki pedagogom udało się dokonać podniesienia poziomu placówki oraz poszerzania zakresu nauczania. Znakiem tego byli wybitni absolwenci oraz absolwentki, którzy opuszczali mury łódzkiej uczelni, by wkrótce podbijać estrady i sceny nie tylko w kraju, ale na świecie. Postaci wyróżniające się wśród byłych studentek i studentów to: pianiści Zbigniew Szymonowicz, Edwin Kowalik, Karol Nicze, śpiewaczki Teresa Żylis-Gara, Teresa Kubiak, Delfina Ambroziak, Krystyna Rorbach, Joanna Woś, śpiewacy Tadeusz Kopacki, Zdzisław Klimek, Zdzisław Krzywicki i Szymon Komasa, skrzypaczki Wanda Wiłkomirska, Iwona Wojciechowska, Barbara Górzyńska, skrzypkowie Zenon Hodor, Zenon Płoszaj, Piotr Pławner, altowiolista Zbigniew Frieman, wiolonczelista Dominik Połoński, teoretyk muzyki Franciszek Wesołowski, dyrygent Jan Krenz oraz kompozytorzy Tadeusz Paciorkiewicz, Kazimierz Serocki, Bogdan Pawłowski, Jerzy Bauer, Piotr Hertel, Piotr Marczewski, Bronisław Kazimierz Przybylski i Włodzimierz Korcz. Wielu utalentowanych dawnych studentów tworzy dzisiejszą społeczność pedagogiczną swojej Alma Mater.

Długo można wymieniać też absolwentów, którzy z powodzeniem zasilali łódzkie instytucje – tworzyli Filharmonię, Operę (dziś Teatr Wielki), Operetkę (dziś Teatr Muzyczny), rozgłośnię radiową oraz szkoły muzyczne. Także w Bydgoszczy środowisko artystyczne tworzyli muzycy wykształceni przez akademików z Łodzi. Duże zainteresowanie kandydatów z województw północnych było przyczyną utworzenia w 1974 roku filii łódzkiej PWSM właśnie w mieście nad Brdą. Funkcjonowała ona do roku 1981, gdy usamodzielniła się i dała początek bydgoskiej Akademii Muzycznej.

Wielokrotne przekształcenia organizacyjne obejmowały strukturę wewnętrzną oraz status uczelni. W roku 1982 nastąpiła zmiana nazwy Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej na Akademię Muzyczną. Od roku 1999 nosi ona nazwiska swoich absolwentów i byłych pedagogów – Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów.

Intensywny rozwój artystyczny i naukowy uczelnia zawdzięcza znakomitym muzykom, wybitnym pedagogom i niezwykłym osobowościom swoich kolejnych rektorów. Byli to kolejno profesorowie:

Kazimierz Wiłkomirski

Dyrektor Państwowego Konserwatorium Muzycznego w latach 1945–1946

Rektor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w latach 1946–1947

wiolonczelista, kompozytor, dyrygent, pedagog

Kazimierz Sikorski

Rektor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w latach 1947–1954

kompozytor, teoretyk muzyki, pedagog

Mieczysław Drobner

Rektor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w latach 1954–1957

kompozytor, muzykolog, pedagog

Kiejstut Bacewicz

Rektor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w latach 1957–1969

pianista, kameralista, kompozytor, pedagog

Zenon Płoszaj

Rektor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w latach 1969–1981

skrzypek, kameralista, pedagog

Zygmunt Gzella

Rektor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w latach 1981–1982

Rektor Akademii Muzycznej w latach 1982–1987

dyrygent, chórmistrz, pedagog

Aleksander Kowalczyk

Rektor Akademii Muzycznej w latach 1987-1993

gitarzysta, pedagog

Bogdan Dowlasz

Rektor Akademii Muzycznej w latach 1993–1999

akordeonista, kompozytor, pedagog

Anna Wesołowska-Firlej

Rektor Akademii Muzycznej w latach 1999–2005

pianistka, kameralistka, pedagożka

Antoni Wierzbiński

Rektor Akademii Muzycznej w latach 2005–2012

flecista, kameralista, pedagog

Cezary Sanecki

Rektor Akademii Muzycznej w latach 2012–2020

pianista, kameralista, pedagog

Elżbieta Aleksandrowicz

Rektor Akademii Muzycznej od roku 2020

specjalista metody Emila Jacques-Dalcroze’a, muzyk, pedagog

Senat Akademii Muzycznej nadał tytuł doktora honoris causa sztuki muzycznej sześciorgu wysoko cenionym artystom - znaczącym postaciom życia muzycznego: w 1986 roku - Aleksandrowi Tansmanowi, w 1993 roku - prof. Kiejstutowi Bacewiczowi, w 1996 - prof. Zenonowi Płoszajowi, w 1999 roku - prof. Franciszkowi Wesołowskiemu, w 2005 roku - prof. Teresie Kubiak, a w 2006 - prof. Wandzie Wiłkomirskiej.

Uczelnia prowadzi studia stacjonarne i niestacjonarne, w systemie bolońskim: studia I stopnia (3-letnie, dawniej zwane licencjackimi), studia II stopnia (2-letnie, zwane dawniej magisterskimi uzupełniającymi) i studia III stopnia (3-letnie, zwane dawniej doktoranckimi). Absolwenci studiów I stopnia otrzymują tytuł licencjata w zakresie ukończonej specjalności z możliwością kontynuowania nauki na studiach II stopnia. Absolwenci studiów II stopnia otrzymują tytuł zawodowy magistra sztuki w zakresie ukończonej specjalności. Absolwenci studiów III stopnia (doktoranckich) otrzymują świadectwo ukończenia studiów doktoranckich, a po pomyślnie przeprowadzonym przewodzie doktorskim tytuł doktora sztuk muzycznych. Studia na Wydziale Kompozycji, Teorii Muzyki, Rytmiki i Edukacji Artystycznej obejmują specjalności: kompozycja, teoria muzyki, rytmika, edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej oraz muzykoterapia. Wydziały Fortepianu, Organów, Klawesynu i Instrumentów Dawnych oraz Instrumentalny kształcą w zakresie instrumentalistyki. Wydział Wokalno-Aktorski umożliwia studia na kierunkach: wokalistyka oraz choreografia i techniki tańca.