Łódź – zajazd Elisium na Księżym Młynie.

Pod koniec lat pięćdziesiątych XIX wieku małżonkowie Prusinowscy, właściciele znacznej połaci gruntu na Księżym Młynie, zbudowali przy ulicy Przędzalnianej 64 murowany zajazd. Składał się on z piętrowego domu i oficyny służącej za wozownię. Do zajazdu przylegał ogród spacerowy. Całość otrzymała pretensjonalną nazwę Elisium. Prusinowscy nie prowadzili interesu osobiście, lecz oddawali go w dzierżawę.

Pierwszym dzierżawcą zajazdu na księżym Młynie był Reinhold Wisnowski. Podobnie jak inni łódzcy oberżyści, „dla wygody publiczności i rozerwania wolnych chwil”, urządzał on w Elisium co czwartek koncert ogródkowy orkiestry miejskiej pod kierownictwem Józefa Kretschmera. Po koncercie odbywały się tańce. Wisnowski, mając na uwadze położenie swojego interesu w ubogiej dzielnicy robotniczej, za wstęp do ogrodu pobierał tylko pięć kopiejek.

Osiedle Księży Młyn.

Mijały lata, zmieniali się dzierżawcy Elisium. W sąsiedztwie zajazdu wyrosło duże osiedle przyfabryczne Księży Młyn. W zaistniałych okolicznościach dawny zajazd przekształcił się w zakład gastronomiczno-rozrywkowy obsługujący mieszkańców osiedla. W 1883 roku kierownictwo zakładów Scheiblera nabyło od Prusinowskich Elisium, przeznaczając posiadłość na klub fabryczny.

Lodzer Zeintung, rok 1867.

W połowie lat dziewięćdziesiątych główny budynek klubowy powiększono o nowe piętro. Największą atrakcją klubu była mieszcząca się na parterze pięciopokojowa restauracja. W przyległej oficynie znajdowała się sala taneczna i widowiskowa. W lokalu klubowym w sobotnie wieczory urządzano zabawy taneczne. Przygrywała scheiblerowska orkiestra fabryczna pod batutą Arno Thonfelda. W czasie lata orkiestra ta koncertowała w osiedlowym ogrodzie spacerowym lub też w pobliskim parku miejskim Źródliska. W ramach zabawy w klubie pracowniczym odbywał się koncert orkiestry, przedstawienie amatorskie i wreszcie tańce.

Park Żródliska. Altana koncertowa.

źródło:

Wacław Pawlak. Minionych zabaw czar, czyli czas wolny i rozrywka w dawnej Łodzi.
Fot: 
FotoPolska
Państwowe Archiwum w Łodzi
Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Józefa Piłsudskiego w Łodzi