POMNIK DEKALOGU W PARKU STAROMIEJSKIM

W 1995 roku, w północnej części parku Staromiejskiego, przy ulicy Wolborskiej, powstał monumentalny Pomnik Dekalogu.  Na trzy i pół metrowym cokole w którego podstawę wmurowano urnę z ziemią z Jerozolimy, umieszczono figurę Mojżesza, który dźwiga kamienne tablice z dziesięciorgiem przykazań. Pomnik upamiętniać ma Żydów zamieszkujących niegdyś Łódź oraz być symbolem pojednania i pokoju.

Autorem rzeźby jest profesor warszawskiej Akademi Sztuk Pięknych, artysta-rzeźbiarz Gustaw Zemła.

Pomnik został odsłonięty  w miejscu gdzie wcześniej stały dwie łódzkie synagogi gminne:

Stara Synagoga  – pierwsza drewniana synagoga (Łódź, ulica Wolborska 20). Synagoga została zbudowana w 1809 roku przez Mojżesza Fajtłowicza i Pinkusa Zajdlera z Przedborza, na placu nabytym od Józefa Aufschlaga. Od 1854 roku Urząd Municypalny, zabronił odbywania nabożeństw, ze względu na groźbę zawalenia budynku. W latach 1863-1871 na jej miejscu wzniesiono nową, murowaną synagogę:

Synagoga Alte Szil – główna synagoga łódzkiej gminy żydowskiej (w tym samym miejscu, także Wolborska 20). Była jedną z najbardziej okazałych synagog – zarówno w Łodzi, jak i w całej Polsce. Synagoga została zbudowana w latach 1863-1871, według projektu Jana Karola Mertschinga, na miejscu starej drewnianej synagogi. Została przebudowana w 1893 roku według projektu Adolfa Zeligsona. Murowany budynek bożnicy wzniesiono na planie prostokąta. Posiadał cechy kilku stylów: bizantyjskiego, neomauretańskiego i neoromańskiego. Była to jedna z najciekawszych synagog w Łodzi i Polsce, swoją formą i wystrojem bardzo różniąca się od typowej zabudowy Łodzi. synagoga skupiająca wszystkich wyznawców Judaizmu z okolicy, nazywano ją Altshtot (Alte Szil), czyli stare miasto.

"Tydzień", rok 1894.

 Budynek został spalony przez hitlerowców w listopadzie 1939 roku. Obecnie nie ma po nim śladu.

Pomysł budowy pomnika wiąże się z działalnością Fundacji "Karta z dziejów", założonej w 1991 roku, z inicjatywy Polaków z kraju i zagranicy. Pragnęli oni uczcić i utrwalić pamięć o Żydach mieszkających na polskich ziemiach przez stulecia. Ich zagłada sprawiła, że zniknęły bądź zacierają się ostatnie ślady wielowiekowej obecności Żydów w naszym kraju. Chcąc ocalić pamięć o nich, Fundacja postanowiła inicjować i wspierać powstawanie dzieł sztuki, które zdobić będą miasta i miasteczka zamieszkałe ongiś przez ludność żydowską. Tematyka tych dzieł, głównie rzeźb, osnuta być powinna głównie wokół motywów Starego Testamentu.

Pomnik Dekalogu wpisuje się w ten zamysł. Powstał w miejscu, gdzie przez blisko dwa wieki mieszkali łódzcy Żydzi i gdzie do listopada 1939 roku stała największa łódzka synagoga, wysadzona przez Niemców. Tę społeczność żydowską, która w Łodzi żyła i zginęła w getcie, przypomina i czci pomnik Dekalogu.

Projekt otoczenia pomnika powstał w pracowni architektonicznej J. Jańca. 

Fot. Monika Czechowicz

MAPA GOOGLE