wtorek, 22 sierpnia 2023

II WOJNA ŚWIATOWA - sierpień/ wrzesień 1943 roku.

1 sierpnia
Władze Kraju Warty zezwoliły zakładom pracy organizować wewnętrzne dokształcanie zawodowe dla polskiej młodzieży.

2 sierpnia
Heinrich Himmler wydał rozkaz likwidacji wszystkich żydowskich obozów pracy w Kraju Warty z wyjątkiem Litzmannstadt Getto.

Resorty pracy w łódzkim getcie.

16 sierpnia
Zlikwidowano obóz przesiedleńczy w Konstantynowie Łódzkim, a na jego miejsce został utworzony Ost-Jugendverwahrlager der Sicherheitspolizei Litzmannstadt - obóz dla dzieci radzieckich (białoruskich, ukraińskich i rosyjskich), uznanych za nadające się do germanizacji.

Obóz przesiedleńczy w Konstantynowie Łódzkim (Durchgangslager in Konstantinow) mieścił się w budynkach byłej fabryki włókienniczej przy ulicy Łódzkiej 27 (General-Litzmann-Strasse).
Przeczytaj w baedekerze:
oraz:

23 sierpnia - 17 października
Ludności polskiej przyznano dodatkowo możliwość zakupu na kartki 250 g chleba tygodniowo lub 187,5 g mąki pszennej.

Karta żywnościowa z okresu II wojny światowej.
(źródło: Muzeum II Wojny Światowej (muzeum1939.pl)

30 sierpnia
Komendant żandarmerii w rejencji łódzkiej zakazał swoim podwładnym odpowiadania na hitlerowskie pozdrowienie "Heil Hitler" zobowiązanym do tego Polakom.

Hitler w Norymberdze, rok 1934.
(źródło fotografii: www.thegurian.com / Popperfoto/ Getty Images)

3 września
Wybuchł pożar w łódzkiej elektrowni. Zniszczeniu uległ jeden turbozespół, a inne zostały uszkodzone.

Fot. W. Jekimenko 
(zbiory NAC)
Przeczytaj w baedekerze:

17 września
Został aresztowany Zygmunt Lorentz, kierownik łódzkiej Okręgowej Komisji Oświaty i Kultury. Kilka dni wcześniej przybył do Łodzi w celu nawiązania kontaktów z organizatorami tajnego nauczania. Do końca wojny kierownictwo tajnego nauczania - Tajna Organizacja Nauczycielska i Departament Oświaty i Kultury Delegatury Rządu RP na Kraj - nie nawiązało już współpracy z nauczycielami konspiracyjnych kompletów w Łodzi.

Zygmunt Lorentz (1894-1943)
- polski historyk i działacz kulturalny, nauczyciel historii w III Gimnazjum Męskim im. J. Piłsudskiego w Łodzi (obecnie III Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki w Łodzi), współorganizator i pierwszy prezes łódzkiego oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego.

18 września
Gazeta "Litzmannstädter Zeitung" poinformowała czytelników, że prezydent policji nakazał mieszkańcom wszystkich prywatnych działek natychmiastowe wykopanie kolejnych rowów przeciwlotniczych. Miały one posłużyć jako schronienie w razie nalotu, w pierwszej kolejności tym mieszkańcom, którzy nie posiadali piwnic.

"Litzmannstädter Zeitung", 1943.

21 września
Adam Trybus wizytował Oddział Partyzancki (OP) "Trojan" w Barkowicach Mokrych i nadał mu z rozkazu dowódcy Okręgu w uznaniu osiągnięć bojowych nazwę 1. plutonu 25 pp AK. Jesienią dokonano reorganizacji oddziału oraz zmieniono jego nazwę na "Wicher". Dowództwo objął ppor. Witold Kucharski, pseudonimy "Mazur", "Wicher".

Witold Eustachy Kucharski (1911-1994)
- pułkownik Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
(źródło fotografii: A. Rukowiecki. Łódź 1939-1945. Kronika okupacji)

Partyzanci oddziału "Trojan", następnie "Wicher".
(źródło fotografii: A. Rukowiecki. Łódź 1939-1945. Kronika okupacji)

29 września
Podczas próby zatrzymania został zastrzelony przez policję murarz z Łodzi - Jan Kajszczak.

wrzesień
W wyniku działalności konfidenta gestapo został aresztowany zastępca komendanta miasta Łodzi AK, por. Witold Wierciński, pseudonim "Prawdzic". Równocześnie nastąpiła dekonspiracja agenta, którym okazał się Józef Bauer, sekretarz Komendy Miasta AK.
Z raportu nr 9 (do 15 XI 1943 roku) Sekcji Zachodniej Departamentu Informacji Delegatury Rządu na Kraj, woj. łódzkie, II. Terror i eksterminacja:
Aparat policyjny w Łodzi rozbudowany jest do olbrzymich rozmiarów. Gestapo liczy tu 180 osób. Bardzo pokaźna jest liczba konfidentów; wśród nich niestety sporo Polaków. (...) Policja kryminalna liczy 210 osób, w tym 32 Polaków, byłych wywiadowców służby śledczej polskiej Policji Państwowej. Dysponując tak rozbudowanym aparatem śledczym, policja niemiecka doprowadziła kontrolę nad społeczeństwem łódzkim do granic doskonałości.

Ulica Piotrkowska w Łodzi 1939-1945.
(źródło fotografii: archiwum Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi)

źródła:
Andrzej Rukowiecki. Łódź 1939-1945. Kronika okupacji.

Fot. archiwalne pochodzą ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego, Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi oraz z książki Andrzeja Rukowieckiego: Łódź 1939-1945. Kronika okupacji.
Fot. współczesne Monika Czechowicz