baedeker łódzki: ARTUR RUBINSTEIN

poniedziałek, 1 lipca 2019

ARTUR RUBINSTEIN

Artur Rubinstein zaliczany jest do najwybitniejszych pianistów XX wieku. Ceniony jest na świecie za interpretacje muzyki Fryderyka Chopina.

O Polsce Rubinstein mówił: "Kocham mój kraj rodzinny, ale jest to miłość, która nie ma nic wspólnego z nacjonalizmem czy szowinizmem. Małą część życia spędziłem w kraju, ale wszystko, co polskie, ma dla mnie nieodparty urok i często przyprawia mnie o nostalgię. Źródłem tego może być coś, co nazwałbym autentycznością. Pory roku na przykład są tu autentyczne, nie ma mowy o pomyłce, są tym, czym powinna być symfonia, czterema częściami, idealnie ze sobą zharmonizowanymi. Nie ma żadnego pomieszania, każda pora przeżywa swój krótki żywot, osiągając pełnię właściwego dla niej piękna".

Artysta wystąpił na scenie około 6 tysięcy razy. Koncertował w najważniejszych ośrodkach muzycznych całego świata. Propagował muzykę polską, zwłaszcza Fryderyka Chopina i Karola Szymanowskiego. Szymanowski, z którym pianista się przyjaźnił, napisał dla niego kilka utworów, m.in. pierwsze cztery mazurki oraz IV Symfonię koncertującą na fortepian i orkiestrę.
Występował z wieloma uznanymi orkiestrami i dyrygentami oraz grał między innymi z Pau Casalsem, Jacques'em Thibaudem i Romanem Totenbergiem.

Rubinstein urodził się 28 stycznia 1887 roku w Łodzi, zmarł 20 grudnia 1982 roku w Genewie. Przyszedł na świat jako siódme dziecko w żydowskiej rodzinie łódzkiego przedsiębiorcy. Rubinsteinowie zajmowali wówczas dom przy ul. Południowej 28 (obecnie Rewolucji 1905 roku).

Akt urodzenia Artura Rubinsteina

Niedługo po narodzinach Artura Rubinsteinowie przenieśli się do kamienicy przy Piotrkowskiej 78 i to mieszkanie pozostało w najwcześniejszych wspomnieniach, ale Rubinstein urodził się właśnie tutaj:

Ulica Rewolucji 1905 roku nr 28, dawna Południowa.

Ulica Piotrkowska 78.

W Łodzi artysta pobierał pierwsze lekcje muzyki u Adolfa Prechnera i występował na dobroczynnych koncertach jako cudowne dziecko. W tym mieście spędził pierwsze dziesięć lat życia.

Potem rodzice wysłali go do Warszawy, gdzie uczył się u Aleksandra Różyckiego. W 1897 roku wyjechał do Berlina, by studiować pianistykę u Henryka Bartha i Józefa Joachima. Tam debiutował w 1900 roku.

"Rozwój", rok 1902.

Rubinstein rozpoczął światową karierę w Paryżu w 1904 roku. Zaprezentował wówczas francuskiej publiczności m.in. Koncert fortepianowy f-moll i Etiudę a-moll Fryderyka Chopina oraz Koncert fortepianowy g-moll Camille'a Saint-Saensa.

"Rozwój", rok 1911.

"Rozwój", rok 1912.

Artur Rubinstein w Cornegie Hall, rok 1947.

źródło: YouTube.pl

"Rozwój", rok 1913.

"Ilustrowana Republika", rok 1925.

"Głos Poranny", rok 1929.

Alfred Strauch (w środku) w towarzystwie pianisty Artura Rubinsteina i skrzypka Pawła Kochańskiego. Fotografia wykonana z okazji tysięcznego koncertu jaki Agencja Koncertowa Alfreda Straucha zorganizowała w dawnym „Łódzkim Domu Koncertowym”, który wówczas nosił nazwę „Filharmonji”. (Internetowy słownik Biograficzny http://www.ipsb.nina.gov.pl).

"Głos Poranny", rok 1930.

"Ilustrowana Republika", rok 1930.

"Ilustrowana Republika", rok 1932.

W 1932 roku Rubinstein poślubił Anielę, córkę polskiego dyrygenta i pierwszego dyrektora Filharmonii Narodowej w Warszawie, Emila Młynarskiego. Rubinstein miał czworo dzieci. W 1939 roku opuścił Europę i zamieszkał wraz z żoną w Stanach Zjednoczonych.

"Panorama", dodatek tygodniowy "Ilustrowanej Republiki", rok 1932.

W 1933 roku w Buenos Aires w Argentynie urodziła się ich córka - Eva Rubinstein.

W czasie II wojny światowej pianista występował na koncertach dobroczynnych, w tym na rzecz polskich uchodźców. Publicznie namawiał Amerykanów do przystąpienia do wojny, podkreślając przy tym wojskowy wysiłek Polski.

