baedeker łódzki: 06/18/12

poniedziałek, 18 czerwca 2012

Łódź - miasto przemysłowe

W 1820 roku, po wizytacji przeprowadzonej przez Prezesa Komisji Województwa Mazowieckiego - Rajmunda Rembielińskiego i na jego wniosek, namiestnik Królestwa Polskiego wydał rozporządzenie o utworzeniu osady sukienniczej Nowe Miasto. Założono ją w latach 1822-1823 na terenach przylegających od południa do Starego Miasta. Jednak o karierze miasta zdecydowało dopiero powstanie w latach 1823-1828 osady lniano-bawełnianej Łódka (postrzeganej wtedy jako druga, mała Łódź) z terenami posiadeł wodno-fabrycznych wydzielonymi dla wielkich manufaktur. Pierwsze maszyny włókiennicze wykorzystywały energię spadku wody Jasień. Maszyna parowa pojawiła się w 1839 roku w fabryce Ludwika Geyera. Początkowo Łódź rozwijała się zgodnie z planami wyznaczonymi przez władze państwowe i miejskie, w 1840 roku obszar miasta powiększono od wschodu o tzw. Nową Dzielnicę, z
Rajmund Rembieliński dużym rynkiem i parkiem. Później, wraz z rozwojem gospodarczym miasta, planowy i uporządkowany układ przestrzenny został zniekształcony i zatarty. Łódź przemysłowa była od początku istnienia miastem wielonarodowościowym, przybyli do niej osadnicy z obszaru Prus, Czech i Śląska, stale powiększała się liczba Żydów. Pojawili się także związani z władzami zaborczymi Rosjanie.

Już w 1842 roku Łódź stała się drugim co do wielkości miastem Królestwa Polskiego.
Przełom w rozwoju przemysłu przyniósł rok 1850. Zniesiono wtedy granicę celną między Kongresówką i Rosją. Przed łódzkimi fabrykantami stanęły otworem chłonne rynki wschodniej Europy i Azji.

Pałac Scheiblera

Miasto uzyskało połączenie kolejowe, na początku przez odległy dworzec w Rokicinach, potem poprzez odrębny odcinek Kolei Fabryczno-Łódzkiej (połączenie z Koleją Warszawsko-Wiedeńską). Zaczął się żywiołowy rozwój Łodzi. Co kilka lat znacznie zwiększała się liczba mieszkańców (od 300 tysięcy pod koniec XIX wieku do 500 tysięcy w roku 1914). Powstały ogromne fortuny fabrykanckie: Geyerów, Scheiblerów, Grohmanów, Heinzlów, Poznańskich, Silbersteinów, Biedermanów. Rozwój miasta przerwała pierwsza wojna światowa. Niemcy ograbili fabryki z maszyn i zapasów materiałów. Zmniejszyła się też znacznie liczba mieszkańców.

Ulica Piotrkowska - niemiecka kolumna wojskowa w drodze na front.

Łódź: II Bieg Fabrykanta: Wystartowały zapisy

W pierwszą sobotę września (01.09.2012 r.) odbędzie się II Bieg Fabrykanta rozgrywany na dystansie 10 km.

Trasa zawodów wzorem ubiegłorocznej edycji prowadzić będzie po Księżnym Młynie, a centrum zawodów wraz ze startem i metą zlokalizowane będzie na terenie łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej przy ulicy Tymienieckiego 22/24. Na mecie II Biegu Fabrykanta na wszystkich uczestników czekać będą pamiątkowe medale. W ramach imprezy odbędą się również biegi dla dzieci (przedszkolaki, podstawówki 1 - 3 i 4 - 6) - regulamin zamieścimy na stronie biegu na ok dwa tygodnie przed zawodami.

Patronat Honorowy nad imprezą objęła Pani Prezydent Hanna Zdanowska. Szczegółowe informacje oraz formularz zgłoszeniowy do II Biegu Fabrykanta znajdziecie na stronie www.biegfabrykanta.pl

Źródło: halolodz.pl

Łódź. Ulica Hersza Berlińskiego.

