Jeden z pawilonów Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Kochanówce.
1 lutego
Gesundheitsamt (Wydział Zdrowia) zakazał zwalniania chorych ze Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych "Kochanówka". Przygotowano w ten sposób przyszłą akcję wymordowania wszystkich psychicznie chorych w Łodzi, zgodnie ze zbrodniczą doktryną nazistów - fizycznej likwidacji istnień niegodnych życia (lebensunwertes Leben).
Tablica poświęcona pamięci pacjentów Kochanówki wymordowanych przez nazistów umieszczona przed wejściem do szpitala.
7 lutego
Zarządzeniem Arthura Greisera reglamentacją zostały objęte wszystkie produkty rolne w Kraju Warty.
Arthur Greiser (1897-1946), od listopada 1939 roku namiestnik Kraju Warty (Reichsstatthalter im Reichsgau Warthelland).
(Fot. zbiory Bundesarchiv)
Karta żywnościowa z 1944 roku, wydana przez niemieckie władze okupacyjne.
Prezydent policji, SS-Brigadeführer Johannes Schӓfer, wydał zarządzenie o utworzeniu w Łodzi getta dla ludności żydowskiej:
W celu zamkniętego umieszczenia wszystkich w mieście Lodsch w rozproszeniu zamieszkałych Żydów, zostaje na północ od Deutschlandplatz przygotowane miejsce osiedlenia. (…) Wszyscy w tej części miasta zamieszkujący Niemcy i Polacy muszą je najpóźniej do dnia 29 lutego 1940 roku wraz ze swymi rodzinami, swym urządzeniem mieszkaniowym, przemysłowym oraz innym ruchomym majątkiem opuścić.
Było to pierwsze getto na ziemiach wcielonych do Rzeszy, zostało zlikwidowane jako ostatnie. Znajdowało się w najbiedniejszej i najbardziej zaniedbanej części miasta - na Bałutach i Starym Mieście. Początkowo powierzchnia getta wynosiła 4,13 km kw, a 30 maja 1942 roku zmniejszono ją do 3,82 km kw. Po przesiedleniu wszystkich Żydów zagęszczenie wyniosło około 40 tysięcy osób na 1 km kw. Na jedną izbę przypadało 6-7 mieszkańców. Żydzi przesiedlani do getta mieli prawo zabrać jedną walizkę z odzieżą i bielizną oraz drobne pamiątki rodzinne.
12 lutego
Hermann Gӧring, jako Pełnomocnik do spraw Planu Czteroletniego, wydał rozporządzenie o konfiskacie na ziemiach wcielonych całego polskiego, prywatnego majątku rolnego i leśnego.Do 12 lutego 1940 roku policja oraz gestapo aresztowały w Łodzi 1073 osoby, z których większość została rozstrzelana w podłódzkich lasach.
Pomnik w hołdzie dla rozstrzelanych Polaków w lesie Lućmierskim.
W całym Kraju Warty została wprowadzona sprzedaż kartkowa węgla. Przydział nie wystarczał na ogrzanie mieszkania, dlatego większość łodzian ogrzewała tylko jedną izbę.
12 lutego był pierwszym dniem zaplanowanej akcji przesiedlania Żydów do getta.
13 lutego
Zostały przeprowadzone masowe aresztowania młodzieży podejrzanej o przynależność do organizacji konspiracyjnych. Wielu zatrzymanych zostało rozstrzelanych w podłódzkich lasach.
14 lutego
Władze niemieckie zlikwidowały oddział Polskiego Czerwonego Krzyża w Łodzi.
W kwietniu 1919 roku powstał w Łodzi oddział Polskiego Towarzystwa Czerwonego Krzyża, które w 1927 roku zmieniło nazwę na Polski Czerwony Krzyż. W 1929 roku Polski Czerwony Krzyż rozpoczął budowę szpitala przy ulicy Krzemienieckiej (według projektu Kazimierza Milewskiego). W okresie okupacji hitlerowskiej budynki zajął Niemiecki Czerwony Krzyż.
15-17 lutego
Została aresztowana duża grupa członków organizacji Legion Wyzwolenia. Wśród nich Kazimierz Perczyński - komendant obwodu i Alina Frey - sekretarka dowódcy. Pozostali weszli w skład ZWZ.
21 lutego
Arthur Greiser zaaprobował plan wymordowania w Kraju Warty osób przebywających w szpitalach dla psychicznie i nerwowo chorych.
