baedeker łódzki: 01/08/18

poniedziałek, 8 stycznia 2018

PIOTRKOWSKA 41 – czyli secesja według Roberta Weyraucha.

Kamienica została zbudowana w drugiej połowie XIX wieku dla przemysłowca Wilhelma Matza.

W 1861 roku Matz przeniósł tutaj (na tyły posesji kończącej się wtedy na ulicy Wólczańskiej) wiatrak odkupiony od Karola Ende. W latach 70. Matz wystawił przy Piotrkowskiej dwupiętrową frontową kamienicę.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1901.

W 1898 roku nieruchomość przeszła w ręce Roberta Weyraucha, który w 1903 roku przebudował budynek frontowy nadając mu secesyjny wygląd – kamienicę podwyższono, zaś na frontonie umieszczono efektowne ozdoby secesyjne.

Powstała niezwykle urodziwa, secesyjna kamienica.

"Rozwój", rok 1906.

Secesja w łódzkiej architekturze ograniczyła się w zasadzie do dekoracji zewnętrznej i wewnętrznej budynków, w niewielkim stopniu wykorzystując nowe zasady kształtowania bryły. Dekoracje secesyjne zastąpiły po prostu dawne formy historyczne. W stylu secesji wznoszono kamienice czynszowe, dekoracją secesyjną ozdobiono kilka wilii i pałacyków przemysłowców, budynków użyteczności publicznej i kilka budynków fabrycznych. W tych ostatnich zastosowano głównie szerokie okna o spłaszczonym łuku lub miękką, charakterystyczną linię obramień okien i drzwi.

Obiekty secesyjne znajdują się głównie w śródmieściu Łodzi, przeważnie przy głównych ulicach miasta – Piotrkowskiej, Wólczańskiej, Gdańskiej, Kościuszki, Narutowicza, Rewolucji 1905 roku, Jaracza, Tuwima i pobliskich. Budowano je w latach 1900-1914, pierwsze budynki o dekoracji secesyjnej powstały w Łodzi w latach 1900-1903.

Przeczytaj w baedekerze:

Secesja przy ulicy Karolewskiej – dom Ryszarda Schimmela. (baedekerlodz.blogspot.com)

Secesyjna kamienica przy ulicy Zachodniej 76. (baedekerlodz.blogspot.com)

Kamienica przy Piotrkowskiej 41 została przebudowana i stąd może powstało jej nieco nieregularne rozwiązanie fasady.

Jej ośmioosiowa fasada nie jest w pełni symetryczna - trzyosiowy ryzalit dzieli pozostałe boki na nierówne części.

Architekt zastosował rozwiązanie, w którym centralny ryzalit flankowany jest dwoma dwuosiowymi częściami bocznymi, zaś pozostająca jedna oś po lewej stronie, ujęta jest w swego rodzaju przypory, które wyznaczają także granice ryzalitu.

Środkowa oś dodatkowo podkreślona jest dekoracyjnym fryzem z motywem liści kasztanowca przechodzącym pionowo przez trzy kondygnacje i równocześnie tworzącym dekoracyjny szczyt kamienicy w formie wycinka koła.

W płycinach między oknami pierwszego i drugiego piętra pojawiają się dekoracje malarskie łączące motywy geometryczne i roślinne.

Secesyjnego charakteru dopełniają balustrady balkonów z typowymi dla tego stylu krzywolinijnymi dekoracjami.

Kamienica posiada francuski dach z mansardami.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1904.

Ferdynand Schmidt

Właściciel kamienicy Robert Weyrauch, razem z Ferdynandem Schmidtem, ok. 1907 roku wystawił przy ulicy Lipowej 15 fabrykę wstążek jedwabnych.

Fabryka przy ulicy Lipowej 15.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1909.

Wcześniej właściciele fabryki prowadzili różne interesy. Robert Schmidt miał od 1889 roku niewielką tkalnię wstążek przy ulicy Nawrot 33, a Robert Weyrauch dorobił się majątku produkując od 1886 roku wyroby mięsne i wędliniarskie przy Piotrkowskiej 41.

"Rozwój", rok 1903.

Spis wystawców i okazów wystawy higieniczno-spożywczej w Łodzi, rok 1903.

"Rozwój", rok 1905.

Po 1910 roku fabryka przy ulicy Lipowej należała już tylko do Roberta Weyraucha i jego synów Edmunda i Artura. W tym czasie zatrudnienie sięgało 160 osób, a wartość obrotów rocznych wynosiła 450 tysięcy rubli.

W latach międzywojennych mieściły się tutaj: fabryka wstążek, tkalnia, i wykończalnia. Pracowało tu 90 krosien jedwabniczych, zatrudnionych było około 90 robotników. Firma importowała naturalny jedwab ze Szwajcarii i Włoch. Miała przedstawicielstwa w Warszawie, Gdańsku, Poznaniu, Bydgoszczy, Katowicach i we Lwowie. Zakład funkcjonował do wybuchu II wojny światowej.

Po 1945 roku zakład upaństwowiono, nosił później nazwę Zakłady Przemysłu Pasmanteryjnego im. Stefana Lewartowskiego „Lenora”.

Podręczny Rejestr Handlowy, rok 1926.

Od 1980 roku zaprzestano produkcji, a w budynkach znalazły się Zakłady Remontowe Przemysłu Jedwabniczego.

Kamienica przy Piotrkowskiej 41 została wyremontowana pod koniec 2011 roku.

"Rozwój", 1903.

W pierwszych dekadach XX wieku mieścił się tutaj skład wyrobów stalowych:

"Rozwój", rok 1907.

Właściciel, S. Bieńkowski był miłośnikiem jazdy automobilowej.

"Rozwój", rok 1913.

W prześwicie bramnym, piękne bukiety… Niestety, tu jeszcze nie było remontu.

W podwórku mieści się sklep Nadis z „Przyprawami świata”.

Podwórko przy Piotrkowskiej 41, lata 1955-1959 i dzisiaj.

Od frontu mieści się pizzeria sieciowa „Solo” i "Kebab House", który zastąpił działającą w tym samym miejscu knajpkę "Łodzianka" nawiązującą do klimatów PRL-owskich.