Ulica Hersza Berlińskiego, dawniej ulica Pieprzowa. Krótka uliczka na Bałutach, łączy ulicę Łagiewnicką i Marynarską. Zaczyna się od XIX wiecznej zabudowy dawnego placu targowego Jojne Pilcera i rogowego domu, gdzie mieściła się na piętrze Szkoła Bałucka. Na parterze znajdował się wyszynk.

Część zachodnia ulicy zachowała się w prawie niezmienionym stanie, po stronie wschodniej zaś w latach 60-tych ubiegłego stulecia powstały nowe bloki mieszkalne wybudowane przez spółdzielnię mieszkaniową „Lokator”. Przed wojną była to jedna z charakterystycznych, biednych uliczek żydowskich, zamieszkała przez krawców, szewców i zajmujących się podobnymi profesjami ubogich Żydów. Mieszkania często były jednoizbowe, ciemne, bez kanalizacji. Na nieistniejącej już posesji pod numerem 14 znajdował się prywatny dom modlitwy prowadzony przez Lejzera Bursztynowicza.

"Nowiny", rok 1924.

W okresie PRL-u władze miasta nadały ulicy Pieprzowej imię Hersza Berlińskiego. Był on związany w dzieciństwie z ulicą Pieprzową, urodził się tu 27 września 1908 roku , tutaj jego ojciec (pod numerem 24) prowadził warsztat tkacki. Berliński uczęszczał do chederu i następnie do państwowej szkoły podstawowej. W 1923 wstąpił do bundowskiej młodzieżówki Cukunft. W kolejnym roku przeszedł do Poalej Syjon-Lewicy, gdzie początkowo działał w jej organizacji młodzieżowej. Był

komendantem milicji partyjnej w łódzkim oddziale partii. Po wybuchu II wojny światowej Hersz (pseudonim Herszek, Jeleń) próbował przedostać się do Warszawy. Został jednak aresztowany i osadzony w obozie w Rawie Mazowieckiej i następnie w Częstochowie, z których wkrótce po uwięzieniu uciekł. Następnie przedostał się do radzieckiej strefy okupacyjnej, skąd wyjechał do Warszawy. Od 1940 przebywał w getcie warszawskim, gdzie był jednym z głównych działaczy w partii. Został sekretarzem komitetu partyjnego i kierownikiem podziemnej prasy. Aktywnie działał w Bloku Antyfaszystowskim. Na co dzień pracował w fabryce Landaua. Współzałożyciel konspiracyjnej organizacji Młodzież Borochowa (jidysz: Borochow Jugent). Po pierwszej wielkiej akcji wysiedleńczej stał się jednym z najczynniejszych członków Żydowskiej Organizacji Bojowej. Został wyznaczony na przedstawiciela partii w Komendzie Głównej, gdzie kierował także działem planowania. Brał udział w napadzie na bank w getcie by zdobyć pieniądze na zakup broni. Podczas powstania w getcie był dowódcą jednej z grup bojowych Poalej Syjon-Lewicy. Walczył na terenie szopu szczotkarzy przy ulicy Świętojerskiej i następnie w getcie centralnym. 10 maja 1943 wyszedł kanałami na stronę aryjską. Od tego czasu walczył w oddziale partyzanckim im. Obrońców Getta w lasach wyszkowskich. Swoje wspomnienia zatytułowane Troje. Pola Elster, Hersz Berliński, Eliahu Erlich (Draj. Pola Elster, Hersz Berliński, Eliahu Erlich) spisał w jidysz po stronie aryjskiej. Zostały one wydane w języku oryginału w 1966 w książce pod tym samym tytułem. Zostały też wydane w języku hebrajskim jako Pamiętniki (Zichronot).

Podczas powstania warszawskiego był żołnierzem oddziału ŻOB. Zginął z bronią w ręku na Żoliborzu. 19 kwietnia 1945 został pośmiertnie odznaczony Orderem Virtuti Militari, zaś 29 kwietnia tego samego roku jego zwłoki zostały pochowane w alei głównej cmentarza żydowskiego przy ulicy Okopowej w Warszawie.