23 lutego
Aresztowany został komendant Obwodu ZWZ Łódź Miasto, por. Borys Fiedotjew. Jego funkcję przejął por. Stanisław Pawlak, pseudonim "Lemiesz" (do 12 maja 1940 roku), następnie kpt. Józef Grabiński, pseudonimy "Pomian", "Filip", z Oddziału Wydzielonego Wojska Polskiego mjr. Henryka Dobrzańskiego "Hubala".
Borys Fiedotjew
25 lutego
Rozpoczęta została sprzedaż kartkowa marmolady i makaronu. W następnych miesiącach reglamentacja objęła kolejne artykuły spożywcze: kasze, jaja, sztuczny miód, mięso i ser (kartki na ten ostatni produkt otrzymywali tylko Niemcy). Łączna wartość energetyczna przydzielanych Polakom artykułów spożywczych była, w porównaniu z żywnością pobieraną na kartki przez Niemców, niższa o 24% dla osób pracujących, o 26% dla osób niepracujących (powyżej 14 roku życia) i do 60% dla dzieci. Ponadto ludność niemiecka z okazji różnych świąt i uroczystości otrzymywała dodatkowe przydziały żywnościowe.
Kartka żywnościowa dla dzieci w getcie.
(zbiory Żydowskiego Instytutu Historycznego)
27 lutego
Ryszard Małecki, "Pod herbem Wandalów":
Mimo wzrastającego ucisku i srożącej się zimy nie traciliśmy nadziei na rychłe wyzwolenie. Byliśmy wciąż pewni, że wiosną ruszy wielka, zwycięska ofensywa naszych zachodnich aliantów, przede wszystkim armii francuskiej, która była przecież głównym pogromcą cesarskich Niemiec w pierwszej wojnie światowej. Na sojuszniczej ziemi francuskiej formowała się armia polska, pod dowództwem generała Władysława Sikorskiego.
Powtarzaliśmy sobie przy każdej okazji, pisaliśmy na murach i parkanach: im słonko wyżej - tym Sikorski bliżej. To hasło nadziei, podtrzymujące nas na duchu, doprowadzało do furii Niemców, którzy chcieli widzieć Polaków zgnębionych, zrezygnowanych, pogodzonych ze swym beznadziejnym losem.
28 lutego
Gestapo zlikwidowało w Szczawinie koło Zgierza Seminarium Duchowne Diecezji Łódzkiej - jedyne działające na terenie wcielonych do III Rzeszy seminarium katolickie. Po spisaniu personaliów wykładowców i alumnów, gestapo nakazało wszystkim opuszczenie Szczawina, pozwalając zabrać jedynie rzeczy osobiste.
Chaim Mordechaj Rumkowski (w środku)
(Wirtualne Muzeum Dziedzictwo Żydów Łódzkich www.museum.lodzjews.org)
29 lutego
Nastąpiła dekonspiracja działającej od października 1939 roku Polskiej Organizacji Bojowej "Wolność". Zostali aresztowani trzej członkowie organizacji, którzy zajmowali się kolportażem pisma "Wolność".
W lutym 1940 roku została rozpoczęta akcja przesiedleń Polaków z dzielnic Śródmieście, Karolew i Radogoszcz, w których znajdowały się mieszkania o wyższych standardach do zaniedbanych mieszkań na peryferiach miasta. Przesiedlonym zezwalano jedynie na zabranie niewielkiego bagażu. Zwolnione mieszkania sukcesywnie zajmowały niemieckie rodziny przybywające do Łodzi z Rzeszy, państw bałtyckich i Podola. Przesiedlenia w obrębie miasta objęły około 200 tysięcy Polaków, niektórych nawet dwu lub trzykrotnie.
Do lutego 1940 roku w Łodzi osiedliło się 12 500 Niemców z Rzeszy.
W związku z utworzeniem getta, z terenów przeznaczonych na dzielnicę żydowską, wysiedlono (do kwietnia 1940) ponad 54 tysiące Polaków. Wyznaczono im mieszkania Żydów w peryferyjnych dzielnicach miasta.
"Kuchnia pani Goldbergowej" - fragment wystawy zorganizowanej w jednym z budynków Skansenu Architektury Drewnianej przy Centralnym Muzeum Włókiennictwa.
źródło:
Andrzej Rukowiecki. Łódź 1939-1945. Kronika okupacji.
Fot. archiwalne pochodzą ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi oraz stron:
Vad Yaschem
Instytut Pamięci Narodowej https://ipn.gov.pl
https://myvimu.com/
www.spotkania-z-zabytkami.pl
Fot. współczesne Monika Czechowicz
Przeczytaj jeszcze: