Krośniewice - nieduże miasto na zachodnim krańcu województwa łódzkiego przyczyniło się poniekąd do rozwoju jego stolicy. Tutaj bowiem żył i gospodarował Rajmund Rembieliński - pomysłodawca oraz twórca przemysłowej Łodzi.
Rajmund Jacek Rembieliński (1775-1841)
- polski działacz polityczny i gospodarczy w okresie Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego, oficer Wojska Polskiego, nadzwyczajny radca stanu Królestwa Polskiego w 1828 roku, prezes Deputacji Administracji Części Departamentu Białostockiego w Łomży w 1808, prefekt płocki, prezes Komisji Województwa Mazowieckiego, poseł na Sejm i marszałek; właściciel ziemski, między innymi Jedwabnego i Krośniewic, wolnomularz.
Przeczytaj w baedekerze:
Niestety pałac, w którym mieszkali potomkowie Rajmunda Rembielińskiego, wraz z okalającym ich piękną niegdyś siedzibę parkiem, z roku na rok popada w coraz większą ruinę...
Krośniewice do 1864 roku, w którym zostały uwłaszczone, były miastem prywatnym zależnym od dziedzica, posiadającym jednak własny samorząd. Od drugiej połowy XV wieku do połowy XVIII wieku były własnością rodu Szczawińskich herbu Prawdzic. W 1730 roku kupił je Kazimierz Włostkowski herbu Ciołek, po nim Karol Sariusz Gomoliński herbu Jelita, a pod koniec XVIII wieku Stanisław Opacki, chorąży ziemi wiskiej. Po jego śmierci w 1797 roku majątek odziedziczyła jego córka Agnieszka, która poślubiła Rajmunda Rembielińskiego herbu Lubicz - pułkownika wojsk polskich, prezesa Komisji Województwa Mazowieckiego, Radcę Stanu, Marszałka Izby Poselskiej. Ukończył on Szkołę Rycerską, brał udział w powstaniu kościuszkowskim. Organizował administrację w Łomży i Białymstoku w okresie Księstwa Warszawskiego. W 1808 roku objął stanowisko prefekta departamentu płockiego. W 1809 roku został powołany przez księcia Józefa Poniatowskiego na głównego intendenta wojsk polskich.
Małżonkowie nie doczekali się potomstwa i wzięli rozwód. Rembieliński odkupił od żony majątek w Krośniewicach. Ożenił się powtórnie, z Antoniną Weltz. Z tego małżeństwa miał dwóch synów - Aleksandra Ireneusza Adama i Eugeniusza.
Rembieliński rozpoczął intensywne prace nad uprzemysłowieniem kraju. To on był autorem pomysłu na utworzenie okręgu przemysłu włókienniczego w Łodzi. Dbał o rozwój przemysłu i rolnictwa także w swoim majątku. W latach 20. XIX wieku wybudował w Krośniewicach okazały zajazd, młyn parowy, piekarnię, tartaki, cegielnię oraz stację pocztową. Zmarł w 1841 roku.
"Geografja Królestwa Polskiego: podług najnowszych źródeł/ skreślona przez B. Kołodzińskiego. 1863".
W XIX wieku Krośniewice stały się niewielkim ośrodkiem przemysłowym i dość szybko się rozwijały. Powstała tu m.in. fabryka tytoniu, gorzelnia i garbarnia. W 1870 roku, podobnie jak wiele innych małych miasteczek województwa łódzkiego, straciły prawa miejskie wskutek represji carskich po powstaniu styczniowym (prawa miejskie odzyskały dopiero w 1926 roku, czyli w czasach II Rzeczypospolitej).
Pałac w Krośniewicach, początek XX wieku (lata 1910-1915).
