baedeker łódzki: 05/27/14

wtorek, 27 maja 2014

Ulica Inżynierska, dawna rzeźnia miejska w Łodzi.

Budynek Dyrekcji Rzeźni Miejskiej, Łódź ulica Inżynierska 1/3.

W latach 80. XIX wieku istniejące na terenie Łodzi dwie niewielkie rzeźnie już nie wystarczały na potrzeby błyskawicznie rozwijającego się miasta. Czyniono starania dotyczące rozbudowy jednej z nich, ale widocznie nie przyniosło to spodziewanego rezultatu, gdyż od 1893 roku Rząd Gubernialny w Piotrkowie i Magistrat miasta rozpoczęły przygotowywać projekt budowy nowej rzeźni i warunki koncesji na jej prowadzenie. Projekt został zatwierdzony i w 1898 roku ogłoszono publiczny przetarg na jego realizację. Wygrał go Ksawery Jelski.

Ostateczna decyzja o zatwierdzeniu warunków budowy i eksploatacji nowej placówki zapadła na najwyższym szczeblu. Była to osobista decyzja cara z 4 lutego 1899 roku. W efekcie tych działań koncesjonariusz - Ksawery Jelski - zawarł z Magistratem miasta umowę na 40 lat, na budowę i prowadzenie rzeźni. Była to umowa wyjątkowo korzystna dla Jelskiego i jego następców. Przewidywała mianowicie formalny monopol posiadacza koncesji na zbyt mięsa i jego przetworów na rynku łódzkim. W 1900 roku Jelski przekazał swoje prawa koncesyjne Towarzystwu Akcyjnemu Rzeźni Miejskich w Rosji, obejmując równocześnie funkcję w zarządzie Towarzystwa.

Budowa rzeźni została rozpoczęta według projektu piotrkowskiego architekta gubernialnego Feliksa Nowickiego w połowie 1899 roku, a ukończono ją pod koniec następnego roku. Została zlokalizowana na południowo-zachodnim skraju lasu miejskiego, na przedłużeniu ulicy Radwańskiej. Był to nowoczesny kompleks budynków, zbudowany i wyposażony zgodnie z aktualnymi wymogami budowlano-sanitarnymi i pod względem wyposażenia, uważany za największą i najlepiej wyposażoną rzeźnię na terenie Królestwa Polskiego. Do budynków przylegał ogród i wzorowana na architekturze uzdrowiskowej restauracja. Rzeźnia posiadała własną giełdę mięsną. Wyposażona była w najnowocześniejsze ówczesne urządzenia do uboju.

Gazeta "Rozwój", rok 1903.

Teren rzeźni miejskiej, w głębi gmach dyrekcji oraz wyjście na ulicę Radwańską.

Gazeta "Rozwój", rok 1908.

"Gazeta Łódzka", rok 1913.

Wokół budynków rzeźni znajdowały się place spędowe, na które dostarczano bydło i nierogaciznę, następnie podlegające ubojowi, rozbiorowi i przetwórstwu pozyskanego mięsa. Mięso podlegało szczegółowej kontroli weterynaryjnej. Rzeźnia posiadała własną elektrownię, zaś powstające w procesie produkcji odpadki podlegały na miejscu utylizacji.

W 1903 roku na terenie rzeźni zorganizowano wielką Wystawę Higieniczno-Spożywczą, powstałą z inicjatywy Łódzkiego Towarzystwa Lekarskiego, przedstawiającą osiągnięcia przedsiębiorstw tej branży z całego Królestwa Polskiego.

"Rozwój", rok 1912.

Do 1914 roku eksploatowało ją Towarzystwo Akcyjne Rzeźni Miejskich w Rosji, po 1918 rzeźnia przeszła pod zarząd prywatny.

"Gazeta Łódzka", rok 1914.

"Lodzer Zeitung", rok 1914.

"Godzina Polski", rok 1917.

Dziennik Urzędowy m. Łodzi rok 1919.

"Republika", rok 1923.

"Ilustrowana Republika", rok 1927.

"Echo", rok 1929.

"Ilustrowana Republika", rok 1933.

Księga Adresowa Miasta Łodzi i Województwa Łódzkiego, rok 1937.

Po II wojnie światowej rzeźnia, tak jak większość zakładów, została znacjonalizowana i działała jako państwowe Zakłady Mięsne w Łodzi. Jej koniec nastąpił w końcówce lat 90. Obecnie na terenach dawnej rzeźni znajduje się hipermarket.

Z dawnej rzeźni przetrwało kilka budynków. Na uwagę zasługuje gmach byłej Dyrekcji Rzeźni Miejskiej - wzniesiony w latach 1896-1902 (lata budowy całego zakładu). Budynek znajduje się przy ulicy Inżynierskiej 1/3, tuż obok parku im. J. Poniatowskiego. Obecnie w budynku mieści się siedziba Multibanku.

"Głos Kupiectwa", rok 1935.

"Głos Poranny", rok 1936.

"Dziennik Łódzki", rok 1946.

Po II wojnie światowej przedsiębioerstwo zostało upaństwowione.

Dziennik Urzędowy m. Łodzi, rok 1950.

Poniżej dawna portiernia Rzeźni Miejskiej w Łodzi. Ulica Inżynierska 9 (w tle blaszaki Reala, który zajmuje grunty dawnej rzeźni):

Obecnie budynek, po adaptacji, pełni rolę budynku mieszkalnego. Historia tego miejsca (i piękne zdjęcia) na fotoblogu:

TUTAJ

Dawny budynek administracyjno-biurowy Rzeźni Miejskiej. Obecnie, po adaptacji, również pełni rolę obiektu biurowego. Usytuowany jest na wprost wylotu ulicy Rembielińskiego: