W
domu przy ulicy Narutowicza 40 urodził się i dorastał Roman
Retyrband, kompozytor, pianista i pedagog.
W
Łodzi rozpoczęła się jego muzyczna kariera. Tutaj – mając
kilkanaście lat – napisał swój pierwszy utwór, studiował
muzykę w Konserwatorium Muzycznym Heleny Kijeńskiej-Dobkiewiczowej.
"Rozwój", rok 1922.
Przeczytaj w baedekerze:
W latach 1937–1939 Ryterband współpracował z łódzką Rozgłośnią
Polskiego Radia i z łódzkimi teatrami. W Łodzi
odbyły się pierwsze koncerty z jego muzyką.
W listopadzie 2019 roku na kamienicy przy Narutowicza 40 została odsłonięta tablica pamięci nieco zapomnianego łodzianina - kompozytora, pianisty i pedagoga.
Roman Ryterband (urodził się 2 sierpnia 1914 roku w Łodzi, zmarł 17 listopada 1979 roku w Palm Springs) - kompozytor, dyrygent i pianista amerykański pochodzenia polsko-żydowskiego.
(źródło fotografii: The Cello Museum )
W tym domu urodził się i mieszkał do 1939 roku.
Księga adresowa m. Łodzi i woj. łódzkiego 1937-1939.
Pochodził
z żydowsko-polskiej rodziny łódzkich prawników i muzyków. Jego
wuj Jakub był altowiolistą, koncertmistrzem łódzkiej orkiestry
symfonicznej. Roman Ryterband zachęcony przez Aleksandra
Głazunowa rozpoczął
studia muzyczne, kształcił się w grze na fortepianie w
Konserwatorium Heleny Kijeńskiej w Łodzi, ukończył także studia
prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim.
(źródło fotografii: Ryterband, Roman)
Wybuch
II wojny światowej zastał go we Francji. Za radą konsula
przedostał się do Szwajcarii, gdzie rozpoczął studia
muzykologiczne, ukończone doktoratem na uniwersytecie w Bernie.
W Szwajcarii poślubił pochodzącą z
Wenecji Włoszkę
Clarissę i tam urodziły się ich córki Astrid i Diana.
Roman Ryterband, utalentowany pianista i kompozytor, rozpoznawalny w
szerokim świecie muzycznym, a zwłaszcza w Ameryce.
(źródło fotografii: ŁÓDŹ.PL)
W
1955 roku rodzina Ryterbandów przeniosła się do Kanady, gdzie
muzyk został wykładowcą na Uniwersytecie McGilla w Montrealu,
prowadził własną orkiestrę kameralną „Orkiestra Kameralna
Ryterbanda” i współpracował z radiostacją CKVL. Występował
jako dyrygent oraz kierował polonijnym chórem. W
1960 roku Ryterband zamieszkał w Chicago, gdzie był m.in. czynny w
środowiskach polonijnych, pełnił też obowiązki prezesa Związku
Kompozytorów. Przez
pewien czas pracował jako organista i dyrygent chóru przy kościele
Świętej Trójcy, a następnie prowadził South Side Symphony
Orchestra oraz chór żeński „Kalina”. Wykładał ponadto w
Chicago Conservatory College.
Kilka
lat później osiadł w Kalifornii, gdzie zorganizował Palm Springs
Festival of Music and Art, którego był dyrektorem, wykładał także
na UCLA (California
State University w
Los Angeles). Czynny był ponadto jako pianista i akompaniator.
Roman Ryterband - Souvenir d'un bal na fortepian na lewą rękę.
Piotr Różański - fortepian
Produkcja:
Stowarzyszenie Polskich Muzyków Kameralistów, 2022
www.spmk.com.pl
(źródło: YpuTube.pl)
Jego
obfita spuścizna kompozytorska obejmuje opery: Fantômes
rebelles oraz A
Border Incident,
dramat muzyczny, balety, Suite
Polonaise na
fortepian, opracowaną w 1978 roku
na orkiestrę (nagroda Fundacji Kościuszkowskiej), Rapsodię
rosyjską na
orkiestrę, sonatę na dwa flety i harfę, kwintet na dwa flety,
wiolonczelę i dwa flety, Dialog na
dwa flety (1961, nagrodzony), Tunes
of America (w
ramach grantu z National Endowment for the Humanities na obchody
200-lecia Stanów Zjednoczonych), suitę na fortepian i i szereg
utworów na inne instrumenty.
Roman Ryterband. "Sonatina, II. Larghetto Semplice".
Tomasz Fechner - gitara.
(źródło: YouTube.pl)
W
1967 roku Roman Ryterband otrzymał stypendium od National Endowment
for the Humanities i napisał kompozycję zatytułowaną Tunes of
America na obchody dwusetnej rocznicy powstania Stanów
Zjednoczonych.