Artur Rubinstein gra Chopina.

źródło: YouTube.pl

W 1945 roku, podczas uroczystości podpisania Deklaracji Narodów Zjednoczonych, dokumentu założycielskiego ONZ, w San Francisco, oburzony brakiem polskiej flagi, zmienił program koncertu. - Zagram hymn narodu, którego przedstawicieli tu nie ma, ale który pierwszy chwycił za broń i przeciwstawił się złu - po wypowiedzeniu tych słów ze sceny Rubinstein wykonał "Mazurka Dąbrowskiego". Wielka Brytania i USA nie zaprosiły przedstawicieli polskiego rządu na uchodźstwie, ponieważ obawiały się reakcji ZSRR.

Koncert Artura Rubinsteina dla ONZ, rok 1945.

źródło: YouTube.pl

"Ilustrowana Republika", rok 1927.

Rubinstein przebywał kilkakrotnie w Polsce i to zarówno w okresie międzywojennym, jak i po II wojnie światowej, koncertując również w Łodzi między innymi w 1975 roku. Mimo, iż tylko kilka (i to dziecięcych) lat swojego życia spędził w Łodzi, nigdy nie zapomniał o rodzinnym mieście.

"Głos Poranny", rok 1930.

"Ilustrowana Republika", 1933.

"Dziennik Łódzki", rok 1960.

"Dziennik Łódzki", rok 1966.

Artur Rubinstein został nagrodzony najwyższymi odznaczeniami i orderami świata. Był Wielkim Oficerem Francuskiej Legii Honorowej, Kawalerem Krzyża Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski, Kawalerem amerykańskiego Medalu Wolności. Udekorowano go wstęgą Kennedy Center, Komandorią z gwiazdą Orderu Zasługi Republiki Włoskiej, wielkim hiszpańskim Orderem Alfonsa X, Komandorią z gwiazdą Orderu Imperium Brytyjskiego i wieloma innymi. Fundacja Kościuszkowska w Nowym Jorku nadała mu w 1957 r. Medal Uznania za zasługi dla kultury polskiej i amerykańskiej. Był członkiem Akademii Francuskiej. Posiadał doktoraty honoris causa największych uniwersytetów, w tym: University Yale, University of California, University of Columbia, a także Akademii Muzycznej w Warszawie.

W 2008 roku w Łodzi utworzono Międzynarodową Fundację Muzyczną im. Artura Rubinsteina, która organizuje Rubinstein Piano Festival.

Trwałym śladem łączącym tego wybitnego łodzianina z jego miejscem urodzenia jest nadanie jego imienia Państwowej Filharmonii w Łodzi oraz pasażu łączącego ulicę Piotrkowską i al. Kościuszki.

"Fortepian Rubinsteina" został odsłonięty w 2000 roku z okazji Światowego Spotkania Łodzian, autorem projektu jest Marcel Szytenchelm. Rzeźba stoi przy Piotrkowskiej 78, gdzie niegdyś mieszkał Rubinstein. Pomnik jest częścią Galerii Wielkich Łodzian, która od 1999 roku zdobi ulicę Piotrkowską - są to wykonane w brązie rzeźby plenerowe stojące na chodnikach i upamiętniające sławne osoby związane Łodzią.

W 2014 roku na ścianie kamienicy u zbiegu ulic Sienkiewicza i Traugutta, pojawiła się postać Artura Rubinsteina.

Powaga pianisty i jego waga dla Łodzi została zestawiona z humorem i dodatkowo ubrana w kolorową formę, typową dla Kobry, artysty street'artu, który jest autorem muralu. Rubinstein stroi śmieszną minę, jak na zdjęciu z 1950 roku...

Po śmierci Artura Rubinsteina rodzina przekazała kolekcję pamiątek po nim do Muzeum Miasta Łodzi.
Ekspozycja w Galerii Muzyki im. Artura Rubinsteina w Muzeum Miasta Łodzi jest obecnie największą na świecie kolekcją poświęconą pianiście. Zobaczyć tu można m.in. odlew dłoni artysty wykonany za jego życia, fotografie przedstawiające Artura Rubinsteina i jego rodzinę, listy do przyjaciół: Juliana i Ireny Tuwimów, Jarosława Iwaszkiewicza i Karola Szymanowskiego czy pamiętniki "Moje młode lata" i "Moje długie życie" - bestsellery przetłumaczone na wiele języków. Są także rzeczy osobiste, w tym szmaciane maskotki, które miał ze sobą podczas koncertów i ulubione cygara.

Prezentowane są także liczne zdjęcia upamiętniające znajomość z wybitnymi ludźmi świata nauki, kultury i sztuki i jego działalność koncertową, a także nagrody, medale i odznaczenia, w tym francuska Legia Honorowa i amerykański Medal Wolności, najwyższe odznaczenie cywilne przyznawane przez prezydentów USA.