(źródło fotografii: Pałac Rembielińskich, Krośniewice - (fotopolska.eu)
Na mocy testamentu Rajmunda Rembielińskiego Krośniewice odziedziczył jego syn Aleksander Rembieliński. Ożenił się on z Pelagią Cecylią z hr. Zamoyskich. To dla niej, w 1870 roku, Aleksander Rembieliński wybudował pałac. Po jego śmierci w 1872 roku Pelagia ponownie wyszła za mąż za Ksawerego hr. Branickiego i zamieszkała w jego zamku w Montresori w Paryżu. Majątek przejął jej syn Konstanty Władysław Stefan Rembieliński, a po jego śmierci w 1933 roku jego dzieci.
Krośniewice w rękach Rembielińskich były do 1945 roku. Po wojnie w pałacu mieściła się szkoła podstawowa, a do 2010 roku gimnazjum, które przeniosło się do nowo powstałego budynku.
Pałac w Krośniewicach w czasach, gdy pełnił funkcję szkoły podstawowej (lata 1960-1970).
Fot. Jan Korpal
(źródło fotografii: Pałac Rembielińskich, ul. Toruńska, Krośniewice - zdjęcia (polska-org.pl)
Później władze gminy chciały wyremontować pałac wraz z rewitalizacją całego parku. Gmina pozyskała już nawet pieniądze na ten cel z dotacji z Unii Europejskiej, ale od 2011 roku toczy się proces związany z próbą odzyskania majątku przez jego spadkobierców i wszelkie remonty zostały zawieszone.
Pałac w Krośniewicach wybudowany został w 1870 roku. Jest to budynek murowany z cegły i obłożony czerwoną cegiełką, na planie prostokąta, podpiwniczony, piętrowy.
Pierwotnie zawierał mieszkalne poddasze przykryte dachem mansardowym, jednak w latach 50. XX wieku pożar zniszczył poddasze i dach, które nie zostały odbudowane. Budynek nakryto dachem pulpitowym.
Lico budynku z czerwonej cegły kontrastuje z otynkowanymi boniowanymi narożnikami.
Zespół pałacowo-parkowy dawnych właścicieli miasta Krośniewice.
Pałac otacza rozległy (17 hektarów) park krajobrazowy, który nadal jest bardzo piękny.
Teren parku w Krośniewicach miał zostać uporządkowany.
Gmina Krośniewice pozyskała na ten cel dofinansowanie z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków.
Wstępne prace zostały wykonane, ale niestety, podobnie jak w pałacu działania porządkowe w parku zostały zawieszone najprawdopodobniej w związku ze wspomnianym już toczącym się procesem związanym z próbą odzyskania majątku przez potomków rodziny Rembielińskich.
Park posiada piękny stary drzewostan i malownicze stawy.
W głębi parku stoi obelisk ku pamięci księcia Józefa Poniatowskiego, wystawiony przez Rajmunda Rembielińskiego.
Na obelisku napis:
POLEGŁEMU ZA HONOR I OJCZYZNĘ
POD LIPSKIEM DNIA 19 PAŹDZIERNIKA 1813 ROKU
PRAWEMU POLAKOWI
MĘŻNEMU ŻOŁNIERZOWI
CNOTLIWEMU MINISTROWI
Józefowi Księciu Poniatowskiemu
WYSTAWIŁ W DOMOWYM ZACISZU
TEN SKROMNY POMNIK
RAYMUND REMBIELIŃSKI
NA ZNAK ZNACZNEGO SZACUNKU I ŻALU
Do zespołu pałacowego należy jeszcze kordegarda, oranżeria oraz budynki administracji.
Na zakończenie jeszcze kilka zdjęć z dawnego założenia parkowego. Jest tu naprawdę pięknie.
Przeczytaj w baedekerze:
źródła:
Jakub Jagiełło, Ewa Perlińska-Kobierzyńska, Aleksandra Szafrańska-Dolewska, Tomasz Szwagrzak. Zapomniane miejsca łódzkie. Seria "Zapomniane miejsca".
Fot. archiwalne pochodzą ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi oraz stron:
Fot. współczesne Monika Czechowicz
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz