Stanisław
Bender (1882 – 1975). Malarz
pejzaży i scen z życia żydowskiego. Twórca żydowskiej kultury w Łodzi, gdzie
bywał w latach 1909-1919.
Urodził
się żydowskiej rodzinie w Łodzi, w 1882 roku i tu spędził młodość. Początkowo
zamierzał zostać kupcem, kontynuując rodzinną tradycję. Po skończeniu szkoły
średniej podjął pracę w zakładzie litograficznym. W wolnych chwilach zaczął
wówczas malować niewielkie obrazki.
Rysunek węglem, portret mężczyzny.
W
1904 roku zapewne zachęcony przez miejscowych artystów, pojechał na studia do
Paryża (Academie Julian), gdzie uczęszczał na wykłady Jeana Paula Laurensa i
Julesa Lefebvra’a. Utrzymywał się pracując jako litograf.
Po czterech latach
wyjechał do Monachium, gdzie uczył się grafiki u Petera Halma i Ludwiga
Hetericha. Podejmował dodatkowe zajęcia, by sfinansować naukę. Projektował
plakaty, zajmował się rysunkiem i dekorowaniem wnętrz.
Stanisław Bender był także znany jako
ilustrator książek o tematyce żydowskiej. Prawdopodobnie odwiedzał w tym czasie
Łódź, jednak w lokalnej prasie brak wzmianek o wystawach artysty.
Modlitwa przy księżycu.
Około
1912 roku osiedlił się w Monachium. Swoje prace prezentował w tamtejszych
galeriach. Były to jasne obrazy o mocnym tonie, ukazujące sceny z życia ubogich
polskich Żydów, intymne sceny religijne.
Studiujący Torę.
W
1921 roku Bender wziął udział w wystawie sztuki żydowskiej w Łodzi.
Ochraniający Torę.
Ostatnie
informacje na jego temat zamieszczono w 1922 roku w „Neue Lodzer Zeitung” i w
1923 roku w „Republice”, gdzie zapowiadano jego dziesięciodniowy pobyt w Łodzi
w celu „wykonania większych zleceń kilku łódzkich przemysłowców”.
Mieszkał
i pracował w Monachium do 1930 roku.
Trzy kobiece akty.
Okres
II wojny światowej przetrwał w Lourdes we Francji. Interesujący jest obraz jego autorstwa w jednym z ołtarzy w Lourdes -
„Ekstaza św. Bernardetty”, wykonał go już po zakończeniu wojny.
Ekstaza św. Bernardetty. Część ołtarza w Lourdes.
Przed Barmicwą (filakteria).
Filakterie
- pudełeczka z banderolami z ustępami Tory, noszone przez Żydów.
źródła:
Irmina Gadowska. Żydowscy malarze w Łodzi w latach 1880-1919.