(źródło fotografii: Ryterband: Sonata Breve for Violin and Harp - Vanderbilt Music Company)
Jego
oryginalne rękopisy i inne pamiątki znajdują się w bibliotece
Houghton na Uniwersytecie Harvarda w towarzystwie rękopisów
Gershwina, Bernsteina, Goulda i Ivesa.
W
Polish Music Center działającym na Uniwersytecie Południowej
Kalifornii w Los Angeles znajduje się kolekcja dokumentów i
partytur artysty. W 1993 roku, na jego cześć, dr Francis D'Albert, światowej sławy skrzypek, założył Roman Ryterband Academy and Institute w Chicago. Jego bogata twórczość, za życia i po śmierci kompozytora była w Polsce niemal nieobecna.
Koncert poświęcony kompozytorowi Romanowi Ryterbandowi
zaprezentowany przez Polish Music Center i Los Angeles Museum of the Holocaust, rok 2017.
USC Polish Music Center
(źródło: YouTube.pl)
W twórczości Ryterbanda wiele miejsca zajmują utwory na harfę. Muzyka Ryterbanda jest grana wszędzie i ze względu na brak oryginalnych kompozycji na harfę jest szczególnie ceniona przez harfistów. Niektórzy muzycy porównują Ryterbanda do Debussy'ego, Ravela i Brittena.
Ryterband
zmarł 17 listopada 1979 roku w Palm Springs. To kolejny łodzianin –
po Rubinsteinie, Tansmanie czy Kleckim – utalentowany pianista i
kompozytor, rozpoznawalny w szerokim świecie muzycznym.
Tablica
pamięci Romana Ryterbanda w Łodzi na ścianie kamienicy przy ul.
Narutowicza 40, w której urodził się i dorastał. Wybuch II wojny światowej w 1939 roku zaskoczył go podczas koncertów we Francji, stąd decyzja o przedostaniu się do Szwajcarii, gdzie przeżył wojnę. Z wyjątkiem siostry i jej syna cała jego rodzina zginęła w Holokauście.
Źródła:
Roman Ryterband – Wikipedia, wolna encyklopedia
Rocznica urodzin wybitnego muzyka Romana Ryterbanda. Dowiedz się więcej o jego życiu: ŁÓDŹ.PL
Ryterband, Roman
Pamięci Romana Ryterbanda. Zapomniany łodzianin – kompozytor, pianista i pedagog – Plaster Łódzki
Tablica Pamiątkowa Romana Ryterbanda Narutowicza 40 W Łodzi - ALMANACH ŁÓDZKI
L. T. Błaszczyk. Dyrygenci polscy i obcy w Polsce działający w XIX I XX wieku, Kraków 1964.
Ryterband Roman | Wirtualny Sztetl
L. T. Błaszczyk „Żydzi w kulturze muzycznej ziem polskich w XIX i XX wieku. Słownik biograficzny”.
Polish Americans in California, tom II. National Center for Urban Ethnic Affairs & Polish American Historical Association. Kalifornia 1995.
Roman Ryterband – Wikipedia, wolna encyklopedia
Rocznica urodzin wybitnego muzyka Romana Ryterbanda. Dowiedz się więcej o jego życiu: ŁÓDŹ.PL
Ryterband, Roman
Pamięci Romana Ryterbanda. Zapomniany łodzianin – kompozytor, pianista i pedagog – Plaster Łódzki
Tablica Pamiątkowa Romana Ryterbanda Narutowicza 40 W Łodzi - ALMANACH ŁÓDZKI
L. T. Błaszczyk. Dyrygenci polscy i obcy w Polsce działający w XIX I XX wieku, Kraków 1964.
Ryterband Roman | Wirtualny Sztetl
L. T. Błaszczyk „Żydzi w kulturze muzycznej ziem polskich w XIX i XX wieku. Słownik biograficzny”.
Polish Americans in California, tom II. National Center for Urban Ethnic Affairs & Polish American Historical Association. Kalifornia 1995.
Fot. archiwalne pochodzą ze stron:
ŁÓDŹ.PL
Ryterband, Roman
The Cello Museum – Cello Birthdays - 2 August
Roman Ryterband | Discogs
Ryterband: Sonata Breve for Violin and Harp - Vanderbilt Music Company oraz ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi.
ŁÓDŹ.PL
Ryterband, Roman
The Cello Museum – Cello Birthdays - 2 August
Roman Ryterband | Discogs
Ryterband: Sonata Breve for Violin and Harp - Vanderbilt Music Company oraz ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi.
Przeczytaj w baedekerze:
Fot. współczesne Monika Czechowicz