Józef Kowner (1895-1968)
(źródło: https://www.yadvashem.org/museum/)
Studia
artystyczne rozpoczął w 1912 w Akademii Sztuki w Petersburgu, po
roku je przerwał. W 1917 wyjechał na studia do Düsseldorfu. Następnie przebywał w Paryżu, w 1919
powrócił do Łodzi.
"Głos Polski", rok 1928.
"Ilustrowana Republika", rok 1928.
Martwa natura z jabłkami, rok 1930.
(źródło: Józef
Kowner | Desa Unicum)
"Ilustrowana Republika", rok 1932.
Tulipany i żonkile.
(źródło: Artinfo.pl - portal rynku sztuki)
"Głos Poranny", dodatek ilustrowany, rok 1932.
"Panorama", ilustracja tygodniowa, rok 1932.
Od 1929 Kowner należał do Grupy Artystycznej Start, był
członkiem zespołu redakcyjnego czasopisma Związku Zawodowego
Polskich Artystów Plastyków w Łodzi "Forma" i członkiem
ŻTKSP – Żydowskiego Towarzystwa Krzewienia Sztuk Pięknych.
"Głos Polski", rok 1933.
"Głos Poranny", rok 1934.
(źródło: Centralna Biblioteka Judaistyczna (jhi.pl)
"Głos Poranny", rok 1935.
"Ilustrowana Republika", rok 1937.
Kwiaty w wazonie.
(źródło: Artinfo.pl
- portal rynku sztuki)
Prasa narodowa często była nieprzychylna żydowskim artystom:
"Orędownik", pismo narodowe i katolickie, rok 1938.
Martwa natura z rybami.
"Ilustrowana Republika", rok 1939.
Ulica w getcie, rok 1941.
(źródło: (yadvashem.org)
Po
wybuchu II wojny światowej artysta został uwięziony w getcie łódzkim, w
którym tworzył akwarele przedstawiające życie i pracę na terenie
getta.
Kobiety przy obieraniu ziemniaków.
Rodzina w mieszkaniu.
Kobiety przy krosnach.
Krawcy przy maszynach.
Motyw z getta.
Przy pracy.
Przy jedzeniu.
Zachowało się także kilka portretów i autoportretów z tego okresu.
Autoportret. Głowa mężczyzny w czapce. 1941.
Portret Mendla Grosmana.
Portret Mamachema Prinza.
Portret kobiety.
Autoportret.
Portret mężczyzny w okularach.
Portret Antoniego Kraffta, 1943.
(źródło: (yadvashem.org)
Często portretował Izraela Lejzerowicza.
Portret Izraela Lejzerowicza. 1941.
Izrael Lejzerowicz - artysta malarz, poeta. Urodził się w 1902 roku w Łodzi.
Studiował w Berlinie. Po studiach powrócił do Łodzi. Malował sceny rodzajowe i portrety. Prezentował swoje obrazy na wystawach w Łodzi i Krakowie. Zamknięty w łódzkim getcie rozwinął oryginalną twórczość poetycką i malarską. Na papierze, dykcie i płótnie malował scenki rodzajowe z ulic getta. Podobnie jak Kowner, dzięki protekcji Chaima Rumkowskiego, Przełożonego Starszeństwa Żydów w Litzmannstadt Getto (którego wielokrotnie portretował) przeżył, mimo wielu chorób, do końca Litzmannstadt Getto.
W końcu sierpnia 1944 roku w jednym z ostatnich transportów został wywieziony do Auschwitz-Birkenau, gdzie natychmiast zamordowano go w komorze gazowej – był kaleką.
Zachowało się ponad 50 jego prac, w tym wstrząsające sceny z getta. Przechowywane są m.in. w Żydowskim Instytucie Historycznym, Muzeum Miasta Łodzi i Instytucie Yad Vaschem w Jerozolimie.
Portret Izraela Lejzerowicza. 1941.
Kowner był jednym z niewielu artystów, którzy otrzymali wsparcie
finansowe Chaima Rumkowskiego.
Ulica w getcie.
Ulica w getcie.
Dom w getcie.
Domki w getcie.
Fragment cmentarza żydowskiego.
Groby.
Na co dzień Kowner w getcie pracował w fabryce dywanów.
Wykonywał projekty dla tego resortu.
W introligatorni.
Nocny wartownik w getcie.
Potajemnie wystawiał prace w swoim mieszkaniu, gdzie
organizował także tajne koncerty. Jego prace to dramatyczny dokument obrazujący życie w łódzkim getcie.
W 1944 roku Józef Kowner został deportowany do Auschwitz-Birkenau, następnie przeniesiony do obozu w Wöbbelin koło
Ludwigslust w Niemczech, gdzie został wyzwolony w maju 1945 roku.
Po
wyzwoleniu obozu w ramach rekonwalescencji został przetransportowany
do Szwecji, gdzie podjął pracę jako nauczyciel malarstwa. Osiadł
w Kalmarze.
W 1952 roku otrzymał obywatelstwo szwedzkie. Wystawiał swoje
prace na wystawach indywidualnych w Kalmarze, Oskarshamn, w galerii
sztuki Louisa Hahnesa i galerii sztuki współczesnej w Sztokholmie
oraz na wielu wystawach zbiorowych.
Martwa natura z paletą i z pudełkiem farb, rok 1949.
Wiejski domek.
Pejzaż wiejski.
Jego przyjaciel Nachman Zonabend odzyskał i zwrócił mu dzieła sztuki, które Kowner stworzył podczas Holokaustu i które były ukryte w łódzkim getcie.
(źródło fotografii: United
States Holocaust Memorial Museum (ushmm.org)
Trzy postacie, rok 1953.
(źródło: Artinfo.pl - portal rynku sztuki)
źródła:
Josef Kowner (1895–1967). "A Street in Lodz Ghetto, 1941" (yadvashem.org)
Józef Kowner Galeria Żak (galeriazak.pl)
Izrael Lejzerowicz – Wikipedia, wolna encyklopedia
Josef Kowner (1895–1967). "A Street in Lodz Ghetto, 1941" (yadvashem.org)
Józef Kowner Galeria Żak (galeriazak.pl)
Izrael Lejzerowicz – Wikipedia, wolna encyklopedia
United States Holocaust Memorial Museum (ushmm.org)
Kowner.com
Józef Kowner |Desa Unicum
Original Oil Painting Vintage Mid Century By J Kowner From Sweden – Vintage Art Room
Józef Kowner Galeria Żak (galeriazak.pl)
Aukcja internetowa / Licytacja online
Artinfo.pl - portal rynku sztuki
"A Street in Lodz Ghetto, 1941" (yadvashem.org)
Centralna Biblioteka Judaistyczna (jhi.pl)
